Nikolay Qamaleya

Nikolay Fyodoroviç Qamaleya (rus. Никола́й Фёдорович Гамале́я; 5 (17) fevral 1859 və ya 1859[1], Odessa, Xerson quberniyası[d] – 29 mart 1949 və ya 1949[1], Moskva) — sovet mikrobioloqu və epidemioloq, SSRİ EA fəxri akademiki (1940; müxbir üzvü, 1939), SSRİ Tibb EA akademiki (1945), 1948-ci ildən Sov. İKP üzvü, RSFSR əməkdar elm xadimi (1934), SSRİ Dövlət mükafatı laureatı (1943).

Nikolay Qamaleya
Doğum tarixi 5 (17) fevral 1859 və ya 1859[1]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 29 mart 1949(1949-03-29) və ya 1949[1]
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı
Elm sahələri Mikrobiologiya, epidemiologiya, tibb, virusologiya
Elmi dərəcələri
  • tibb doktoru[d]
Təhsili
  • İmperator Tibbi Cərrahiyyə Akademiyası[d],
  • Odessa Universiteti,
  • İmperator Novorosiysk Universiteti[d],
  • S. M. Kirov adına Hərbi Tibb Akademiyası[d]
Elmi rəhbəri Lui Paster
Üzvlüyü
Mükafatları "Lenin" ordeni "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni
"Stalin" mükafatı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Nikolay Qamaleya İ.İ.Meçnikovla birlikdə 1886-cı ildə Odessada bakterioloji stansiya təşkil etmişdir. 1912-1928-ci illərdə Leninqradda Çiçək Peyvəndi İnstitutunun, 1930-1938-ci illərdə isə Moskvada Mərkəzi Epidemiologiya və Bakteriologiya İnstitutunun elmi rəhbəri, 1938-ci ildən ömrünün sonuna kimi 2-ci Moskva Tibb İnstitutunun mikrobiologiya kafedrasında professor olmuşdur. Tədqiqatları mikrobiologiya və immunologiyaya (vəba, taun, çiçək, quduzluq, səpgili yatalaq, qayıdan yatalaq və s.-nin profilaktikasına) həsr edilmişdir. 1898-ci ildə bakteriyaları parçalayan bakteriolizinləri kəşf etmişdir. 1899-cu ildə N.Qamaleyanın rəhbərliyi ilə Odessada bakteriologiya institutu yaradılmışdır. 1901-1902-ci illərdə Zaqafqaziya, Volqaboyu, Peterburq və Odessada taun, vəba əleyhinə keçirilən tədbirlərə rəhbərlik etmiş, quşlarda vəbaya oxşar xəstəlik törədən "Meçnikov vibrionu"nu kəşf etmişdir. İnsan vəbasına qarşı mübarizəyə aid kompleks tədbirlər hazırlamış və həmin xəstəliyə qarşı vaksin təklif etmişdir. 1910-cu uldə səpgili yatalaq və qayıdan yatalaq xəstəliklərini aradan qaldırmaq üçün dezinfeksiyanın əhəmiyyətini izah etmişdir. 35-dən çox əsərin müəllifidir. 2 dəfə Lenin ordeni, Qımızı Əmək Bayrağı ordeni və medallarla təltif olunmuşdur.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 3 4 Catalog of the German National Library (alm.).

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Гамалеја Николај Фјодорович // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә ]. III ҹилд: Гајыбов—Елдаров. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев . 1979. С. 23.