Qanlı taxt (film, 1957)

Hörümçək toru qalası (蜘蛛巣城, Kumonosu-jō?) və ya bəzi ölkələrdə buraxıldığı adla Qanlı taxt – Akira Kurosavanın rejissorluğu ilə çəkilmiş 1957-ci il istehsalı Yaponiya tarixi dram filmi. Uilyam Şekspirin "Makbet" tamaşası əsasında çəkilmiş, No sənətinin elementlərindən istifadə olunmuşdur. Baş rollarda Toşiro Mifune və İsuzu Yamada çıxış edirlər. Onlar Makbet və Leydi Makbet personajları əsasında yaradılmış personajları canlandırmışdırlar.

Hörümçək toru qalası
yap. 蜘蛛巣城
Janr dram filmi, ədəbi əsər ekranlaşdırılması[d]
Rejissor
Prodüserlər Sociro Motoki, Akira Kurosava
Ssenari müəllifləri Akira Kurosava, Şinobu Haşimoto, Ryuzo Kikuşima, Hideo Oquni
Baş rollarda Toşiro Mifune, İsuzu Yamada, Takaşi Şimura
Operator
  • Asakadzu Nakai[d]
Montajçı Akira Kurosava
İstehsalçı Toho[d]
Distribüter Toho[d], Netflix
İlk baxış tarixi 15 yanvar 1957
Filmin digər adı "Qanlı taxt"
Müddət 110 dəq.
Ölkə
Dil yapon dili
Rəng ağ-qara
Çəkiliş yeri Yaponiya
IMDb ID 0050613
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

"Makbet" tamaşasında olduğu kimi hekayə ambisiyalı arvadının dəstəyi ilə üstünə qarşı sui-qəsd təşkil edən döyüşçüdən bəhs edir. Kurosava tamaşanın fanatı var idi və əsasında film çəkmək istəyirdi, lakin Orson Uellsin "Makbet" (1948) filmindən sonra bu ideyasını gecikdirmişdir. Film Fuci dağı və İzu yarımadası ətrafında çəkilmişdir.

Hekayədəki dəyişikliklərə və dilə baxmayaraq "Hörümçək toru qalası" tamaşanın ən yaxşı film adaptasiyalarından biri hesab olunur. İki dəfə Mayniçi mükafatını qazanmış, Mifune Ən yaxşı aktyor nominasiyasında qalib olmuşdur.

Məzmun[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vaşizu və Miki Hörümçək toru meşəsinin yaxınlığında yerləşən qalanın hakimi Tsuzukinin başçılığı altında olan generallar və yaxın dostlardır. Bir gün Vaşizu və Miki hakimin düşmənlərini məğlub etdikdən sonra meşədə bir ruhla qarşılaşırlar. Ruh onlara gələcəklərini söyləyir: Vaşizu Şimal qarnizonunun, Miki isə birinci qalanın komandiri olacaq. Ondan sonra Vaşizu Hörümçək toru qalasının hakimi olacaq. Lakin ən sonda bildirir ki, Vaşizudan sonra Mikinin oğlu qalaya hakim olacaq. Vaşizu və Miki əvvəlcə onun sözlərinə əhəmiyyət vermirlər, lakin tezliklə Hörümçək toru qalasında hakimiyyət uğrunda mübarizə başlayır.

Rollarda[redaktə | mənbəni redaktə et]

Aktyor Personaj Makbet analoqu
Toşiro Mifune Vaşizu Taketoki (鷲津 武時?) Makbet[1]
İsuzu Yamada Vaşizu Asaci (鷲津 浅茅?) Leydi Makbet[2]
Takaşi Şimura Odakura Noriyasu (小田倉 則保?) Macdaff[3]
Akira Kubo Miki Yoşiteru (三木 義照?) Flins[4]
Hiroşi Taçikava Tsuzaki Kunimaru (都築 国丸?) Kral Dankan[5]
Minoru Çiaki Miki Yoşiaki (三木 義明?) Banko[4][6]
Takamaru Sasaki Tsuzuki Kuniharu (都築 国春?) Malkolm[7]
Kokuten Kodo birinci general
Ueda Kiçiciro Vaşizunun işçisi
Eyko Miyoşi xidmətçi qadın
Çieko Naniva Hörümçək torunun ruhu (物の怪の妖婆?) Üç cadugər[8]

İstehsal[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kurosava filmin çəkilişlərində.

