Hispaniklər

Hispanik və Latın Amerikalılar (isp. Estadounidenses hispanos y latinos) — tam və ya qismən ispan və ya Latın Amerika əsilli olan amerikalılardır.[5][6][7] Daha dəqiq desək, bu demoqrafiyə kökündən asılı olmayaraq özünü ispan və ya latın əsilli hesab edən bütün amerikalılar daxildir.[8][9][10][11][12] 2020-ci ildəki məlumata görə, Siyahıyaalma Bürosu ABŞ və Puerto-Rikoda əhalinin demək olar ki, 65,3 milyonunun ispan və latın əsilli olduğunu bildirdi (ümumi əhalinin 19,5%-i).[13]

Hispanik və Latın Amerikalılar
2020-ci il ABŞ siyahıyaalınmasına əsasən, əlli ştatın, Kolumbiya dairəsi və Puerto-Rikonun hər bir mahalında Hispanik və Latın Amerikalıların nisbəti
Ümumi sayı
▲65,329,087 (2020)
Ümumi ABŞ və Puerto Riko əhalisinin 19,5%-i (2020)
▲62,080,044 (2020)[1]
ABŞ-də ümumi əhalinin 18,7%-i (2020)
Yaşadığı ərazilər
Dili
Dini
Qohum xalqlar
  • Latın Amerikalılar[3]
  • Ağdərili Latın Amerikalılar
  • Ağdərili Hispanik və Latın Amerikalılar
  • İspanlar
  • ABŞ-də yerli amerikalılar
  • Afro Latın Amerikalılar
  • Qara dərili Hispanik və Latın Amerikalılar
  • Asiyalı Hispanik və Latın Amerikalılar
  • Metis
  • Sambo
  • Mulatlar
  • Pardolar
  • Qaraçılar
  • Kastizolar
  • Filippinlilər
  • Tecanolar
  • Luiziana Kreol xalqı
  • Çiçanolar
  • Nuyorikanlar[4]
Manhettendə İspan Harlem Orkestri. Nyu-York, Latın Amerikası və İspaniyadan sonra 3milyondan çox latın Amerikalının yaşadığı şəgərdir.hər hansı bir şəhərin ən böyük İspan əhalisi olan təxminən 3 milyon Latın Amerikalısının evidir.

"Mənşə" ifadəsi şəxsin Amerika Birləşmiş Ştatlarına gəlməzdən əvvəl valideynlərinin və ya əcdadlarının əcdadı, milliyyət qrupu, nəsli və ya doğulduğu ölkə kimi baxıla bilər. İspan və ya Latın əsilli insanlar hər hansı bir irqdən ola bilər.[14][15][16][17] Birləşmiş Ştatlarda xüsusi olaraq təyin edilmiş yeganə iki etnik mənsubiyyət kateqoriyasından biri kimi (digəri "İspan və ya Latino deyil") İspanlar və Latınlar bir-biri ilə əlaqəli mədəni və dil irsinin müxtəlifliyini özündə birləşdirən panetnik mənsubiyyət təşkil edirlər. İspan və Latın Amerikalıların əksəriyyəti Meksika, Puerto Riko, Kuba, Salvador, Dominikan, Qvatemala və ya Kolumbiya mənşəlidir. Regional İspan və Latın populyasiyalarının əsas mənşəyi ölkənin müxtəlif yerlərində geniş şəkildə dəyişir.[18][19][20][21]

