Nikolay Vavilov

Nikolay İvanoviç Vavilov (rus. Никола́й Ива́нович Вави́лов; 13 (25) noyabr 1887[2][3], Moskva[4][3] – 26 yanvar 1943[4][5][…] və ya 1943[6], Saratov[4][3]) — rus əsilli SSRİ genetiki, botaniki və aqronomu. Alim mədəni bitkilərin mənşəyi üzrə araşdırmalar aparmış, həyatını buğda, qarğıdalı və sair taxıl bitkilərinin qida mənbəyi kimi inkişaf etdirilərək, bəşəriyyətin istifadəsinə verilməsinə həsr etmişdir.[11][12][13][14][15]

Nikolay Vavilov
Doğum tarixi 13 (25) noyabr 1887[2][3]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 26 yanvar 1943(1943-01-26)[4][5][…] (55 yaşında) və ya 1943[6]
Vəfat yeri
Elm sahələri biologiya, kənd təsərrüfatı, Genetika, botanika[1]
Elmi dərəcəsi
İş yerləri
Təhsili
  • K.A.Timiryazev adına Moskva Kənd Təsərrüfatı Akademiyası[d] (–1910)[10]
Üzvlüyü
Mükafatları "Lenin" mükafatı XTNS qızıl medalı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Elmi fəaliyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Akademik Vavilov 1920-ci ildə ümumi Rusiya seleksiya qurultayında homoloji sıralar qanunu haqqında məruzə etdikdə professor V. V. Zelenski demişdir: "Bu tarixi bir qurultay oldu. Bioloqlar öz Mendeleyevini təbrik edə bilərlər". Bu fikir homoloji sıralar qanununun əsas mahiyyətini şərh edir. Mendeleyev cədvəlində bir sıraya düzülmüş elementlərin xassələri məlum olduqda həmin sıraya daxil ola biləcək, lakin hələ tapılmayan elementlərin də xarakter xüsusiyyətlərini əvvəlcədən qeyd etmək mümkündür. Vavilovun qanununa görə, bir fəsiləyə, məsələn, taxıllar fəsiləsinə mənsub olan bir növdə müəyyən bir mutasiya görünmüşsə, həmin fəsiləyə mənsub başqa cinslərdə və növlərdə də bu cür mutasiyaları gözləmək olar.[16]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Вавилов, Николай Иванович (rus.). // Большая советская энциклопедия. Том 8. Буковые — Варле 1927. Т. 8. С. 504.
  2. ↑ 1 2 Nikolai Vavilov // Encyclopædia Britannica (ing.).
  3. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Колчинский Э. И. Николай Иванович Вавилов (1887–1943), Nikolay I. Vavilov (1887–1943) (rus.). // Историко-биологические исследования 2013. Т. 5, вып. 3. С. 85–89. ISSN 2076-8176; 2500-1221
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 Бахтеев Ф. Х. Вавилов Николай Иванович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1971. Т. 4 : Брасос — Веш. С. 214–216.
  5. ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  6. ↑ 1 2 Люди и судьбы. Биобиблиографический словарь востоковедов - жертв политического террора в советский период (1917-1991) (rus.). СПб: Петербургское Востоковедение, 2013. 496 с. — (Социальная история отечественной науки о Востоке) ISBN 978-5-85803-225-0
  7. ↑ 1 2 3 4 5 6 Васильева Е. В. Последствия Августовской сессии ВАСХНИЛ для агробиологической науки на Дальнем Востоке, The consequences of the August Session of VASKhNIL (Lenin All-Union Academy of Agricultural Sciences) for agrobiology in the Russian Far East (rus.). // Историко-биологические исследования 2020. Т. 12, вып. 1. С. 61–84. ISSN 2076-8176; 2500-1221 doi:10.24411/2076-8176-2020-11002
  8. ↑ 1 2 3 4 Гончаров Н. П. Заметки к несостоявшемуся юбилею РАСХН (ВАСХНИЛ), Notes Related to the Failed Anniversary of the Russian Academy of Agricultural Sciences (VASKhNIL) (rus.). // Историко-биологические исследования 2015. Т. 7, вып. 3. С. 58–78. ISSN 2076-8176; 2500-1221
  9. ↑ 1 2 Захаров-Гезехус И. А. Новая книга о соратниках Вавилова, New book about Vavilov’s entourage (rus.). // Историко-биологические исследования 2020. Т. 12, вып. 3. С. 119–122. ISSN 2076-8176; 2500-1221 doi:10.24411/2076-8176-2020-13010
  10. ↑ 1 2 3 4 Манойленко К. В. Н.И. Вавилов и ботаники-физиологи: линии взаимодействия (к 130-летию со дня рождения), N.I. Vavilov and the Botanists-Physiologists: Lines of Interactions (On the 130th Anniversary of his Birth) (rus.). // Историко-биологические исследования 2017. Т. 9, вып. 4. С. 86–95. ISSN 2076-8176; 2500-1221
  11. ↑ Shumnyĭ, V. K. "Two brilliant generalizations of Nikolai Ivanovich Vavilov (for the 120th anniversary)". Genetika. 43 (11). 2007: 1447–1453. PMID 18186182.
  12. ↑ Zakharov, I. A. "Nikolai I Vavilov (1887–1943)". Journal of Biosciences. 30 (3). 2005: 299–301. doi:10.1007/BF02703666. ISSN 0250-5991. PMID 16052067.
  13. ↑ Crow, J. F. "Plant breeding giants. Burbank, the artist; Vavilov, the scientist". Genetics. 158 (4). 2001: 1391–1395. doi:10.1093/genetics/158.4.1391. PMC 1461760. PMID 11514434.
  14. ↑ Crow, J. F. "N. I. Vavilov, martyr to genetic truth". Genetics. 134 (1). 1993: 1–4. doi:10.1093/genetics/134.1.1. PMC 1205417. PMID 8514123.
  15. ↑ Cohen, B. M. "Nikolai Ivanovich Vavilov: The explorer and plant collector a". Economic Botany. 45. 1991: 38–46. doi:10.1007/BF02860048.
  16. ↑ Əli Hüseynov, Məcnun Babayev. "Məşhur biologiya alimləri", Bakı, "Maarif", 2002. səh.120