Hacı Həkim

Hacı Həsən Həkim (ərəb. الطبيب الحاج حسن‎) — XX əsrdə Şəki şəhərində yaşamış ərəb əsilli həkim. Cənubi Qafqaz regionunda Taun və Tif viruslarına qarşı mübarizə aparan yeganə həkim olub.

Hacı Həkim
Hacı Həsən Həkim
Hacı Həkim XX əsrin əvvəlində
Digər adı	Hacı Həsən
Doğum tarixi	1862
Doğum yeri	Ərəbistan yarımadası, Osmanlı İmperiyası
Vəfat tarixi	1918 (56 yaşında)
Vəfat yeri	Şəki, Zaqafqaziya, Rusiya imperiyası
Vəfat səbəbi	tif xəstəliyi
Dəfn yeri	Şəki, Azərbaycan
Həyat yoldaşı	Zəhra xanım (Məmmədova)
Uşaqları	oğulları: Fərrux Hacı Həkim Ənvər Məmmədov Əhməd Məmədov qızı: Zərifə Məmmədova Əzizə Məmmədova
Milliyyəti	Ərəb
Fəaliyyəti	Həkim

Əsil adı Həsən olan Hacı Həkim 1862-ci ildə Ərəbistan yarımadasında anadan olub. Milliyətcə ərəb olub. Dəqiq doğum yeri və tarixi məlum deyil. Mədrəsə təhsili alıb, daha sonradan həkimlik peşəsində çalışmağa başlayıb. Daha sonradan bir neçə il Ərəb yarımadası ölkələrində işləyib. Bundan sonra o öz adını "Hacı Həsən" ilə əvəz edib.

1898-ci ildə Cənubi Qafqaza, Şəki şəhərinə köçür. Burada o Taun və Tif infeksional xəstəliklərinə qarşı mübarizə aparır. O burada yaşadığı illər ərzində yüzlərlə insanı tif və digər xəstəliklərdən müalicə edir. Şəkidə Hacı Həsən hamı tərəfindən Hacı Həkim kimi tanınır. Müalicə üçün Hacı Həkimin yanına gələnlər nəinki Azərbaycandan, həm də Rusiya, Gürcüstan, Abxaziya, Dağıstan, Çeçenistan və s. ölkələrdən gəlirlər. Hacı Həkim Şəki şəhərində Zəhra xanım ilə evlənir. Hacı Həkimin 5 uşağı Şəki şəhərində anadan olur. Onlardan ən böyüyü olan Fərrux da atası kimi həkim olur. Lakin 1918-ci ildə Hacı Həkim həyatının 57-ci ilində vəfat edir. Onun ölümünə səbəb onun illər boyu mübarizə apardığı "tif virusu" oldu. Hacı Həkimin ölümündən sonra onun böyük oğlu Fərrux da "tif virusuna" yoluxur və atası ilə eyni ildə, eyni xəstəlikdən vəfat edir. Fərrux vəfat etdikdə onun cəmi 18 yaşı var idi.

Hacı Həkim Azərbaycana köçdükdən sonra burada Zəhra xanım ilə evlənir. Nikahdan onların 3 oğlu və 2 qızı anadan olur:

• Fərrux Hacı Həkim oğlu (1900-1918) - 1900-ci ildə Şəki şəhərində anadan olub. Atasından həkimlik sənətini öyrənir. 1918-ci ildə tif xəstəliyinə yoluxur və atasının ölümündən bir neçə ay sonra 18 yaşında vəfat edir.
• Zərifə Məmmədova (naməlum) - Şəki şəhərində anadan olub. Sonradan Bakı şəhərinə köçür və burada ailə həyatı qurur. Evdar xanım olub və 4 uşağı olub. Bakı şəhərində vəfat edib və burada dəfn edilib.
• Əzizə Məmmədova (1907-1992) - Şəki şəhərində anadan olub. 11 yaşından internat məktəbdə böyüyüb. Burada "Məmmədova" soyadını götürür. Sonradan qardaşı Ənvər ilə birlikdə Bakı şəhərinə köçür.
• Ənvər Hacı Həkim oğlu Məmmədov (1915-1969) - 1915-ci ildə Şəki şəhərində anadan olub. 3 yaşında atasını itirir. Bacısı Əzizə ilə birlikdə internat məktəbdə böyüyür. Burada "Məmmədov" soyadını götürür. Daha sonradan Bakı şəhərinə köçür. 1931-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinə daxil olur. Universiteti bitirdikdən sonra iqttisadçı vəzifəsində çalışır və gənc yaşlarında Azərbaycan SSR Xalq Bankının (hazırkı Mərkəzi Bankın) rəhəbəri vəzifəsində çalışmağa başlayır. 1944-ci ildə Nazan Nəcəfova (1917-2010) ilə ailə həyatı qurur. Nikahdan onun Natella (1945) və Suella (1947-2008) adlı iki qızı olur. 1969-cu ildə Ənvər Məmmədov xəstəlikdən vəfat edir. Yasamal rayon qəbirstanlığında bacısı Əzizə Məmmədova və həyat yoldaşı Nazan Məmmədova ilə yanaşı dəfn olunub.
• Əhməd Məmmədov (1916-17-naməlum) - 1916-cı ildə Şəki şəhərində anadan olur. Bakı şəhərində Azərbaycan Tibb Universitetinə daxil olur. 1941-ci ildə İkinci dünya müharibəsinə yollanır. Müharibə zamanı faşistlər tərəfindən əsir götürülür. Həkim olduğuna görə almanlar tərəfindən öldürülmür. Əhməd Məmmədov orada alman dilini öyrənir və həkim kimi işləməyə başlayır. Müharibə bitdikdən sonra o Türkiyəyə köçür. Türkiyədə ailə həyatı qurur. Nikahdan onun İnci və Zəhra adlı qızları olur. Sonradan İnci öz oğlunu dayısının şərəfinə Ənvər Dəniz adlandırır. Əhməd Məmmədovun digər qızı Zəhra isə ABŞ-a köçür və burada ailə həyatı qurur. Əhməd Məmmədov İkinci dünya müharibəsindən sonra bütün ömrü boyu Türkiyədə yaşayır və XX əsrin 90-cı illərində vəfat edir. Onun dəqiq ölüm tarixi və dəfn olunduğu yer Azərbaycanda yaşayan qohumlarında heç kəsə məlum deyildir.

2000-ci ildə Şəki şəhər İcra Hakimiyyətinin təşəbbüsü ilə Hacı Həkimin həyatına həsr olunmuş lövhə Şəki şəhər Tarix muzeyində yerləşdirilib.

• Osmanlı İmperiyası dönəmi həkimləri Arxivləşdirilib 2011-12-06 at the Wayback Machine