Ferdinand Porşe

Ferdinand Porsche (3 sentyabr 1875, Libereç^[1] – 30 yanvar 1951^[2][3][…], Ştutqart^[1]) — Avstriya əslli Alman avtomobil mühəndisi. Porsche orijinal Volkswagen Beetles(n)i hazırlamış, məşhur Alman tankları Tiger I, Tiger II və Elefant tanklarının dizaynlarında iştirak etmişdir.

Ferdinand Porşe
alm. Ferdinand Porsche‎
Doğum tarixi	3 sentyabr 1875(1875-09-03)
Doğum yeri	Libereç, Avstriya-Macarıstan[1]
Vəfat tarixi	30 yanvar 1951(1951-01-30)[2][3][…] (75 yaşında)
Vəfat yeri	Ştutqart, Almaniya Federativ Respublikası[1]
Vəfat səbəbi	infarkt[d]
Elm sahəsi	avtomobil sənayesi[1]
Elmi dərəcəsi	texnika elmləri doktoru
İş yerləri	Münhen Lüdviq-Maksimilian Universiteti, Daimler Motoren Gesellschaft
Üzvlüyü	SS
Mükafatları
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

1916da Daimler-Motoren-Gesellschaftın Avstriyadakı fabrikinin ümumi müdiri olmuşdur. 1923-cü ildə Stuttgartdakı şirkət mərkəzində vəzifə götürdü. 1931-ci ildə idman və yarış avtomobilləri dizaynı etmək üçün öz şirkətini qurdu. Oğlu Ferdinandla birlikdə Hitlerin xalq avtomobili proyektiylə yaxından maraqlandı. 1934-cü ildə Volkswagenin ön dizayn işlərinin başına gətirildi. II Dünya Savaşı əsnasında başda Tiger tankı olmaq üzrə bir çox əsgəri vasitənin dizaynını reallaşdırdı. Döyüşdən sonra bir müddət Fransada həbs həyatı yaşadı. Qurduğu şirkət 1948-ci ildən sonra Porsche markası altında avtomobillər çıxardı. 1937-ci ildə Adolf Hitlerdən ən əhəmiyyətli Üçüncü Reich medallarından biri olan Alman Milli Mükafatını verilmişdi.

Porschenin istehsal həcmini 4 qatına çıxaracağı Stuttgarttaki toplu uretim təsisinin açılışını etdikdən qısa müddət sonra uzun müddətdir müalicə gördüyü qaraciyər xərçənginə məğlub olaraq vəfat etmişdir.

Alman avtomobil dizaynçısı sonraları "böcək" adı altında dünya səviyyəsində satış rekordları qıran KdF- Wageni (avtomobil) 1935-ci ildən etibarən çıxarmağa başladı. Porsche, İkinci Dünya Savaşından sonra ilk idman avtomobilini inkişaf etdirdi. Porsche, Maffersdorf/Bohemiada kran təmirçisi bir atanın oğlu olaraq dünyaya gəldi. Boş zamanlarında texniki və elektriklə məşğul olurdu. Liseyi bitirdikdən sonra Viyanaya gedərək Texniki Universitetə dinləyici şagird olaraq yazıldı. İlk işini elektrik mühərrikləri çıxaran bir işlətmədə tapdı.