2012-ci ildə İspan amerikalılar ABŞ-də Asiyalı Amerikalılardan sonra faiz artımına görə ən sürətlə böyüyən ikinci etnik qrup idi.[22] Yerli mənşəli İspanlar və Yerli Amerikalılar bugünkü Birləşmiş Ştatların əksəriyyət hissəsində məskunlaşan ən qədim etnik qruplardır.[23][24][25][26] İspaniya imperiya dövründə bugünkü Amerikanın Cənub-Qərb və Qərb Sahilinin, eləcə də Floridanın böyük ərazilərini müstəmləkə etdi. Onun səhmlərinə indiki Kaliforniya, Texas, Nyu-Meksiko, Nevada və Arizona daxildir və bunların hamısı Mexiko şəhərində yerləşən Yeni İspaniya Viceroyallığının bir hissəsini təşkil edirdi. Daha sonra bu geniş ərazi 1821-ci ildə İspaniyadan müstəqillik əldə etdikdən sonra və 1848-ci ildə Meksika-Amerika Müharibəsinin sonuna qədər Meksikanın bir hissəsi oldu. Nyu-York/Nyu Cersi metropoliten ərazisinə İspan immiqrantları Hispanik ölkələrinin geniş spektrindən gəlirlər.[27]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Racial and Ethnic Diversity in the United States: 2010 Census and 2020 Census". U.S. Census Bureau. August 12, 2021. August 15, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 12, 2021.
  2. ↑ "Religious composition of Latinos - Religion in America: U.S. Religious Data, Demographics and Statistics". www.pewforum.org. Religious Landscape Study. Washington, D.C.: Pew Research Center. 2021. 8 September 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 October 2021.
  3. ↑ Krogstad, Jens M.; Passel, Jeffrey S.; Lopez, Mark H. "Who is Hispanic?". www.pewresearch.org. Washington, D.C.: Pew Research Center. 23 September 2021. 29 September 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 October 2021.
  4. ↑ "Overview of Race and Hispanic Origin: 2010" (PDF). The U.S.A. Census Bureau. March 2011. April 29, 2011 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 9, 2016.
  5. ↑ Luis Fraga; John A. Garcia. Latino Lives in America: Making It Home. Temple University Press. 2010. səh. 145. ISBN 978-1-4399-0050-5. 2020-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-13.
  6. ↑ Nancy L. Fisher. Cultural and Ethnic Diversity: A Guide for Genetics Professionals. Johns Hopkins University Press. 1996. səh. 19. ISBN 978-0-8018-5346-3. 2020-08-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-13.
  7. ↑ Robert H. Holden; Rina Villars. Contemporary Latin America: 1970 to the Present. John Wiley & Sons. 2012. səh. 18. ISBN 978-1-118-27487-3. 2020-08-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-13.
  8. ↑ "49 CFR Part 26". 2017-02-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-10-22. 'Hispanic Americans,' which includes Spanish, other European or Middle Eastern-descended persons of Mexican-, Puerto Rican-, Jamaican-, Cuban, Dominican-, Central or South American
  9. ↑ "US Small Business Administration 8(a) Program Standard Operating Procedure" (PDF). 2006-09-25 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-10-22. SBA has defined 'Hispanic American' as an individual whose ancestry and culture are rooted in South America, Central America, Cuba, Puerto Rico, the Dominican Republic and Mexico
  10. ↑ Humes, Karen R.; Jones, Nicholas A.; Ramirez, Roberto R. "Overview of Race and Hispanic Origin: 2010" (PDF). U.S. Census Bureau. 2011-04-29 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-03-28. "Hispanic or Latino" refers to a person of Cuban, Mexican, Puerto Rican, South or Central American, or other Spanish culture or origin regardless of race.
  11. ↑ "American FactFinder Help: Hispanic or Latino origin". United States Census Bureau. 2020-02-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-10-05.
  12. ↑ Mark Hugo Lopez, Jens Manuel Krogstad and Jeffrey S. Passel, Who Is Hispanic? Arxivləşdirilib 2020-07-15 at the Wayback Machine, Pew Research Center (November 11, 2019).
  13. ↑ "Racial and Ethnic Diversity in the United States: 2010 Census and 2020 Census". U.S. Census Bureau. August 12, 2021. August 15, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 12, 2021.
  14. ↑ Office of Management and Budget. "Revisions to the Standards for the Classification of Federal Data on Race and Ethnicity. Federal Register Notice October 30, 1997". Office of Management and Budget. January 21, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-06-01 – National Archives vasitəsilə.
  15. ↑ Grieco, Elizabeth M.; Rachel C. Cassidy. "Overview of Race and Hispanic Origin: 2000" (PDF). United States Census Bureau. 2017-04-10 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2008-04-27.
  16. ↑ "B03001. Hispanic or Latino origin by specific origin". 2009 American Community Survey 1-Year Estimates. U.S. Census Bureau. 2021-07-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-10-17.
  17. ↑ "CIA – The World Factbook – Field Listing :: Ethnic groups". June 13, 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-18.
  18. ↑ "T4-2007. Hispanic or Latino By Race [15]". 2007 Population Estimates. United States Census Bureau. 2021-07-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-13.
  19. ↑ "B03002. Hispanic or Latino origin by race". 2007 American Community Survey 1-Year Estimates. United States Census Bureau. 2021-07-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-13.
  20. ↑ Tafoya, Sonya. "Shades of Belonging" (PDF). Pew Hispanic Center. 2004-12-06. 2016-03-03 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-05-07.
  21. ↑ Maciel, David. The Contested Homeland: A Chicano History of New Mexico. UNM Press. February 26, 2000. ISBN 9780826321992. August 13, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 13, 2022 – Google Books vasitəsilə.
  22. ↑ "Hispanics Were Not The Fastest-Growing Minority Group Last Year". MarketingCharts. July 23, 2013. August 25, 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 5, 2015.
  23. ↑ "Oldest U.S. City – Infoplease.com". 2006-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-11-21.
  24. ↑ The Encyclopedia Americana. Encyclopedia Americana Corp. 1919. 151. 2022-08-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-13.
  25. ↑ "Documents in Mexican American History". University of Houston. 2012-01-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-06-11.
  26. ↑ "Cuartocentennial of Colonization of New Mexico". New Mexico State University. 2011-11-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-06-11.
  27. ↑ "Supplemental Table 2. Persons Obtaining Lawful Permanent Resident Status by Leading Core Based Statistical Areas (CBSAs) of Residence and Region and Country of Birth: Fiscal Year 2014". U.S. Department of Homeland Security. March 22, 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 3, 2017.