II Artavazd (Ermənistan kralı)
II Artavazd (e. ə. I əsr, Ermənistan krallığı – e.ə. 31[1] və ya e.ə. 34[2], İsgəndəriyyə[2]) - MÖ 55-34-cü illərdə Böyük Ermənistan Kralı. II Tiqranın oğludur. Erməni xarici dil ədəbiyyatının yaradıcısı olan bu şəxs hökuməti tarix və hətta dramaturgiya ilə birləşdirmişdir. Erməni teatrının yaradıcısı hesab olunur. Romadan asılılığın aradan qaldırılması üçün mübarizə aparmışdır.
| II Artavazd | |
|---|---|
| q.yun. Αρταβάσδης της Αρμενίας | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | e. ə. I əsr |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | e.ə. 31[1] və ya e.ə. 34[2] |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | baş kəsmə |
| Fəaliyyəti | suveren[d] |
| Atası | Böyük Tiqran[1] |
| Anası | Pontlu Kleopatra |
| Uşaqları | |
| Ailəsi | Artaşes sülaləsi |
| Dini | Etanizm |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Artaşat sülhünün vəd etdiyi kimi Parfiya əleyhinə mübarizə aparacaq hərbi kontingentlərin Romaya çatdırılmasından yayınan Artavazd, Parfiyalılarla ittifaqda hərəkət etmişdir. Roma generalı Crassus, Parfiya generalı Suren ilə Mesopotamiyadakı Karran (Harran) yaxınlığında baş tutmuş döyüşdə (e.ə. 53) öldürüldükdən sonra Suren Roma generalının başını varisinin qızı Artavazdın toyunda Artaşatta olan Parfiya kralına göndərmişdir. Euripidesin faciəsi olan “Bacchantes” tamaşasında hər iki çar iştirak edirdi və aktyor tamaşa zamanı tələb olunan saxta başın əvəzinə Crassusun başını çıxarmış və bu sözləri demişdir: “Budur bizim tərəfimizdən öldürülən bir maralın buynuzları və xoşbəxt bir ov.”
Romalıların eramızdan əvvəl 53-cü ildə Karranda baş verən döyüşdə Parfiyalılarla tərəfindən çox ağır məğlubiyyətə uğradılmaları və Roma generalı Crassusun ölümü Artavazda ölkənin sərhədlərini qərb istiqamətində genişləndirməyə şərait yaratmışdır[3]. Görünüşə görə, Parfiya şahzadəsi Pacorusun (e.ə. 40) Romanın Aralıq dənizi vilayətlərinə qarşı yürütdüyü kampaniyasında da iştirak etmişdir.
Eramızdan əvvəl 36-34-cü illərdə Roma mülklərinin şərq hissəsini idarə edən Roma generalı Mark Antoni, Misir kraliçası VII Kleopatranın köməyinə arxalanaraq Parfiya ilə, daha sonra Ermənistanla yeni bir müharibəyə başladı. İlkin məğlubiyyətlərə baxmayaraq, Antoni, Artavazdı, danışıqlar aparmaq bəhanəsi ilə düşərgəsinə cəlb edib tuta bildi. Bundan sonra Artaşat talan edildi. Digər şeylər arasında, ilahə Anahitin qızıl heykəli və bir çox başqa xəzinələrdə ələ keçirildi. Artavazd Misirə aparıldı və Roma komandirinin zəfər yürüşündə edam edildi və edamından 3 il sonra başı kəsildi.
Artavazdın ölümündən sonra oğlu II Artaşes, öz qoşunları ilə Antoninin Ermənistanda qoyduğu Roma qarnizonlarını darmadağın edib taxta çıxdı.
II Artavazd, erməni xarici dil ədəbiyyatının banisi sayılır. Plutarxa görə yunan dilində dram əsərləri və nitqlər yazmışdır[4].
Üzərində Artavazdın təsviri olan qədim dövr sikkələri
[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 3 Erməni Sovet Ensiklopediyası (erm.). / red. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ 1 2 3 4 АРТАВАЗД II // Большая российская энциклопедия (rus.). Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.
- ↑ История Древнего мира. Т. 2. Расцвет Древних обществ. — 2-е изд. — М.: 1983. — С. 399—414.
- ↑ Плутарх. Красс, 32.