Göz damcıları

Göz damcıları — gözlərə damcılama yolu ilə tətbiq olunan izotonik məhlul.

İstifadə olunduğu xəstəlikdən asılı olaraq, onların tərkibində dərmanlar və ya yalnız nəmləndirici və gözyaşardıcı məhlullar ola bilər.

Yararlılıq müddəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əczaçılar göz damcılarının əksəriyyətini 28 gündən sonra atmağı məsləhət görürlər, çünki onlar yalnız 28 gün ərzində məhlulda sabitdirlər.^[1]

Oftalmologiyada tətbiqi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xəstələr müxtəlif rəngli qablaşdırmasına görə göz damcılarının müxtəlif farmakoloji siniflərini tanıya bilərlər. Məsələn, göz bəbəklərini genişləndirmək üçün damcıların qablaşdırmasının rəngi allergiya üçün damcıların qablaşdırmasının rəngindən fərqlidir.

Quru göz müalicəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Səthin sağalmasına müxtəlif yanaşmalar təmin edən çox sayda süni gözyaşı damcıları var. Bikarbonat ionlarının tərkibində, hipotoniklikdə, özlülükdə fərqlənən və tərkibində konservantlar olmayan növlər var. Onların hamısı fərqli təsir göstərir və buna görə də ən yaxşı nəticə verəni tapmaq üçün müxtəlif süni göz yaşlarını sınamaq lazımdır. Bu damcıların bir neçə ümumi adı var: "süni gözyaşı", "rahatlıq damcıları", "nəmləndirici damcılar".^[2]

Tərkibində steroidlər və antibiotiklər olan göz damcıları[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tərkibində steroid və antibiotik olan göz damcıları göz infeksiyalarının müalicəsində istifadə olunur. Onlar həmçinin profilaktik xüsusiyyətlərə malikdir və göz əməliyyatlarından sonra infeksiyaların qarşısını almaq üçün istifadə olunur. Onlar bütün təyin olunmuş müddət ərzində davamlı istifadə edilməlidir. Dərmanı istifadə etmək dayandırsa, infeksiya təkrarlana bilər.^[3]

Qlaukomanın müalicəsi üçün istifadə olunan göz damcıları[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qlaukoma müalicəsində istifadə edilən göz damcıları göz mayesinin axınını yaxşılaşdırır və göz tərəfindən istehsal olunan mayenin miqdarını azaldır, bu da göz təzyiqini aşağı salır. Onlar tərkibində olan aktiv tərkib hissəsinə görə təsnif edilir və bunlara daxildir: prostaqlandin analoqları, beta-blokatorlar, alfa reseptor aqonistləri və karbonik anhidraz inhibitorları. Birdən çox dərman maddəsi tələb edən xəstələr üçün qarışıq dərmanlar də mövcuddur.^[4]

Göz allergiyasını aradan qaldırmaq üçün göz damcıları[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bəzi göz damcılarının tərkibində havadakı toz hissəcikləri də daxil olmaqla allergenlərə qarşı konyunktival mast hüceyrələrinin reaksiyasını boğan antihistaminlər və ya qeyri-steroid iltihab əleyhinə dərmanlar ehtiva edə bilərlər.

Göz qızartısı və konyunktivit üçün göz damcıları[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bakteriyaların səbəb olduğu konyunktivit üçün antibiotik göz damcıları təyin edilir, lakin virusun səbəb olduğu konyunktivitdə yox. Allergik konyunktivit halında süni göz yaşları gözdə mövcud olan qıcıqlandırıcı allergenləri seyreltməyə kömək edə bilər.^[5]

Göz bəbəyini genişləndirmək üçün damcılar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bu damcılar göz bəbəyini mümkün qədər genişləndirir ki, oftalmoloq irisin arxasındakı göz almasının içini ən yaxşı şəkildə görsün. Onlar günəşli havalarda istifadə edildikdə, göz bəbəyini genişləndirən dərmanın təsiri bitənə qədər göz qamaşdıran işıq və fotofobiyaya səbəb ola bilərlər.

İnyeksiya/oftalmik dərman qəbulu[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tərkibində duzlu məhlul olan göz damcıları (məsələn, Wallace Cameron Ultra Saline Minipod) müasir şpris mübadiləsi proqramı vasitəsilə paylanır, çünki onlar həm inyeksiya, həm də oftalmoloji (əgər dərman aşağı dozalarda yüksək aktivlik göstərirsə) tətbiqi ilə effektiv şəkildə istifadə edilə bilər ki, bu da venadaxili istifadə ilə müqayisə oluna bilər; məs. latanoprost turşusu həm oftalmik, həm də venadaxili tətbiqdən sonra plazmadan sürətlə təmizlənir (yarımxaricolma dövrü 17 dəqiqədir).^[6]

Quru gözlərin təsirini aradan qaldırmaq üçün istifadə edilən göz damcıları[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hialuron turşusu preparatları, məsələn, Hilo-Komod, "quru göz" effektinin təsirini aradan qaldırmaq üçün geniş istifadə olunur.^[7]

Yan təsirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tərkibində steroid və antibiotiklər olan göz damcıları ilk istifadədə bir və ya iki dəqiqə ərzində qaşınma hissi yarada bilər. Qaşınma davam edərsə həkimə müraciət etmək lazımdır. Həmçinin görmə qabiliyyətində dəyişiklik olarsa və ya xloramfenikol damcılarından istifadə edərkən davamlı boğaz ağrısı, qızdırma, qanaxma və ya göyərmə ilə qarşılaşınırsa, bu barədə həkimə məlumat verməlməlidir. Xəstə həmçinin səpgi, qaşınma, şişkinlik, başgicəllənmə və tənəffüs çətinliyi kimi allergik reaksiyanın əlamətlərindən xəbərdar olmalıdır.^[3]

Prostaqlandin analoqları göz qapaqlarının irisinin və dərisinin rəngində dəyişikliklərə, kirpiklərin uzanmasına, sancmağa, bulanıq görməyə, gözlərin qızarmasına, qaşınmaya səbəb ola bilərlər. Beta-blokatorların yan təsirlərinə aşağı qan təzyiqi, ürək döyüntüsünün azalması, yorğunluq, nəfəs darlığı və nadir hallarda cinsi həvəsin azalması və depressiya daxildir. Alfa reseptor aqonistləri yanma və ya sancma, yorğunluq, baş ağrısı, yuxululuq, ağız və burun quruluğuna və daha çox allergik reaksiyaya səbəb ola bilər. Karbonik anhidraz inhibitorları gözlərdə sancma, yanma və narahatlığa səbəb olur.

Yağlayıcı göz damcıları bəzi yan təsirlərə səbəb ola bilər və göz ağrısı və ya görmə dəyişikliyi hiss edilirsə, həkimələ məsləhətləşməlidir. Bundan əlavə, 3 gündən sonra keçməyən qızartı görünsə, dərhal həkimə müraciət edilməlidir.