Nerva

Mark Kokçey Nerva (lat. Marcus Cocceius Nerva; * 8 noyabr 30; † 27 yanvar 98) — Antoninlər sülaləsinin banisi, "Beş yaxşı imperator"dan birincisi.

Nerva lat.M. Cocceius Nerva
lat. Marcus Cocceius Nerva Caesar Augustus
XII. Roma İmperatoru
18 sentyabr 96 – 1 yanvar 98
Əvvəlki	Domisian
Sonrakı	Trayan(Mark Ulpi Nerva Trayan)
Şəxsi məlumatlar
Doğum adı	Marcus Cocceius Nerva
Doğum tarixi	8 noyabr 30
Doğum yeri	Roma İmperiyası Narni
Vəfat tarixi	27 yanvar 98 (67 yaşında)
Vəfat yeri	Roma İmperiyası Roma
Dəfn yeri	Avqust məqbərəsi
Təhsili	Hüquqşünas
Fəaliyyəti	siyasətçi
Həyat yoldaşı	Rubellia Bassaile
Uşağı	Trayan (oğulluğu)
Ailəsi	Antoninlər sülaləsi
Dini	Çoxallahlılıq
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Nerva Vespasian kimi flavi sülaləsinə mənsub olub, əsilli nəcabətli ailəsi əslən Romadan bir qədər şimalda yerləşən Narnia şəhərindəndir. Babası və atası dövrünün seçilən hüquqşünas və aristokratlarından olmuşlar. Ata-baba sənətinin davamçısı olan Nervanın şairlik və artistlik qabiliyyəti onu imperator Neronun sevimlisinə çevirmişdir. Karyerasına konsul kimi 71-ci ildə imperator Vaspasianın dövründə başlamış və 90-cı illərdə Domisianın hakimiyyəti dövründə davam etmişdir.

96-cı ildə Domisian sui-qəsd nəticəsində öldürüldükdən sonra, artıq yaşlaşmış və sonsuz Nerva senatın dəstəyi ilə 18 sentyabr 96-cı ildə imperator elan edilir və Domisiana qarşı onu xatirədən silmək (lat. Damnatio memoriae) qərarı verir. Senatın bu tədbirli planı digər hakimiyyət iddiaçılarını geri çəkilməyə məcbur edir.

Domisian zamanında sürgün edilənlərin geriyə dönməsinə və mülklərinə yenidən sahib olmasına izin verən Nerva, Pretorian qvardiyasının (latın dili|lat. praetoriani) imperator sarayını hücumundan sonra ordu içində nüfuzunu bərpa etmək məqsədilə Domisianın sui-qəsdində əli olanların edam olunmasına qərar verir və eyni zamanda ispanyalı hərbi komandan Trayanı öğulluğa götürərək ozündən sonrakı xələfi elan edir.

Nerva hakimiyyət dövrünün qısa olmasına baxmayaraq bir neçə humanist islahatlar həyata keçirmişdir. Kasıblara yardım məqsədilə alimentar fond yaratmış, torpaq sahələrinin alqı-satqısına və tikintiyə müxtəlif maliyyə güzəştləri etməklə Romanın tikilib genişlənməsinə nail olmuşdur. Qladiator döyüşlərini müvvəqqəti dayandırmaqla və şəxsi ianələrin artması hesabına dövlət xəzinəsinə gəlirlər artmağa başlamışdır. Onun zamanında hələ Domisian tərəfindən tikintisinə başlanılmış yeni forum (Narva forumu) sona çatdırılmış, yeni infrastrukturlar yaradılmış və su kəmərləri bərpa etdirilmişdir.

SƏLƏF Domisian

Nerva Nerva-Antonin sülaləsinin imperatoru

XƏLƏF Trayan

Ölümü

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Nerva iflic olduqdan üç həftə sonra 27 yanvar 98-ci ildə Sallus bağçası adlanan yerdə vəfat etmişdir. Külü Mars çölündəki Avqust məqbərəsində saxlanılan sonuncu imperator olmuşdur.

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

• John D. Grainger: Nerva and the Roman succession crisis of AD 96–99. London 2003, ISBN 0-415-34958-3.
• Bruno Grenzheuser: Kaiser und Senat in der Zeit von Nero bis Nerva. Dissertation, Münster 1964.