Komsomol poeması

Komsomol poeması[1] — Azərbaycan SSR xalq şairi Səməd Vurğunun müəllifi olduğu nəzm romanı. Müəllifin ilk epik əsəri.[2]Poemanın süjet xəttini Azərbaycanda sovet hakimiyyətinin qurulması uğrunda insanların mübarizəsi və bu mübarizədə komsomol gənclərinin rolu təşkil edirdi.[2]

Komsomol poeması
Poemanın C.Cabbarlı adına Gəncə Dram Teatrının səhnəsində nümayişini bildirən afişa. 1962
Poemanın C.Cabbarlı adına Gəncə Dram Teatrının səhnəsində nümayişini bildirən afişa. 1962
Janr poema
Müəllif Səməd Vurğun
Orijinal dili Azərbaycan
Yazılma ili 1928-1956 (I hissə 1933)
Nəşr ili 1958
Sonrakı Ölüm oturacağı

Süjet

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yeddi komsomolçu yeni sovet hakimiyyətinə tabe olmaqdan boyun qaçıran və şiddətli müqavimət göstərən bəy-torpaq sahibi Geray bəyin ucqar kəndinə göndərilir. Şiddətli mübarizə gedir, atışmalar olur. Bu mübarizə fonunda poemada komsomol şairi Cəlalın Gəray bəyin qızı Humaya olan faciəli məhəbbəti təsvir olunur. Humay Cəlala qarşılıq verir, lakin dədə-baba adətlərinə sadiq qalaraq atasının iradəsinə qarşı çıxa bilmir.

Ehtirasdan dəli olan Cəlal Gəray bəydən qızını ona verməsi üçün yalvarmaq ümidi ilə düşmən düşərgəsinə getməyə qərar verir. Geray bəy ilə üz-üzə gələn və onların barışmaz düşmənçiliklərini davam etdirdiklərini ondan gizlətməyən Cəlal qızının xoşbəxtliyini əziz tutan ata hisslərinə müraciət edir. Lakin Geray bəy Cəlaldan şübhələnirdi ki, onun yanına gəlişi düşmənin ağıllı hiyləsidir. Gəray bəy Cəlalı öz əlləri ilə öldürür. Sevgilisinin ölüm xəbərindən sarsılan Humay da ölür.

Yaranması

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şair 1928-ci ildən 1956-cı ilə qədər poema üzərində işləmişdir. Gənc yaşlarından başlayan Səməd Vurğun onu yazıb bitirən zaman, artıq respublikanın xalq şairi kimi tanınırdı.[3]

Qeyd edək ki, poemanın birinci hissəsi 1933-cü ildə yazılmışdır. Amma şair poema üzərində işi bitmiş hesab etməmişdir.[4][5]

Nəşrləri və tərcümələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şairin sağlığında poema oxucuya ancaq fraqmentlərdə təqdim olub, toplu halında çap olunmayıb. Vurğunun ölümündən sonra şair Osman Sarıvəlli bir-birindən ayrı mətnlər toplayıb, poemanı çapa hazırlayıb. 1958-ci ildə "Komsomol poeması" ilk dəfə Azərbaycan dilində ayrıca kitab kimi nəşr edilmişdir.[5]

Poemanın tam mətni ilk dəfə 1960-cı ildə rus dilində "Literaturnı Azerbaijan" jurnalında dərc edilmişdir. "Komsomolskaya poeması"nın rus dilində ilk ayrıca nəşri 1961-ci ildə "Azərbaycan Uşaq və Gənclər Ədəbiyyatı Nəşriyyatı"nda çap olunub. Azərbaycan dilindən Adelina Adalis və Vladimir Sergeev tərcümə etmişlər.[5]

Şərhlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yazıçı Mir Cəlal yazırdı:

" Səməd Vurğunun “Komsomol poeması” təkcə müəllifin komsomolun qəhrəmanlıq mübarizəsindən bəhs edən ən böyük əsəri kimi deyil, həm də sosialist realizminin xüsusiyyətlərinin artıq özünü büruzə verdiyi ilk sovet poemalarından biri kimi xüsusi tədqiq və tədqiqə layiqdir...[6] "

Ədəbiyyatçı alim və tənqidçi Vladimir Oqnev poemanın romantik xəttini təhlil edərək yazırdı:

" Dünya yalnız aktiv sevgiyə söykəndikdə ədalətli və təbiidir. Şər, zorakılıq insanı, insanlıq ideyasını daxildən məhv edir. Poemanın sonu bunu birmənalı şəkildə təsdiq edir.[7] "

Ekranlaşdırılması

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1970-ci ildə "Komsomol poeması" əsasında rejissor Tofiq Tağızadə "Yeddi oğul istərəm" filmini çəkib.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Самед Вургун. Комсомольская поэма. Баку: Азербайджанское издательство детской и юношеской литературы. По ред. Имрана Сеидова. 1961. 3.
  2. ↑ 1 2 Очерк истории азербайджанской советской литературы. Москва: Издательство Академии наук СССР. 1963. 302.
  3. ↑ Габиб Бабаев. Самед Вургун. Очерк творчества. Советский писатель. 1981. 35.
  4. ↑ Komsomol poeması // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978.
  5. ↑ 1 2 3 Предисловие // Самед Вургун. Комсомольская поэма. Баку: Азербайджанское издательство детской и юношеской литературы. По ред. Имрана Сеидова. 1961. 2.
  6. ↑ Габиб Бабаев. Самед Вургун. Очерк творчества. Советский писатель. 1981. 54.
  7. ↑ Владимир Огнев. У карты поэзии. Художественная литература. 1968. 215.