I Georq (Bavariya-Landsxut hersoqu)
Varlı Georq (alm. Georg der Reiche; 15 avqust 1455 – 1 dekabr 1503, İnqolştadt, Yuxarı Bavariya) Vittelsbax sülaləsindən Bavariya-Landsxutun sonuncu hersoqu idi.[1]
| I Georq | |
|---|---|
 | |
| 18 yanvar 1479 – 1 dekabr 1503 | |
| Əvvəlki | IX Lüdviq |
| Sonrakı | Titul ləğv edildi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 15 avqust 1455 |
| Vəfat tarixi | 1 dekabr 1503 (48 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | suveren[d] |
| Atası | IX Lüdviq |
| Anası | Saksoniyalı Amaliya |
| Həyat yoldaşı | Yadviqa |
| Ailəsi | Vittelsbax sülaləsi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Gəncliyi
[redaktə | mənbəni redaktə et]O, 1455-ci ildə Burqhauzen qalasında doğulmuşdu, Bavariya-Landsxut hersoqu IX Lüdviq və Saksoniyalı Amaliyanın oğlu idi. Dövlət işlərində 13 yaşından iştirak etməyə başlamışdı.
Hakimiyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]18 yanvar 1479-cu ildə 23 yaşında Georq atasının yerinə Bavariya-Landsxut hersoqu oldu. 1485-ci ildə ərazisini pozduqlarına görə Azad İmperiya şəhəri Nördlingeni mühasirəyə almış, mühasirəni götürmək üçün külli miqdarda xərac tələb etmişdi. Atası və babası kimi, Georqun məşhur sərvəti əsasən Kitzbüel və Reiçenhall ətrafındakı torpaqlarındakı mədənlərə əsaslanırdı.[2] Hersoq, Burqhauzen qalasını daimi bir saraya çevirdi və İnqolştadt yeni qalanı demək olar ki, tamamilə yenidən qurdu.
Georqun kansleri, daha sonra Passau yepiskopu olmuş, Altötting provostu Friedrix Mauerkirxer idi.[1] 1485-ci ildə ölümündən sonra yerinə gələn Volfqanq Kolberger hersoqun ən mühüm məsləhətçisi oldu və onun köməyi ilə öz ərazisində Roma qanunlarını tətbiq etdi. 1491-ci ildə atasının yaratdığı əyalət sistemini dəyişdirdi, cəngavərlər bundan 1497-ci ildə şikayət etdilər, çünki əvvəllər tətbiq olunan əyalət qanunu əsasən ləğv edildi. Buna baxmayaraq, 1501-ci ildə əlavə islahatlar aparıldı.
Hakimiyyətə gəldikdən sonrakı illərdə Georq Qərbi Avstriyada torpaq əldə etmək üçün intensiv səylər göstərdi. 1486-cı ildə o, Auqsburq yepiskopuna girov qoyulmuş Qünzburq da daxil olmaqla Burqau markqraflığını Avstriya hersoqu Sigizmunddan 52011 quldenə almışdı. 1487-ci ildə Bavariya-Münhen qolundan olan qohumu IV Albert ilə birlikdə Tirolun ön torpaqlarının idarəsini 10 il müddətinə 50000 quldenə hersoqu Sigizmunddan aldı. Bu satınalmalar tezliklə Müqəddəs Roma İmperatoru III Fridrixin diqqətini cəlb etdi. İki Vittelsbaxın ekspansionist səylərinə qarşı o, Şvabiya liqasını qurdu. 1489-cu ildəki qərara görə Georq nəinki imperatorla sülh müqaviləsinə görə 36000 qulden ödəməli idi, həm də Burqaudan imtina etməliydi. 1489-cu il iyulun 10-da o da Şvabiya liqası ilə sülh bağladı və Albertlə ittifaqı pozdu. Bundan sonra Georq Fridrix və varisi I Maksimiliianın mühüm dəstəkçisinə çevrildi idi, onun Şvabiya, İsveçrə, Geldern və Macarıstandakı müharibələrini dəstəklədi.
Evliliyi və vərasət problemi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Onun 1475-ci ildə Polşa kralı IV Kazimirin qızı şahzadə Yadviqa ilə toyu orta əsrlərin ən möhtəşəm bayramlarından biri olan Landsxut toyu kimi yadda qalıb. Cütlüyün beş övladı, üç oğlu və iki qızı olub. Lakin onların oğullarından heç biri Georqun ölümünə qədər sağ qalmadı və orta əsr Almaniyasında tətbiq olunan Salik qanununun məhdudiyyətlərinə görə, onların qızları hersoqluğu miras ala bilmədilər. Kişi övladlarının olmadığı halda qarşılıqlı varisliyi nəzərdə tutan Vittelsbax sülalə müqavilələrinin əksinə olaraq, Georq 19 sentyabr 1496-cı ildə öz vəsiyyətində öz torpaqlarını qızı Elizabetə miras qoydu, onu Pfals qolundan olan Ruprextlə evləndirdi. Gizliliyə baxmayaraq, Bavariya-Münhen hersoqu Albert bu müqavilənin pozulmasından xəbər tutdu. Georq gizlilik prinsipini pozan kansleri Kolbergeri xəyanətdə günahlandırdı və onu 1502-ci ildə həbs etdirdi. Öz davranışı ilə o, təkcə Albert və əksər knyazların deyil, həm də imperatorun diqqətini cəlb etdi. Tezliklə müharibəyə hazırlaşmalı olduğunu bilən Georq 1503-cü ilin payızında Vürtemberqdəki Bad Vildbadı ziyarət etmək üçün yola düşdü, lakin Lauinqendə geri dönməli oldu və İnqolştadta qayıtdı. O, ölüm yatağında kürəkəni Ruprexti qəyyum təyin etdi və ona Landsxut və Burqhauzendəki qalaları bağışladı. Noyabrın 25-də o, bütün vassallarına dekabrın 10-da Landsxuta getməyi əmr etdi.
Georq 1503-cü il dekabrın 1-də İnqolştadtda qanuni bir kişi varis qoymadan öldü və dekabrın 9-da Seligental monastırında dəfn edildi.[3] Qızı və kürəkəni onun siyasətini davam etdirərək Landsxut Varislik Müharibəsini başlatdılar.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 Sebastian Hiereth: Georg der Reiche, Herzog von Bayern-Landshut Arxivləşdirilib 2022-10-14 at the Wayback Machine. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 6, Duncker & Humblot, Berlin 1964, ISBN 3-428-00187-7, S. 199 f.
- ↑ Georg der Reiche – Vom Sterben und Leben eines Herzogs. In: Verhandlungen des. Historischen Vereins für Niederbayern 129/130 (2003/04), səh 93–108
- ↑ Der Tod der bayerischen Herzöge im Spätmittelalter und in der frühen Neuzeit 1347–1579: Vorbereitungen, Sterben, Trauerfeierlichkeiten, Grablegen, … zur bayerischen Landesgeschichte) C. H. Beck, München 2005, ISBN 3-406-10742-7, S. 176–184 (zugleich Dissertation, Universität München 2004).