Eko-investisiya

Eko-investisiya və ya yaşıl sərmayə, ekoloji baxımdan təmiz məhsullar və təcrübələr təklif edən və ya onları dəstəkləyən şirkətlərə yönələn sosial məsuliyyətli investisiya növüdür. Bu sərmayələr, karbon asılılığını azaltmağa kömək edən və dayanıqlı alternativlərə keçidi dəstəkləyən yeni texnologiyaların inkişafını təşviq edir. Belə şirkətlər yalnız ekoloji məsuliyyəti artırmaqla kifayətlənmir, həm də çox vaxt bu prosesdə gəlir əldə edirlər.[1] Yaşıl maliyyə "daha yaxşı ekoloji nəticəni təmin etmək üçün yaradılmış istənilən strukturlaşdırılmış maliyyə fəaliyyətidir".[2]

Sənayelərin ətraf mühitə təsirləri mövzusunda getdikcə daha çox aydınlıq əldə edildikcə, yaşıl məsələlər təkcə pop-mədəniyyətdə deyil, eyni zamanda maliyyə sektorunda da əsas mövzulardan birinə çevrilib. 1990-cı illərdən başlayaraq, bir çox investorlar öz yatırımlarını ətraf mühitə təsir baxımından rəqiblərindən daha yaxşı çıxış edən şirkətlərə yönəltməyə başladılar. O vaxt investorlar əsasən ən zərərli çirkləndiricilərdən qaçmaqla maraqlanırdılar. Ancaq müasir dövrdə bir çox investorlar üçün vurğu dəyişib və diqqət pulun necə istifadə edildiyinə yönəlib. Onlar artıq yalnız çirkləndiricilərdən uzaq durmaqla kifayətlənmir, həm də investisiyalarından müsbət, transformasiyaedici təsir yaratmaq üçün istifadə etməyə çalışırlar. Məqsəd, bizi dayanıqlı bir cəmiyyətə çevirmək yolunda irəliyə aparmaqdır.[3] Ətraf mühitə ziyan vuran şirkətlərə investisiya və həmin şirkətləri dəstəkləyən infrastruktura investisiya ekoloji cəhətdən davamlı investisiyaları azaldır.[4]

Yaşıl şirkətlərə yönəldilən özəl sərmayələrin izlənməsi məqsədilə Ethical Markets Media və The Climate Prosperity Alliance tərəfindən yaradılmış Qlobal İqlim Rifahı Scoreboard, 2007-ci ildən bu yana günəş enerjisi, külək, geotermal, okean/su və digər yaşıl sektorlar kimi sahələrə 1,248 trilyon dollardan çox sərmayə qoyulduğunu təxmin edir. Bu göstərici, investisiya axınlarının getdikcə daha çox ətraf mühitə uyğun və davamlı texnologiyalara yönəldiyini və yaşıl iqtisadiyyatın qlobal maliyyə dünyasında əhəmiyyətli rol oynadığını vurğulayır. Bu rəqəm Şimali Amerika, Çin, Hindistan və Braziliyadan, eləcə də digər inkişaf etməkdə olan ölkələrdən investisiyaları əks etdirir.[5]

Eko/yaşıl investisiya və sosial məsuliyyətli investisiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Avropa İnvestisiya Bankının İnvestisiya Tədqiqatında 2020[6][7] aşkar edildiyi kimi Avropada iqlimə investisiya edən firmalar

Bir çox ekoloji sərmayələr sosial məsuliyyətli investisiyalar kimi qiymətləndirilsə də və əksinə, bu iki anlayış tamamilə bir-birini əhatə etmir. Sosial məsuliyyətli investisiya, yalnız müəyyən mənəvi və ya etik meyarlara cavab verən şirkətlərə sərmayə qoyma təcrübəsidir. Bu, ətraf mühitə diqqət yetirən şirkətləri də əhatə edə bilər, lakin eyni zamanda müxtəlif sosial və dini dəyərlərə dəstək verən sahələri də əhatə edə bilər. Nəticədə, sosial məsuliyyətli investisiyalar yalnız ekoloji məsələlərlə məhdudlaşmır, daha geniş etik prinsiplərə əsaslanır.[8]

Eko-investisiya davamlı ekoloji problemləri daha konkret hədəflərə yönəldir. Xüsusilə, bu sərmayələr bərpa olunan enerji mənbələri və təmiz texnologiyalar üzərində çalışan şirkətlərə diqqət yetirir. Bu şirkətlər, ekoloji problemləri həll etmək üçün innovativ həllər təklif edir, karbon izini azaltmağa və ətraf mühiti qorumağa yönəlmiş layihələr həyata keçirir.

Eko-investisiya çətiri altına düşən bir neçə sektor var. Bərpa olunan enerji həm günəş, külək, həm gelgit, həm dalğa, həm də ənənəvi su texnologiyasına aiddir. Buraya günəş panelləri və ya külək turbinləri tikən şirkətlər və ya bu texnologiyalara töhfə verən xammal və xidmətlər daxildir[1] Bu, həmçinin böyük həcmdə enerjinin, xüsusilə də bərpa olunan enerjinin saxlanması üçün texnologiyalar hazırlayan və istifadə edən enerji saxlama şirkətlərinə aiddir. Bunun yaxşı nümunəsi hibrid avtomobillərdə istifadə olunan yanacaq elementləridir.[9] Ayrıca yenilənə bilən enerji sektoru altında bioyanacaq var. Bu qrupa enerji və ya yanacaq yaratmaq üçün bioloji resurslardan (məsələn, yosunlar, qarğıdalılar və ya tullantılar) istifadə edən və ya təchiz edən şirkətlər daxildir. Bərpa olunan enerji qrupuna daxil olan digər şirkətlər istilikdən istifadə edən və ya elektrik enerjisinə çevirən geotermal enerji şirkətləri və elektrik enerjisi istehsal etmək üçün su enerjisindən istifadə edən su elektrik şirkətləridir.[1]

