Məhəmməd Hatəmi Tantəkin
Məhəmməd Hatəmi Tantəkin ― Azərbaycanda milli azadlıq hərəkatının rəhbərlərindən biri, Milli Qurtuluş Partiyasının və Çənlibel təşkilatının qurucusudur.
| Məhəmməd Hatəmi Tantəkin | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 22 iyul 1935 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 13 iyun 2016 (80 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | folklorşünas, siyasətçi |
I Qarabağ müharibəsində "Milli Qurtuluş" batalyonunun tərkibində döyüşlərdə iştirak edib.
Haqqında
[redaktə | mənbəni redaktə et]Məhəmməd Hatəmi 1935-ci il iyulun 22-də Astara şəhərində anadan olub.[1]
1945-ci il dekabrın 12-də mərkəzi Təbriz olan Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra Azərbaycan Demokrat Firqəsinin gənclər təşkilatına üzv olub.[1][2] Azərbaycan Milli Hökuməti dağıdıldıqdan sonra isə ailəsi ilə birlikdə əvvəlcə Qaraçala kəndinə sonra Şamaxıya daha sonra isə Xudata köçürülürlər.[3][4] 1956-cı ildə Xudat şəhərində məktəbi bitirir.[4] 1957-ci ildə məktəbi bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsinə daxil olub. 1963-cü ildə Şeyx Məhəmməd Xiyabani haqqında yazdığı diplom işi ilə universiteti bitirib.[5]
Azərbaycan Demokrat Firqəsinin üzvü olub və onun mətbuat orqanı olan "Azərbaycan" qəzetində yazıb.[4] O dövrdə bir neçə partiya yoldaşı ilə birlikdə Azərbaycan Demokrat Firqəsinin sədri olan Qulam Yəhyaya qarşı çıxıb və onun istefa verməsini tələb edib. Bundan sonra firqədən qovulur. 1965-ci ildə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında işləməyə başlayıb. 1972-ci ildə "Xalq yaradıcılığında atəşpərəstliyin ifadəsi" mövzusunda dissertasiyanı müdafiə edərək, filologiya elmləri namizədi adını alıb.[6]
Azərbaycanda milli-azadlıq mübarizəsində fəal iştirak etmiş ilk təşkilatlarından olan "Çənlibel" cəmiyyətinin qurucusudur.[7][8] 1988-ci il oktyabrın 30-da Çənlibel təşkilatının son iclasında Xalq Hərəkatı Cəbhəsinin yarandığı elan edilib və Məhəmməd Hatəmi XHC-nin sədri seçilib.[9] 1988-ci il noyabrın 17-də Azadlıq meydanında başlanan ümumxalq mitinqlərinin təşkilatçılarından biri olub. 1988-ci il dekabrın 4-də sovet qoşunları meydanı dağıtdıqdan sonra həbs edilib. 1989-cu il iyunun 6-da həbsxanadan azad edilib.[1] 1989-cu il noyabrın 8-də Xalq Hərəkatı Cəbhəsi (Qızılbaşlar) və Müstəqil Azərbaycan Təşkilatlarını birləşdirərək Milli Qurtuluş Partiyasını təsis edib.[10][11]
Qara Yanvar faicəsindən sonra 1990-cı il yanvarın 26-da həbs edilərək Lefortovo həbsxanasına aparılıb və 9 ay həbsdə qalıb.[12]
I Qarabağ müharibəsində "Milli Qurtuluş" batalyonunda döyüşlərdə iştirak edib.[13] 1993-cü ildə əvvəlki iş yerinə, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasına qayıdaraq, folklorşünas kimi elmi işlərini davam etdirib.[14] Milli azadlıq hərəkatı ilə bağlı "Acı həqiqətlər" kitabını yazıb.[15]
2016-cı il yunun 10-da səhhəti kəskin pisləşdiyi üçün xəstəxanaya yerləşdirilib. İyunun 14-də dünyasını dəyişib.[16] Bülbülə kənd qəbiristanlığında dəfn edilib.[17]
Ailəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Atası Fərzulla Hatəmi Hətəmxan oğlu Ərdəbil mahalının Üçbulaq kəndində anadan olub.[18] 1945-ci il dekabrın 12-də qurulmuş Azərbaycan Milli Hökuməti dövründə baş leytenantı rütbəsi alıb və "21 Azər" medalı ilə təltif edilib.[1] Anası Sitarə xanım isə Astaranın Muğanlı kəndindəndir.[2]
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 3 4 Zeynallı, Əvəz. "Qardaşından Məhəmməd Hatəmi haqqında anım yazısı:"Qızıl Qoç" necə "Çənlibel"oldu?". Ovqat.com. 2018-06-14. 2024-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-29.
