Mastodon (veb-sayt)

Mastodon — öz-özünə host edilən sosial şəbəkə xidmətlərini idarə etmək üçün azad və açıq mənbəli proqram təminatı.[a] O Twitter-ə bənzər mikrobloq xüsusiyyətlərinə malikdir. Hər birinin öz davranış kodeksi, istifadə şərtləri, məxfilik siyasəti və seçimləri və məzmunun moderasiyası siyasətləri mövcuddur və örnəklər və ya serverlər kimi tanınan çoxlu sayda müstəqil idarə olunan bəndlər tərəfindən təklif olunur.[4][5][6]

Mastodon
Loqonun şəkli
URL joinmastodon.org
Tipi azad proqram təminatı
Dilləri çoxdilli[d][1]
Proqramlaşdırma dili Ruby on Rails[2], React[2], Node.js[2]
Açılma tarixi 16 mart 2016[3]
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Hər bir istifadəçi istənilən digər serverdəki istifadəçilərlə problemsiz əlaqə saxlaya bilən xüsusi Mastodon serverinin üzvüdür. Bu istifadəçilərə qaydalarına üstünlük verdikləri serveri seçmək, lakin daha böyük federasiya edilmiş sosial şəbəkəyə girişi saxlamaq üçün çeviklik vermək məqsədi daşıyır. Mastodon Lemmy, Pixelfed, Friendica və PeerTube kimi Fediverse xidmətlər ansamblının bir hissəsinə çevrilən ActivityPub protokolu ilə yaradılıb.

Mastodon Yevgeni Roçko tərəfindən 2016-cı ilin oktyabrında Hacker News-da elan edilmişdir[7] və 2022-ci ildə İlon Maskın Twitter-i satın almasından sonra məşhurlaşmağa başlayıb.[8][9][10]

Layihə Almaniyanın qeyri-kommersiya təşkilatı Mastodon gGmbH tərəfindən idarə olunur.[11] Mastodonun tərtibatı kraudfandinqdir və kodu reklamı dəstəkləmir.

Funksionallığı və xüsusiyyətləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mastodon serverləri W3C-nin 1.6 versiyasından bəri həyata keçirilən ActivityPub standartından istifadə edərək kommunikasiya qura bilən sosial şəbəkə proqram təminatı ilə işləyir.[12] Mastodon istifadəçisi buna görə də Fediverse-də ActivityPub-u dəstəkləyən istənilən digər serverdəki istifadəçilərlə əlaqə saxlaya bilər.

2.9.0 versiyasından etibarən Mastodon standart olaraq yeni istifadəçilər üçün tək sütunlu rejim təklif edir.[13] Qabaqcıl rejimdə Mastodon TweetDeck-in mikrobloq alətinə bənzəyir. İstifadəçilər başqalarının görməsi üçün "toots" adlanan qısa status mesajları göndərirlər.[14] Standart Mastodon nüsxəsində simvol limiti 500-dür. Bəzi nüsxələr daha uzun mesajları dəstəkləyir.[15][16]

İstifadəçilər vahid mərkəzləşdirilmiş veb-sayt və ya proqrama deyil, konkret Mastodon serverinə qoşulurlar. Serverlər şəbəkədə qovşaqlar kimi birləşdirilir və hər bir server öz qaydalarını, hesabları və digər serverlərə və digər serverlərdən mesaj paylaşıb-paylaşmayacağını idarə edə bilər. Bir çox server xüsusi marağa əsaslanan mövzuya aiddir. Serverlərin müəyyən bir bölgə, etnik mənsubiyyət və ya ölkə ətrafında qurulması da adi haldır.[17][18][19]

Qeydlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Mastodon özü sosial şəbəkə deyil. Sadəcə ActivityPub protokolunun çoxsaylı proqram təminatından biridir. Ümumi istifadədə isə ona sosial şəbəkə deyilir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ https://crowdin.com/project/mastodon.
  2. ↑ 1 2 3 README.
  3. ↑ Release v.0.1.0. 2016.
  4. ↑ Chan, Wilfred. "Mastodon gained 70,000 users after Musk's Twitter takeover. I joined them". The Guardian. 2 November 2022. 3 November 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 November 2022.
  5. ↑ Farokhmanesh, Megan. "A beginner's guide to Mastodon, the hot new open-source Twitter clone". The Verge (ingilis). 7 April 2017. 21 October 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2021.
  6. ↑ Wong, Joon Ian. "How to use Mastodon, the Twitter alternative that's becoming super popular". Quartz (ingilis). 6 April 2017. 2 April 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2021.
  7. ↑ "Show HN: A new decentralized microblogging platform". 2016-10-05. 2020-11-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-31.
  8. ↑ Perez, Sarah. "Decentralized social network Mastodon grows to 655K users in wake of Elon Musk's Twitter takeover". 3 November 2022. 5 July 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 October 2023.
  9. ↑ "How to Join Mastodon? Be Patient and Kind". MSN (ingilis). 2022-11-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-11-12.
  10. ↑ "Confused by Twitter 'Replacement' Mastodon? Here's How to Get Started". CNET. 2022-11-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-16.
  11. ↑ Knight, Will. "The Man Behind Mastodon Built It for This Moment". Wired (ingilis). ISSN 1059-1028. 2023-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-05.
  12. ↑ "Release 1.6.0". github.com. 2023-07-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-16.
  13. ↑ "Mastodon 2.9". Official Mastodon Blog (ingilis). 14 June 2019. 2021-03-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-06-16.
  14. ↑ "Mastodon Has Officially Retired the 'Toot,' Its Version of the Tweet". Gizmodo (ingilis). 2022-11-15. 2022-11-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-06-02.
  15. ↑ "Twitter just doubled the character limit for tweets to 280". Theverge.com. 26 September 2017. 22 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 December 2018.
  16. ↑ "How To Get Started on Mastodon and Leave Twitter Behind". PCMAG (ingilis). 2021-02-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-04.
  17. ↑ Farokhmanesh, Megan. "A beginner's guide to Mastodon, the hot new open-source Twitter clone". The Verge. 2017-04-07. 2020-10-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-08.
  18. ↑ "Ditt lokale sosiale nettverk — oslo.town". Mastodon hosted on oslo.town (ingilis). 2021-03-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-19.
  19. ↑ "Tŵt Cymru | Toot Wales". Mastodon hosted on toot.wales (ingilis). 2021-04-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-19.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Mastodon ilə əlaqəli mediafayllar var.