Maltanın iqlimi

Maltanın iqlim diaqramı
YFMAMİnİlASOND
 
 
98.5
 
15.6
9.9
 
 
60.1
 
15.6
9.4
 
 
44.2
 
17.3
10.6
 
 
20.7
 
19.8
12.4
 
 
16.0
 
24.1
15.5
 
 
4.6
 
28.6
19.1
 
 
0.3
 
31.5
21.7
 
 
12.8
 
31.8
22.6
 
 
58.6
 
28.5
20.8
 
 
82.9
 
25.0
18.1
 
 
92.3
 
20.7
14.6
 
 
109.2
 
17.1
11.6
Temperatur °C-ilə • Yağıntının miqdarı mm-ilə

Malta Köppen iqlim sinifləndirməsinə görə[1][2] olduqca mülayim qışı və isti yayı ilə Aralıq dənizi iqliminə malikdir. Yağınıt əsasən qışda olur, yay isə ümumiyyətlə quru olur. Troll-Paffen iqlim təsnifatına[3] və Sieqmund/ Frankenberq iqlim təsnifatına[4] görə, Malta 35º şimal enliyində olan subtropik zonada yerləşir.

Temperatur

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Orta illik temperatur gündüz 23 °C (73 °F) , gecə isə 16 °C (61 °F) ətrafındadır (Avropadakı ən isti temperatur ortalamalarından biridir). Ən soyuq ayda -Yanvarda gündüz maksimum temperatur 12–20 °C (54–68 °F), gecə minimum temperatur isə 6–12 °C (43–54 °F) təşkil edir.

Aprel ayı gündüz 17–22 °C (63–72 °F), gecə isə 10–14 °C (50–57 °F) arasında temperatur ilə başlayır. Noyabrda temperatur gündüzlər 17–23 °C (63–73 °F) , gecələr isə 11–18 °C (52–64 °F) olur. Lakin ilin qış aylarında (dekabr, yanvar, fevral) temperatur bəzən 20 °C (68 °F)-ə çatır. Mart ayı keçidlidir, isti isti ilə, gündəlik maksimumlar tez-tez 20 ° C-dən (68 ° F) çox olur. Mart isti temperatur ilə keçid ayıdır və gündəlik tez-tez 20 °C (68 °F)-i keçir. Orta hesabla 19.3 °C (67 °F) temperaturu ilə Malta Avropada ən yüksək orta temperatura malik yerdir. Yanvar və Fevral aylarında gündüzlər 16 °C (61 °F), gecələr isə 10 °C (50 °F) orta temperaturu ilə Maltanın paytaxtı Valletta Avropanın digər paytaxt şəhərləri arasında ən isti qışa sahibdir. Mart və Dekabr aylarında ortalama temperatur gündüzlər 17 °C (63 °F), gecələr isə 11 °C (52 °F) təşkil edir.[5] Malta, Avropanın USDA soyuğa davamlılıq xəritəsində 11a sinifli bir neçə yerdən biridir, yəni hər il qeydə alınan orta mütləq minimum temperatur 4.4–7.2 °C (40–45 °F) arasındadır.

Gün

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Malta, Avropada günün ən optimal tərtibatından birini istifadə edir. Qışda günlər qitənin şimal hissəsindəki qədər qısa deyil, dekabr, yanvar və fevral aylarında günün orta uzunluğu 10.3 saatdır.[6] Müqayisə üçün bu müddət London[7], Moskva[8] və ya Varşavada[9] təxminən 8 saatdır. İlin ən qısa günü günəşin 7:00-da doğduğu və 17:00-da qürub etdiyi 21 dekabrdır. İlin ən uzun günü isə 21 İyundur, bu zaman günəş doğuşu 5:30, gün batımı isə 20:30 ətrafında olur.[10]

Günün orta uzunluğu[4][11]
Saatlar Yanvar Fevral Mart Aprel May İyun İyul Avqust Sentyabr Oktyabr Noyabr Dekabr
Gündüz 10 10.8 11.9 13 14 14.5 14.3 13.5 12.3 11.2 10.2 9.8
Gecə 14 13.2 12.1 11 10 9.5 9.7 10.5 11.7 12.8 13.8 14.2

Günəşli günlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Maltanın yüksək güz uzunluğundan gözlənildiyi kimi, Malta hər il 3,000 saat günəş işığına sahibdir. Beləliklə, Malta Avropanın şimalındakı digər şəhərlərə nisbətən günəşdən təxminən iki qat miqdarda faydalanır. Müqayisə üçün Londonda il üçün 1461 günəşli saat olduğu halda Maltada qış ərzində bundan daha çox günəşli saat var. Məsələn dekabr ayında Londonda 37 saat,[12] Maltada isə 161 saat günəş var.[13]

