Dünbililər

Dünbililər və ya dümbülülər^[1] — İranın Xoy və ətraf vilayətlərdə yayılaraq yaşamış türk dilində danışan kürd əsilli^[2] sülalə.

Dünbililər
Titul	Xan
Qohum soylar	Xoyskilər, Abraxanovlar
Mənşəyi	Xoy, Cənubi Azərbaycan
Təbəəliyi	Xoy xanlığı, Qacarlar
Torpaqları	Sökmənabad mahalı

Dünbili eli ilk olaraq XI əsrdə ərəb coğrafyaçıların Suriya ilə bağlı məlumatlarda adı çəkilir. Şərəfnamə bu eldən "Dunbuliye Boxti" (Botanlı Dünbililər) deyə bəhs edir. Şərəf xan Bidlisiyə görə Dünbililər sonradan Müsəlmanlaşmış Yezidilərdir, onun qeydinə görə Dünbili bəyləri Sökmənabad mahalını idarə edirdilər. Yenə bir ara Həkkari bəyliyini də Səfəvilərin yardımıyla ələ keçirmişldilər.

Şərəf xan, Dünbililəri Kurmanci ləhcəsində danışan əşirətlər arasında sayır. Hələ də Ərzurum, Urmiya və İraqdakı Dünbililər Kurmanci danışırlar və bir bölümü Yezidilik inancına sahibdir. Salmas və Xoy bölgesinde yaşayanlar isə Minorskiyə görə XVIII əsrdə Azərbaycanlılaşıblar. Bu gün etibariyle sadəcə Azərbaycan dilində danışırlar.

Dünbili elinin nümayəndələri XVIII əsrdə Xoy xanlığı və Təbriz xanlığının yaranmasında fəal iştirak etmişdilər. Nəslin nümayəndəsi Cəfərqulu xan Dünbili və oğlu İsmayıl xan Dünbili Şəki xanlığını idarə etmişdilər.

1728-ci il tarixli “İrəvan əyalətinin icmal dəftəri” ndə Sədərək nahiyəsində dümbülü əşirətinin Xatunkəhriz, Molla Xəlil, İsaxan, Dərəbəy, Yaqutxan, Söyüdlü, Hacı İslam, Bəy, Öküzbatır kəndlərində yaşadığı qeydə alınmışdır (“Naxçıvan sancağının müfəssəl dəftəri”. Bakı, 2001, s.361-362).^[3]

• Şerefhan: Şerefname (çev.: Mehmet Emin Bozarslan), İstanbul 1971.
• Minorsky, V. : The Kurds, Encyclopaedia of Islam, Leiden, 1927.
• Malmisanij, M.: Kırd, Kırmanc, Dimili veya Zaza Kürtleri, Deng Yayınları, Kasım 1996
• Roşan Lezgîn: Toplumsal Kürt Gruplarından Zazalara Genel Bir Bakış
• Dimili kürtleri (almanca)
• Iranica: "Donbolî"

Bu məqalədəki istinadlar müvafiq istinad şablonları ilə göstərilməlidir.

• Xoy xanlığı
• Təbriz xanlığı
• Şəki xanlığı
• Xoyskilər
• Abraxanovlar