Uilyam Şekspirin tamaşaları Yaponiyada 1868-ci ildə Meyci islahatından sonra oxunmağa başlamışdır.[8] Lakin İkinci dünya müharibəsi illərində qadağan olunmuşdur.[9] Akira Kurosava Şekspirin "Makbet" tamaşasının fanatı idi və onun əsasında film çəkmək istəyirdi. Bunu 1950-ci ildəki "Raşomon" filmindən sonra etməyi planlaşdırırdı, lakin Orson Uellsin "Makbet" filminin buraxılmasından sonra bir az gözləməyə qərar vermişdir.[10]

Kurosava inanırdı ki, Şotlandiya və Yaponiya orta əsrlərdə sosial problemlərlə üzləşmişdilər və bunlar müasir dövr üçün dərsdir. O, Şekspirin tamaşası ilə No sənətinin stilini birləşdirmişdir.[11] Kurosava No fanatı olduğu üçün onu kabukidən üstün tutmuşdur. Filmin müxtəlif yerlərində No maskalarından istifadə olunmuşdur. Filmin musiqisi də No sənətindən təsirlənmişdir.[12]

Kurosava əvvəlcə sadəcə filmin prodüseri olmaq və başqa rejissor tapmaq istəyirdi. Lakin Toho daha aşağı büdcəli film istədiyindən Kurosavanı filmin rejissoru olmağa razı salmışdır.[13]

Qalanın fasadı Fuci dağında tikilmişdir. Həyəti isə Toho-nun Tamaqava studiyasında hazırlanmışdır, hətta Fucidən vulkanik torpaq gətirilmişdir. İnteryer səhnələri isə daha kiçik Tokio studiyasında çəkilmişdir. Meşə səhnələri isə real Fuci dağı meşəsi səhnələri ilə Tokio studiyası çəkilişlərinin qarışığıdır. Vaşizunun evi İzu yarımadasında çəkilmişdir.[14] Kurosavanın sözlərinə görə filmi çəkmək çox çətin idi. O, filmin Fuci dağında ona görə çəkilməsini istəyirdi ki, Fuci dağında tez-tez duman olur. Kurosava həmçinin kifayət qədər adamlarının olmamasından və məkanın Tokiodan çox uzaq olmasından şikayətlənmişdir.[14]

Vaşizunun ölüm səhnəsində ona dəyməyən oxlar əsl oxlar idi və təcrübəli oxçular tərəfindən atılmışdır. Çəkilişlər zamanı Mifune əlini tez-tez yelləyirdi ki, oxçular onu səhvən nişan almasınlar.[15]

Buraxılış[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yaponiyada film 15 yanvar 1957-ci ildə Toho tərəfindən buraxılmışdır. 110 dəqiqə davam edən film həmin il Toho-nun ən çox gəlir gətirən filmi olmuşdur.[16]

ABŞ-da film Brandon Films tərəfindən "Qanlı taxt" adlı ilə 22 noyabr 1961-ci ildə buraxılmışdır və 105 dəqiqə davam etmişdir.[16]

Qəbul[redaktə | mənbəni redaktə et]

1961-ci ildə "Time" jurnalı filmə görə Kurosavanı tərifləmişdir.[17] "The New York Times" Yapon dilində Şekspir ideyasını "əyləncəli" hesab etmiş, kinematoqrafiyanı tərifləmişdir.[18] Böyük Britaniya rejissorları Cefri Riv və Piter Bruk filmi möhtəşəm hesab etmişdirlər, lakin Şekspir filmi olmasını inkar etmişdirlər (dilə görə).[19]

ABