Hideki Sirakava

Hideki Sirakava (20 avqust 1936[1][2][…], Tokio) — yapon kimyaçısı, Alan Xiqer və Alan MakDiarmid ilə birlikdə 2000-ci ildə Polimerdə keçiriliciyin kəşfinə və təkmilləşdirdiklərinə görə Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatıdır.[3]

Hideki Sirakava
yap. 白川 英樹
Doğum tarixi 20 avqust 1936(1936-08-20)[1][2][…] (87 yaş)
Doğum yeri
Elm sahəsi kimya
İş yeri
  • Tsukuba Universiteti[d]
Təhsili
Üzvlüyü
Mükafatları "Mədəniyyət" ordeni Kimya üzrə "Nobel" mükafatı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Erkən həyat və təhsili

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hideki Sirakava Tokioda 20 avqust 1936-cı ildə (Yaponiya) hərbi həkim ailəsində anadan olub. Uşaq ikən Mançjuo və Tayvanda yaşayıb. Üçüncü sinifdə oxuyarkən anasının məmləkəti olan Takyamuya (Gifu prefekturasına) köçdü.

1961-ci ildə H. Sirakava Tokio Texnologiya İnstitutunu (Tokyo Tech) kimya mühəndisliyi üzrə bakalavr dərəcəsi ilə bitirmiş, həmçinin 1966-cı ildə Tokiodan doktorluq dərəcəsi almışdır. Bundan sonra o, Tokio Texnologiya İnstitutunun Kimya Resursları Laboratoriyasında assistent vəzifəsini aldı.

Karyerası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yaponiyada Tokio Texnologiya İnstitutunda (Tokyo Tech) assistent olarkən H. Sirakava metal görünüşə malik poliasetilen hazırladı. Bu nəticə Alan MakDiarmid 1975-ci ildə Tokyo Tech-i ziyarət edərkən maraqlandı.

1976-cı ildə H. Sirakava Pensilvaniya Universitetində doktoranturadan sonrakı tədqiqatçı kimi Alan MakDiarmidin laboratoriyasına dəvət edildi. Onlar amerikalı fizik Alan Xiqerlə birlikdə poliasetilenin elektrik keçiriciliyini öyrəndilər.[4][5]

1977-ci ildə onlar aşkar etdilər ki, yod buxarı ilə dopinqlər poliasetilenin keçiriciliyini artıra bilər. Bu kəşfə görə 2000-ci ildə üç alim kimya üzrə Nobel mükafatına layiq görülüb. Elektrik keçiriciliyinin mexanizminə gəldikdə, burada soliton şəklində qeyri-xətti həyəcanların rol oynadığına inanılır.

1979-cu ildə Sirakava Tsukuba Universitetində dosent oldu və üç ildən sonra tam professor statusunu aldı. 1991-ci ildə unin elmi-texniki şöbəsinin müdiri (1993-cü ilin mart ayına qədər), həmçinin 3 nömrəli qrupun rəhbəri (1997-ci ilin mart ayına qədər) vəzifəsində işləmişdir.

Doğmaları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Onun qohumu Hitomi Yosidzava "Morning Musume" qız pop qrupunun üzvü idi. Başqa bir qohumu isə yaponiyalı marafonçu və 2000-ci il Yay Olimpiya Oyunlarının qızıl medalçısı Naoko Takahaşidir.

Mükafatları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • 1983 il — Polimer Elmləri Cəmiyyəti Mükafatı (Yaponiya)
  • 2000 il — Yaponiya Elmi Təşviq Cəmiyyəti Polimer və Texnologiyada Mükəmməlliyə görə Mükafat
  • 2000 il — Kimya üzrə Nobel Mükafatı
  • 2000 il — Mədəniyyət ordeni
  • 2000-ci ildə Tsukuba Universitetinin fəxri professoru
  • 2001-ci ildə Yapon Kimya Cəmiyyətinin Xüsusi Mükafatı
  • 2001-il Yaponiya Elmlər Akademiyasının üzvü
  • 2006 il — Çjesian Universitetinin fəxri professoru[6]

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Shirakawa H., McDiarmid A., Heeger A. İyirmi beş illik keçirici polimerlər. // Kimya. Kommun. 2003. S. 1–4.
  2. Zelenin K. N., Nozdraçev A. D., Polyakov E. L. 100 il kimya üzrə Nobel mükafatları. — Sankt-Peterburq: Humanistika, 2003. 872 s.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Shirakawa Hideki // Encyclopædia Britannica (ing.).
  2. ↑ 1 2 Hideki Shirakawa // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
  3. ↑ The Nobel Prize in Chemistry 2000 (англ.). Дата обращения: 8 октября 2009. Архивировано 8 апреля 2012 года.
  4. ↑ Shirakawa, Hideki; Louis, Edwin J.; MacDiarmid, Alan G.; Chiang, Chwan K.; Heeger, Alan J. Synthesis of electrically conducting organic polymers: Halogen derivatives of polyacetylene, (CH) x (англ.) // Journal of the Chemical Society (англ.)рус. : journal. — Chemical Society, 1977. — No. 16. — P. 578. — doi:10.1039/C39770000578.
  5. ↑ The Nobel Prize in Chemistry 2000: Alan Heeger, Alan G. MacDiarmid, Hideki Shirakawa. Дата обращения: 13 ноября 2017. Архивировано 9 июля 2018 года.
  6. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2024-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-06.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]