Avtomobil ehtirasının fərqinə burada vardı. Lohner-Porsche Porsche 1900-cü ildəki Paris Sərgisində, öz kəşfi olan və oxlarındakı elektrik mühərrikləriylə çalışan avtomobili sərgilədi. Nəqliyyat vasitəsini Viyana saray avtomobilləri prodüseri Lohner şirkətinin işçisi olaraq etdiyi üçün, bu yeni avtomobil Lohner-Porsche olaraq tanındı. Bunun dərhal ardından düşüncəsini daha da inkişaf etdirərək elektrik mühərriklərini bir benzin mühərriki vasitəsilə bəslədi. Bu yeni təhrik formasıyla şanzıman dişlisinə gərək qalmırdı. Porsche texniki müdir olaraq Viyana Neustadtdakı Austrodamlar şirkətinə keçdi. Burada tanınmış bir uzun məsafə yarışı olan Prinz-Heinrich-Fahrt üçün etdiyi avtomobillə yarışı şəxsən qazandı. Porsche ayrıca təyyarə mühərrikləri və Birinci dünya müharibəsində topları daşıyan yedək vasitəsi dizaynçısı olaraq özünə bir ad etdikdən sonra, döyüşün ardından hazırladığı iki minik avtomobiliylə austrodamlardakı son müvəffəqiyyətlərinə imzalar atdı. 1923-cü ildə firmanın Stuttgartdakı mərkəzinə texniki müdir və dizaynçı olaraq keçdi. Avstriyadakı Steyr şirkətində qısa bir müddət (1928–1930) işlə çalışdıqdan sonra, 55 yaşında müstəqilliyi seçdi. Öz Şirkəti Beynəlxalq bir şöhrətə sahib olan Porsche, yorulmaq bilmədən daha başqa texniki yeniliklər də inkişaf etdirdi və müxtəlif firmalar üçün bütöv yeni avtomobillər hazırladı. Elastikliyi səbəbindən yüklənmə halında dönə bilən bir amortisör işçisi olan torsiyon çubuğunu (süspansiyonunu) tapdı. Sıxılmış pul vəziyyətini, sonrakı illərdə Nasyonal Sosialist rejimin əhəmiyyətli bir nəqliyyat vasitəsi məsləhətçisi olaraq düzəltdi. Yaxşı fərdi əlaqələrinin və ortaq mənfəətlərinin Hitlerin buyuruğuyla Porşe, geniş xalq kütlələrinin satın ala biləcəkləri möhkəm bir avtomobil dizaynına başladı. Hitlerin digər şərtləri bunlar idi: Saatda 100 kilometrlik sürət, 4–5 nəfərlik, 100 kilometrdə ən çox 8 litrlik benzin istehlakı, 1.000 RMin (Reichsmark) altında satış qiyməti. 1936da 4 silindrli Boxer motorlu, 22 at güclü və 984 cc həcmli ilk 3 test avtomobili hazır idi. Sonradan "Volkswagen" (xalq avtomobili) olaraq adlandırılan hava soyutmalı avtomobil, əvvəllər Alman İşçi Birliyi çərçivəsindəki Nasyonal Sosialist Kömək Quruluşu "Kraft durch Freude"dən (Sevincdən güc doğular) ilhamlanaraq "KdF-Wagen" olaraq bazara çıxdı. Porsche ümumiyyətlə bu avtomobilin icadçıs olaraq qəbul edildiyi halda əsl konstruksiya planları, dizaynını 1925-ci ildən etibarən inkişaf etdirən və Porscheyə 1932-ci ildə bunları boş yerə təklif edən Çekoslavakyalı Bəla Barenyiyə aid idi. Döyüş Üçün Dizaynlar 1937-ci ildə NSDAPə (Alman Nasyonal Sosialist İşçi Partiyası) girən Porsche bir il sonra SSR də qatıldı. Buna qarşı, tək işini düşünən və siyasətlə əlaqəsi olmayan bir insan olaraq tanındı. Sadə bir dizaynçı olan zamanlarda Wolfsburgdakı Volkswagen AGin qurucusu və idarəçisi oldu. Porsche burada "böcək"in ardıcıl istehsalına başladı. Yeni texniki inkişaflara tutqun olan Porsche, İkinci Dünya Savaşında əsgəri vasitə istehsalına ağırlıq verdi. Alman Dövlətinin ən böyük milli qürur medalını götürdükdən sonra "professor" ünvanını istifadə edə bilən zirehli vasitə dizaynçısı olaraq ön plana keçdi. Ayrıca Volkswageni əsgəri məqsəd qoy cip və üzər vasitə halına gətirdi. Almaniyanın təslim oluşundan sonra həbs olunan Porşe bir Fransız həbsxanasında qaldı. 1947-ci ildə sərbəst buraxıldı. Bundan belə, oğulu Ferryin rəhbərliyi altında təmir işləri və ehtiyat hissə istehsalıyla ayaqda qalmağa çalışan Qarındandakı fabrikinə özünü həsr etdi. 1948-ci ildə öz adı altında tanınan, 40 at gücündəki bir VW mühərrikiylə təchiz edilmiş olan ilk idman avtomobilini bazara çıxartdı. İşlətməsi 1950-ci ildə təkrar Ştutqarta nəql edildi və Porşe burada 75 yaşında vəfat etdi.