Hartmut Miçel

Hartmut Miçel (18 iyul 1948[1][2], Lüdviqsburq, Ştutqart[d]) — alman biokimyaçısı, 1988-ci ildə kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı. ABŞ Milli Elmlər Akademiyasının (1996)[3], London Kral Cəmiyyətinin (2005 il)[4], Çin Elmlər Akademiyasının (2000 il) əcnəbi üzvü.

Hartmut Miçel
alm. Hartmut Michel‎
Doğum tarixi 18 iyul 1948(1948-07-18)[1][2] (76 yaş)
Doğum yeri
Elm sahəsi biokimya
İş yerləri
Təhsili
Üzvlüyü
Mükafatları "Almaniya Federativ Respublikası qarşısında xidmətlərinə görə" ordeninin komandor xaçı Order of Merit of Baden-Württemberg
Kimya üzrə "Nobel" mükafatı
biophys.mpg.de/en/michel…
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Bioqrafiya və elmi işi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hartmut Miçel 18 iyul 1948-ci ildə Lüdviqsburqda anadan olub. Hərbi xidməti başa vurduqdan sonra Tübingen Universitetində biokimya üzrə təhsil alıb, 1974-cü ildə oranı bitirib. Təhsilinin son ilində o, Dieter Osterheltin laboratoriyasında çalışıb, burada halobakteriyaların ATPase aktivliyini tədqiq edib. Artıq Osterheltin laboratoriyasında postdok kimi Miçel o dövrdə həll olunmayan membran zülalının kristallaşması problemi ilə məşğul olurdu. 1970-ci ildə Osterhelt bakteriorhodopsini kəşf etdi və onun təsir mexanizmini təklif etdi. 1978-ci ildə H. Miçel təsadüfən dondurucuya qoyulan bakteriorhodopsinin kiçik şüşəvari cisimlər əmələ gətirdiyini müşahidə etdi. Bu müşahidədən istifadə edərək və Osterheltin dəstəyini cəlb edərək, o, növbəti ili bakteriorhodopsinin kristallarını əldə etməyə çalışdı, baxmayaraq ki, o zaman membran zülalını kristallaşdırmaq rəsmi olaraq qeyri-mümkün hesab olunurdu. H. Miçel sonda bakteriorhodopsinin kristallarını əldə etməyi bacarsa da, onların qeyri-müntəzəm olduğu və rentgen şüalarının difraksiya tədqiqatları üçün uyğun olmadığı üzə çıxdı. Bakteriorhodopsinlə işləməkdən bezən Hartmut Miçel digər membran zülallarını təcrid etmək üçün hazırladığı üsulları tətbiq etmək qərarına gəldi. 1971-ci ildə o, bənövşəyi Rhodopseudomonas viridis (indiki Blastochloris viridis) bakteriyasından fotosintetik reaksiya mərkəzinin yaxşı kristalını əldə edə bildi[5]. 1972–1985-ci illərdə H. Miçel Robert Huber və Yohan Dayzenhofer ilə birlikdə bakterial fotosintetik reaksiya mərkəzinin dəqiq strukturunu əldə edə bildi və bunun üçün hər üçü 1988-ci ildə kimya üzrə Nobel mükafatı aldı. 1987-ci ildən Almaniyanın Frankfurt-Mayn şəhərində Maks Plank adına Biofizika İnstitutunda membranların molekulyar biologiyası departamentinin direktoru və Frankfurt İohan Volfqanq Höte Universitetində biokimya professoru olmuşdur.

Sosial fəaliyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1992-ci ildə "İnsanlığa Xəbərdarlıq"ı imzaladı[6]. 2016-cı ildə o, Greenpeace, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və bütün dünya hökumətlərini geni dəyişdirilmiş orqanizmlərə (GMO) qarşı mübarizəni dayandırmağa çağıran bir məktub imzaladı[7][8][9].

Əsas nəşrləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

J. Deisenhofer, O. Epp, K. Miki, R. Huber və H. Miçel. Rhodopseudomonas viridis-in fotosintetik reaksiya mərkəzində 3Å qətnamədə zülal alt bölmələrinin quruluşu // Təbiət: jurnal. — 1985. — Cild. 318, nömrə 6047. – səhifə-618–624. — doi: 10.1038/318618a0.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Hartmut Michel Biographical (ing.). Nobel Foundation.
  2. ↑ 1 2 Michel, Hartmut // Catalog of the German National Library (alm.).
  3. ↑ Hartmut Miçel Архивная копия от 12 октября 2018 на Wayback Machine
  4. ↑ Hartmut Michel Архивная копия от 26 октября 2015 на Wayback Machine
  5. ↑ Lisa Pollack. Unraveling Photosynthesis Step by Step: Four Decades of Research in Theoretical and Computational Biophysics (англ.) (сентябрь 2012). Дата обращения: 18 октября 2016. Архивировано 6 октября 2016 года.
  6. ↑ World Scientists' Warning To Humanity (англ.). stanford.edu (18 ноября 1992). Дата обращения: 25 июня 2019. Архивировано из оригинала 6 декабря 1998 года.
  7. ↑ 107 Nobel laureates sign letter blasting Greenpeace over GMOs. Дата обращения: 30 июня 2016. Архивировано 29 июня 2016 года.
  8. ↑ Laureates Letter Supporting Precision Agriculture (GMOs). Дата обращения: 30 июня 2016. Архивировано 7 июля 2016 года.
  9. ↑ Список нобелевских лауреатов подписавших письмо. Дата обращения: 30 июня 2016. Архивировано 2 сентября 2017 года.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]