Malta üçün günəşli saatlar
Aylar Yanvar Fevral Mart Aprel May İyun İyul Avqust Sentyabr Oktyabr Noyabr Dekabr İllik
Aylıq orta günəşli saatlar 169.3 178.1 227.2 253.8 309.7 336.9 376.7 342.2 270.0 223.8 195.0 161.2 3,054
Günlük orta günəşli saatlar 5.46 6.36 7.33 8.46 9.99 11.23 12.15 11.36 9.00 7.22 6.50 5.20 8.4
Mümkün günəşli saatların faizi 58 62 64 67 72 81 87 88 77 65 62 55 70
Mənbə: MaltaWeather (Aylıq və günlük orta günəşli saatlar),[13] climatemps.com (Mümkün günəşli saatların faizi)[14]

Dəniz temperaturu

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dənizin orta illik temperaturu 20 °C (68 °F)-dir (Avropadakı ən yüksək illik dəniz istiliyi). Suyun temperaturu yanvardan aprelə 15–16 °C (59–61 °F), avqustda isə 26 °C (79 °F) olur. İyundan noyabra qədər olan 6 ay boyu dənizin orta temperaturu 20 °C (68 °F)-i keçir. May və dekabrda orta temperatur 18 °C (64 °F) ətrafındadır.

Yayın və tətil mövsümünün başlanğıcı olan aprelin ikinci yarısında dənizin orta temperaturu 17 °C (63 °F)-dir. Dənizin ən yüksək temperaturu avqustun ortalarında — 3-cü həftəsində 27 °C (81 °F) olaraq qeydə alınır. Avqustun sonu və sentyabrın əvvəlində temperatur 26 °C (79 °F) -ə, sentyabr ayının ikinci yarısında isə 25 °C (77 °F)-ə düşür. Oktyabrın ortalarında dənizin temperaturu 24 °C (75 °F), oktyabrın son həftəsində isə 23 °C (73 °F)-dir. Noyabrın əvvəlinə qədər suyun temperaturu 22 °C (72 °F) olur (2010-cu ilin məlumatları).[5][15]

MaltaWeather.com-a əsasən orta dəniz temperaturu[13]
Yanvar Fevral Mart Aprel May İyun İyul Avqust Sentyabr Oktyabr Noyabr Dekabr İllik
15.4 °C (59.7 °F) 14.9 °C (58.8 °F) 15.0 °C (59.0 °F) 15.9 °C (60.6 °F) 17.5 °C (63.5 °F) 21.1 °C (70.0 °F) 24.1 °C (75.4 °F) 25.8 °C (78.4 °F) 25.2 °C (77.4 °F) 23.2 °C (73.8 °F) 20.6 °C (69.1 °F) 17.4 °C (63.3 °F) 20 °C (68 °F)
Seatemperature.org-a əsasən orta dəniz temperaturu[16]
Yanvar Fevral Mart Aprel May İyun İyul Avqust Sentyabr Oktyabr Noyabr Dekabr İllik
16.1 °C (61.0 °F) 15.4 °C (59.7 °F) 15.4 °C (59.7 °F) 16.3 °C (61.3 °F) 18.7 °C (65.7 °F) 22.6 °C (72.7 °F) 25.5 °C (77.9 °F) 26.1 °C (79.0 °F) 25.5 °C (77.9 °F) 23.4 °C (74.1 °F) 21.2 °C (70.2 °F) 18.1 °C (64.6 °F) 20 °C (68 °F)
Weather2travel.com-a əsasən orta dəniz temperaturu[17]
Yanvar Fevral Mart Aprel May İyun İyul Avqust Sentyabr Oktyabr Noyabr Dekabr İllik
16 °C (61 °F) 16 °C (61 °F) 16 °C (61 °F) 16 °C (61 °F) 18 °C (64 °F) 21 °C (70 °F) 24 °C (75 °F) 26 °C (79 °F) 25 °C (77 °F) 23 °C (73 °F) 21 °C (70 °F) 18 °C (64 °F) 20 °C (68 °F)

