Kurmanci

Kurmanc dili və ya kurmanci dili[2] (kürd. Kurmancî) — Kürd dilinin ən çox danışılan dialekti. Ümumiyyətlə qərb və ya şimal-qərbi İran dillərindən hesab olunur,[3][4] bu dildə danışanlar kurmanclar adlanır. Azərbaycan kürdləri bu dialektdə danışırlar.[2]

Kurmanc dili
Orijinal adı Kurmancî
Ölkələr Azərbaycan, Türkiyə, Suriya, İraq
Danışanların ümumi sayı
  • 14.600.000 nəf. (2019)[1]
Təsnifatı
Kateqoriya Avrasiya dilləri
Hind-Avropa dilləri
Hind-İran dilləri
İran dilləri
qərbi İran dilləri
Şimal-qərbi İran dilləri[vd]
kürdcə
Kurmanc dili
Yazı latın əlifbası
Dil kodları
ISO 639-1 —
ISO 639-2 —
ISO 639-3 kmr
Dilin strukturlarının dünya atlası kji
Ethnologue kmr
IETF kmr
Glottolog nort2641
Bu dildə olan Vikipediya
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Kurmanc dili Türkiyənin cənub-şərqində, Suriyanın şimalında, şimal-şərqdə, İranın şimal-qərbində və tarixi araşdırmalara görə Xorasan və Zaqafqaziyada yayılmışdır.

1958-ci ildən Suriyada Kurmancinin istifadəsi qadağan edildi. 1924-cü ildən 2013-cü ilə qədər Türkiyədə isə qadağan edildi. Həmin dildə danışan, oxuyan, yazan adamlarla bağlı ciddi tədbirlər görülürdü.

Danışanların sayı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kurmanc dilində danışanların sayının 2021-ci ilə kimi 19,6 milyon olduğu təxmin edilir, lakin onların sayı getdikcə azalmaqdadır. Bu kürd dilinin ən çox yayılmış formasıdır və eyni zamanda Kürdüstandakı bəzi kürd olmayan azlıqların, o cümlədən assurilərin, çeçenlərin, çərkəzlərin və bolqarların ana dilidir.

Əhməd Xani (1650–1707) kimi bir çox məşhur kürd şairləri Kurmanc dilində yazmışdır. Yezidliyi qəbul edən kürdlər arasında da bu dildə dualar oxunur.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Ethnologue (ing.). 25, 19 Dallas, Texas: SIL International, 1951. ISSN 1946-9675
  2. ↑ 1 2 Həmid, Tural. "Azərbaycan kürdləri". AzLogos. 12 iyun 2020. 2022-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 sentyabr 2021.
  3. ↑ Paul J. White, redaktorTurkey's Alevi Enigma: A Comprehensive Overview. Brill. 2002. səh. 23. ISBN 978-9004125384.
  4. ↑ Gunter, Michael M. The A to Z of the Kurds. The Scarecrow Press. 2009. səh. 112. ISBN 978-0810868182. 2022-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-17.