- ↑ 1 2 Şamil, Əli; Şamil, Əzizə. Dissident sorağında (1956-1986) (az.). Bakı: "Elm və təhsil". 2018. 119. ISBN 978-9952-8305-2-1. 2024-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-30.
- ↑ Zeynallı, Əvəz. "Tomrid Hatəmi "Azadlıq salnaməsi"ndə (II hissə): ""Çənlibel" bu cür yarandı…"". xural.com. 2024-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-29.
- ↑ 1 2 3 Şamil, Əli; Şamil, Əzizə. Dissident sorağında (1956-1986) (az.). Bakı: "Elm və təhsil". 2018. 120. ISBN 978-9952-8305-2-1. 2024-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-30.
- ↑ Şamil, Əli; Şamil, Əzizə. Dissident sorağında (1956-1986) (az.). Bakı: "Elm və təhsil". 2018. 121. ISBN 978-9952-8305-2-1. 2024-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-30.
- ↑ Şamil, Əli; Şamil, Əzizə. Dissident sorağında (1956-1986) (az.). Bakı: "Elm və təhsil". 2018. 122. ISBN 978-9952-8305-2-1. 2024-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-30.
- ↑ Bingöl, Namidə. "Vurğun Əyyub Hatəmi HAQDA: "Yollarımız ayrıldı"". modern.az (az.). 2016-06-14. 2024-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-29.
- ↑ Səlimov, İlkin. "İntelligentsiya, millətçilik və Milli Azadlıq Hərəkatı (1988-1991) - Baku Research Institute". bakuresearchinstitute.org (az.). 2023-04-14. İstifadə tarixi: 2024-01-29.[ölü keçid]
- ↑ Şamil, Əli. Dissident sorağında (1956-1986) (az.). Bakı: "Elm və təhsil". 2018. 125. ISBN 978-9952-8305-2-1. (#accessdate_missing_url)
- ↑ "Məhəmməd Hatəmi Tantəkin vəfat edib". MEYDAN.TV (az.). 2016-06-14. 2024-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-29.
- ↑ Şamil, Əli; Şamil, Əzizə. Dissident sorağında (1956-1986) (az.). Bakı: "Elm və təhsil". 2018. 126. ISBN 978-9952-8305-2-1. 2024-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-30.
- ↑ Paşasoy, Elşad. "Məhəmməd Hatəmi Tantəkin: "Bayılda Elçibəylə vuruşduq"". musavat.com. 2013-11-17. 2018-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-29.
- ↑ "Məhəmməd Hatəmi vəfat edib". kaspi.az (az.). 2016-06-14. 2024-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-29.
- ↑ "Məhəmməd Hatəmi vəfat edib". Azadlıq Radiosu (az.). 2016-06-14. 2024-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-29.
- ↑ "Lefortovo məhbusu "əlvida" dedi". sherg.az (az.). 2016-06-15. 2024-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-29. (#first_missing_last)
- ↑ "Milli azadlıq hərəkatının liderlərindən olan Məhəmməd Hatəmi Tantəkin dünyasını dəyişib". Report İnformasiya Agentliyi (az.). 2020-06-21. 2024-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-29.
- ↑ Rais, Əli. "Xalq hərəkatının ünlü siması Məhəmməd Hatəmi torpağa tapşırıldı". musavat.com. 2016-06-15. İstifadə tarixi: 2024-01-29.
- ↑ Zeynallı, Əvəz. "Tomrid Hatəmi "Azadlıq salnaməsi"ndə (I hissə): "Nəsillikcə inqilabçı olmuşuq"-VİDEO". xural.com. 2017-11-17. 2024-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-29.