Yağıntı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Su təchizatı Maltada problem yaradır, çünki yay həm yağışsız, həm də ən çox su istifadə vaxtıdır və qışda yağan yağıntı tez-tez yeri islatmaq əvəzinə dənizə axan leysan şəklində düşür. Malta içməli suyunun yarıdan çoxu duzsuzlaşma yolu ilə istehsal olunur ki, bu da yanacaq istifadəsi və çirklənmə problemlərini yaradır.[18]

Malta ildə orta hesabla 90 yağıntılı günə malikdir və ay içində yağışlı günün sayı dəyişir. Yağıntının illik orta miqdarı 600 mm-ə yaxındır. İyul ayında bu miqdar ≈0.3 mm, dekabrda isə ≈110 mm-dir.[13]

Maltada yağıntının miqdarı
Ay Yanvar Fevral Mart Aprel May İyun İyul Avqust Sentyabr Oktyabr Noyabr Dekabr İllik
Yağıntının orta miqdarı mm (düymə) 94.7

(3.73)

63.4
(2.50) 		37.0

(1.46)

26.3

(1.04)

9.2

(0.36)

5.4

(0.21)

0.2

(0.01)

6.0

(0.24)

67.4

(2.65)

77.2

(3.04)

108.6

(4.28)

107.7

(4.24)

603.1

(23.74)

Yağıntılı günlərin orta sayı (≥ 0.1 mm) 15 12 9 6 3 1 0 1 5 9 13 16 90
Mənbə: MaltaWeather.com[13]


Maltada yağıntının miqdarı
Ay Yanvar Fevral Mart Aprel May İyun İyul Avqust Sentyabr Oktyabr Noyabr Dekabr İllik
Yağıntının orta miqdarı mm (düymə) 89.0

(3.50)

61.3

(2.41)

40.9

(1.61)

22.5

(0.89)

6.6

(0.26)

3.2

(0.13)

0.4

(0.02)

7.0

(0.28)

40.4

(1.59)

89.7

(3.53)

80.0

(3.15)

112.3

(4.42)

553.3

(21.78)

Yağıntılı günlərin orta sayı (≥ 0.1 mm) 13.7 10.9 8.9 6.4 2.8 1.1 0.4 1.0 3.9 10.2 10.6 14.2 84.1
Mənbə: Ümumdünya Meteorologiya Təşkilatı[19]

Rütubət

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İllik orta nisbi rütubəti yüksəkdir: ortalama 75%, iyulda 65%-dən (səhər: 78% axşam: 53%) dekabr ayında 80%-ə (səhər: 83% axşam: 73%) dəyişir.

Valettanın rütubətliliyi
Ay Yanvar Fevral Mart Aprel May İyun İyul Avqust Sentyabr Oktyabr Noyabr Dekabr İllik
Orta nisbi rütubət (%) 80 80 80 75 75 70 65 70 75 75 80 80 75
Mənbə: WeatherBase[20]

Rekordlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Malta iqliminin nisbi durğunluğuna baxmayaraq, tarixi rekordlar bəzi dəyişiklikləri təqdim edir. 19 Fevral 1895-ci ildə dövrün meteoroloji nümayəndələri paytaxt şəhər Valettada hələ də şəhər üçün rekord olaraq qalan 1.2 °C (34.2 °F) temperaturunu qeydə aldılar.[21]

Bütövlükdə adaya gəldikdə isə, 1 fevral 1962-ci ildə, adanın mərkəzindəki Ta 'Qali hava limanında, dolu ilə müşayiət olunan −1.7 °C (28.9 °F) temperaturu qeyd edildi. Baxmayaraq ki, bu temperatur rəsmi olmadığı üçün Malta Met Office tərəfindən qəbul edilmədi.[21]

Qar çox nadir bir hadisədir. 1858-ci ilin yanvarında, 1877-ci ilin martında (yığılma olmadan, yüngül qar), 1895-ci ilin fevralında (yığılmadan), 1905-ci ilin yanvarında (yığılmadan, sadəcə uçuşmuşdur), mart 1949-cu ildə (adanın daxilində qeydə alınan qar) bildirildi. ada) ,31 yanvar 1962-ci il və 31 dekabr 2014-cü ildə müxtəlif yerlərə qar yağdığı bildirildi. "Qar yağışı" ilə bağlı bir çox tarixi xəbərin, ehtimal ki, yumşaq dolu olduğu bildirilir.[22][23]

Luqa beynəlxalq hava limanında indiyə qədər qeydə alınan ən aşağı temperatur 1981-ci ilin yanvarında 1.4 °C (34.5 °F), ən yüksək temperatur isə 1999-cu ilin avqustunda 43.8 °C (110.8 °F) olaraq qeyd edilmişdir.