Yaşıl sektorlara sərmayə qoyuluşu, adətən, ekoloji cəhətdən daha təmiz və dayanıqlı texnologiyaların inkişafını nəzərdə tutur. Bu investisiyalar, tez-tez yüksək ilkin xərcləri ilə xarakterizə olunur, bu da investorlara bu qərarları maliyyə baxımından əsaslandırmağı daha çətinləşdirir. Lakin uzunmüddətli perspektivdə bu texnologiyalar həm ətraf mühitə fayda gətirə bilər, həm də gəlirli ola bilər, çünki davamlı həllərə olan tələbat artmaqda davam edir.[4]

Binalar və Səmərəlilik sektoru, mühəndislik və memarlıq sahələrində yaşıl tikinti materialları və enerjiyə qənaət edən xidmətlər təqdim edən şirkətləri əhatə edir. Bu sektorda yer alan yaşıl tikinti materialları arasında enerjiyə qənaət edən şüşələr, izolyasiya materialları və səmərəli işıqlandırma sistemləri mövcuddur. Eyni zamanda, təkrar emal şirkətləri və enerjiyə qənaət edən texnologiyalarla fəaliyyət göstərən şirkətlər də bu sektora daxildir. Bu təşəbbüslər, tikinti və binaların idarə edilməsi prosesində daha dayanıqlı və ekoloji cəhətdən dost yanaşmaları təşviq edir.[1]

Eco Living sektoru, sağlam həyat üçün davamlı mal və xidmətlər təqdim edən şirkətləri əhatə edir. Bu sektorda "yaşıl" pestisidlər, sağlamlıq və əczaçılıq məhsulları kimi ekoloji cəhətdən dost və insan sağlamlığını qoruyan məhsullar mövcuddur. Bu şirkətlər, ekoloji tarazlığı qorumaqla yanaşı, istehlakçılara sağlam və təbii alternativlər təqdim edərək, daha yaxşı həyat keyfiyyəti təmin etməyə çalışırlar.[1]

Böyük Britaniyada yaşıl sərmayə əhəmiyyətli dərəcədə artıb və Worldwise Investor fond kitabxanasında siyahıya alınmış 136 fond var.[10] mövzular altında: kənd təsərrüfatı, karbon, təmiz enerji, meşə təsərrüfatı, ətraf mühit, Çox tematik və su . 2018-ci ildə bu vəsaitlərin Böyük Britaniyada təxminən 21,8 milyard funt-sterlinq təşkil edib.[11]

Ətraf mühit reytinqləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şirkətlər ətraf mühitə təsirləri ilə bağlı şirkətlərin ümumi fəaliyyətini qiymətləndirmək və qiymətləndirmək üçün ortaya çıxdılar. Sustainalytics və RepRisk, hazırda ekoloji və digər risklərin siyahılarını və göstərici kartlarını toplayan, tərtib edən və dərc edən firmaların iki nümunəsidir.

  • İqlim maliyyəsi
  • İqlimlə bağlı aktivlərin bağlanması
  • Etik bankçılıq
  • Yaşıl yuyulma
  • Bazar əsaslı ekoloji siyasət alətləri
  • Davamlı məhsullar
  • Terrorsuz investisiya

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 5 Henshaw, Mark. "Eco Investor Guide" (PDF). Eco Investor Guide, Inc. 2010. 25 May 2010 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 June 2010.
  2. ↑ Fleming, Sean. "What is green finance and why is it important?". World Economic Forum (ingilis). 9 November 2020. 2021-04-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-28.
  3. ↑ Keane, Robert F. "The Green Advisor: SRI & Green Investing Grow Up". Investment Advisor. AdvisorOne. 1 November 2009. 22 July 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 June 2010.
  4. ↑ 1 2 "Climate Change 2022: Mitigation of Climate Change". IPCC (ingilis). 2022-08-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-04.
  5. ↑ "New Global Climate Prosperity Scoreboard Finds Over $1 Trillion Invested in Green Since 2007". Green Money Journal. Spring 2010. 28 May 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 June 2010.
  6. ↑ Kalantzis, Fotios. "Firms brace for climate change". European Investment Bank (ingilis). 9 August 2021. 2021-09-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-12.
  7. ↑ EIB Investment Report 2020/2021: Building a smart and green Europe in the COVID-19 era (ingilis). European Investment Bank. 2021-01-21. ISBN 978-92-861-4811-8. 2023-07-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-12.
  8. ↑ "Socially Responsible Investing". Investor Glossary. 13 July 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 June 2010.
  9. ↑ "Green Technology & Alternative Fuels". Demand Media, Inc. 26 May 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 June 2010.
  10. ↑ Worldwise Investor — Fund Library
  11. ↑ "Bonds: Green money". 15 May 2018. 25 November 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 October 2023.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Eko-investor Bələdçisi – Qlobal Enerji Şəbəkəsi İnstitutu tərəfindən təmin edilən Eko Sektora investisiya üçün resurs.
  • Sosial İnvestisiya Forumu – Sosial məsuliyyətli və davamlı investisiya ilə məşğul olan peşəkarlar, firmalar, qurumlar və təşkilatlar üçün ABŞ üzvlük assosiasiyası.
  • — Böyük Britaniyanın davamlı, məsuliyyətli və etik investisiya fondlarının məlumat bazası