German Potoçnik
German Potoçnik (sloven. Herman(n) Potočnik, ləqəbi German Nordunq, alm. Hermann Noordung) — milliyyətcə sloven olan Avstriya-Macarıstan raket mühəndisi və astronavtikanın qabaqcıllarından biri.
| German Potoçnik | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 22 dekabr 1892 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 27 avqust 1929[1] (37 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | ağciyər iltihabı |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | ixtiraçı, mühəndis-mexanik, mühəndis, zabit |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]Atasının ölümündən sonra (1894) Marburq an der Dravada (Ştiriya hersoqluğu) böyüür. Sonralar (ehtimal ki, əmisi, imperator və kral ordusunun general-mayorunun dəstəyi ilə) Moraviyadakı ordu məktəblərində, 1910-1913-cü illərdə, Mödlinqdəki Hərbi Texniki Akademiyada təhsil almışdır. O, kiçik leytenant rütbəsi, mühəndis dərəcəsi ilə "körpülərin və dəmir yollarının tikintisi" ixtisasını bitirmişdir.
Birinci Dünya müharibəsi zamanı Qalisiya, Serbiya və Bosniyada xidmət etmişdir. 1915-ci ildə baş leytenant rütbəsi almışdır. 1919-cu ildə kapitan rütbəsində səhhətinə görə (vərəm) təqaüdə çıxır. Vyana Texnologiya Universitetində elektrik mühəndisliyi və maşınqayırma mühəndisliyi üzrə təhsil alıb. 1925-ci ildən o, özünü raket elmi və kosmik texnologiya problemlərinə həsr etmişdir.
1928-ci ilin sonunda Herman Nordunq təxəllüsü ilə yeganə kitabı olan "Kosmos məkanını aşmaq problemi: Raket mühərriki" (alm. Das Problem der Befahrung des Weltraums. Der Raketen-Motor) kitabını nəşr etdirir və bu kitab Berlin naşiri Riçard Karl Şmidt tərəfindən 1929-cu il rəsmi nəşr ili ilə nəşr olunur.
Xroniki xəstəlik (vərəm) səbəbindən subay qalır. Vyanada qardaşı Adolfla yaşayır. O, 1929-cu ildə 36 yaşında sətəlcəm xəstəliyindən yoxsulluq içində vəfat edir. Maribor qəzetlərində dərc olunan nekroloqlarda onun hərbi və akademik nailiyyətləri qeyd edilir, lakin kosmosa uçuşla bağlı əsərlər isə nəzərdən kənar qalır.
Elmi fəaliyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]100 illüstrasiyadan ibarət kitabının 188 səhifəsində German Potoçnik kosmik stansiyaların və geostasionar peyklərin qurulması variantlarını təklif etmişdir. O, kabellə birləşdirilən 3 moduldan ibarət kosmik stansiyanı ətraflı təsvir edib: süni cazibə qüvvəsi yaratmaq üçün daim fırlanmalı olan “canlı təkər”, parabolik güzgü vasitəsilə günəş şüalarından enerji istehsal edən elektrik stansiyası və rəsədxana.
German Potoçnik tərəfindən ifadə edilən, təxminən 36.000 km hündürlükdə, daim Yer kürəsinin müəyyən nöqtəsində asılı ola bilən “stasionar peyk” ideyası geosinxron orbitdə, sonralar telekommunikasiya və meteoroloji peyklər şəklində həyata keçirilir. .
Kitab rus (1935), sloven (1986) və ingilis (1999, NASA) dillərinə tərcümə edilmişdir.
German Potoçnikin ideyaları ilk dəfə 1952-ci ildə Verner fon Braun dairəvi formadan ilhamlana bilən orbital stansiya konsepsiyasını dərc edərkən Kosmonavtika İttifaqı tərəfindən dəstəklənir. Kitabın rusca nəşri Sergey Korolyovun yaradıcılığına təsir göstərə bilərdi. Əksinə, müəllifin kitabı Vyana mühitində bir sıra fantaziyalar kimi qəbul edilirdi.
Xatirə
[redaktə | mənbəni redaktə et]German Potoçnikin adı Ştiriyanın paytaxtı Qrats şəhərinin küçələrindən birinə verilmişdir.
1990-cı illərdə beynəlxalq kosmik stansiyaya German Potoçnikin adının verilməsi təklifi dəstəklənməyib.
1992-ci ildə Avstriya poçtu tərəfindən German Potoçnikin 100 illik yubileyi üçün poçt markası buraxılmışdır[3].
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Herman Potočnik // Store norske leksikon (бук.). 1978. ISSN 2464-1480
- ↑ 1 2 Deutsche Nationalbibliothek Record #113560095 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- ↑ "100. Geburtstag des Raumfahrtpioniers Hermann Potocnik" (alman). Austria-Forum. 2019-03-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-15.