Dünyanın bütün ölkələri arasında qeyd alınan ən aşağı temperatuun yüsəkliyinə görə sıralamada Malta 1.4 °C (34.5 °F) ilə 5-ci yerdə (tropik Malayziya, Puerto-Riko, Banqladeş və Filippindən sonra) qərarlaşıb.

Maltanın iqlimi
Göstərici Yan Fev Mar Apr May İyn İyl Avq Sen Okt Noy Dek İl
Mütləq maksimum, °C 22,2 26,7 33,5 30,7 35,3 40,1 42,7 43,8 37,4 34,5 28,2 24,3 43,8
Mütləq minimum, °C 1,4 1,7 2,2 4,4 8,0 15,5 12,6 15,9 13,2 8,0 5,0 3,6 1,4
Mənbə: Malta Airport Meteorological Office



Maltanın iqlimi
Göstərici Yan Fev Mar Apr May İyn İyl Avq Sen Okt Noy Dek İl
Mütləq maksimum, °C 22,2 24,1 33,5 31,7 37,3 40,1 43,1 43,0 39,2 33,5 28,9 24,9 43,1
Mütləq minimum, °C 3,9 2,6 4,8 6,5 10,5 14,7 17,4 18,0 15,4 11,3 5,7 3,6 2,6
Mənbə: MaltaWeather.com[24]


İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "The World Factbook". Cia.gov. 2015-10-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-01.
  2. ↑ [1] Arxiv surəti 31 may 2009 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 31 may 2009 at the Wayback Machine
  3. ↑ "Tiscali Webspace". Web.tiscali.it. 4 October 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-01.
  4. ↑ 1 2 PH Heidelberg. "Klimakarte der Erde: Pädagogische Hochschule Heidelberg". Ph-heidelberg.de. 2021-11-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-01.
  5. ↑ 1 2 [2] Arxiv surəti 6 sentyabr 2010 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 6 sentyabr 2010 at the Wayback Machine
  6. ↑ "Climate Data for Luqa". National Oceanic and Atmospheric Administration. 27 July 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 October 2012.
  7. ↑ "London Climate and Weather Averages, UK". Weather2travel.com. 2020-01-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-01.
  8. ↑ "Moscow Climate and Weather Averages, Russia (Europe)". Weather2travel.com. 2020-01-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-01.
  9. ↑ "Warsaw Climate and Weather Averages, Poland". Weather2travel.com. 2020-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-01.
  10. ↑ "City weather: The weather for Maltese Islands, Malta". Weathercast.co.uk. 2007-01-30. 2019-12-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-01.
  11. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2015-05-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-05.
  12. ↑ "Met Office: Climate averages 1971-2000". Met Office. 2011-02-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-02.
  13. ↑ 1 2 3 4 5 "Malta's Climate". Maltaweather.com. 6 Avqust 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: Oktyabr 2013.
  14. ↑ "Sunshine & Daylight Hours in Luqa, Malta Sunlight, Cloud & Day length". Malta.climatemps.com. 2015-05-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-01.
  15. ↑ "Valletta Climate Guide". Weather2travel.com. 3 October 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 June 2009.
  16. ↑ Copyright Global Sea Temperatures - A-Connect Ltd. "Birżebbuġa Sea Temperature December Average, Malta Water Temperatures". 35.82583;14.52694: Seatemperature.org. 2015-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-01.
  17. ↑ "Malta Climate and Weather Averages". Weather2travel.com. 2017-11-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-01.
  18. ↑ McGrath, Matt. "Science/Nature | Briny future for vulnerable Malta". News.bbc.co.uk. 2007-04-04. 2021-05-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-01.
  19. ↑ "World Weather Information Service - Luqa, Malta". World Meteorological Organization. 2017-10-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 fevral 2013.
  20. ↑ "Valletta, Malta average relative humidity". WeatherBase.com. 3 April 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 June 2018.
  21. ↑ 1 2 Dr. Charles Mifsud. The Climate of the Maltese Islands. Mireva Publication. 1985.
  22. ↑ "Last Maltese winter one of the stormiest in 20 years | Malta Weather - Malta Airport Met Office". Weather.maltairport.com. 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-01.
  23. ↑ "December brought snow pellets and record low temperatures". MaltaToday.com.mt. 2015-01-07. 2022-04-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-01.
  24. ↑ "Malta's Climate". Maltaweather.com. 6 August 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 2013.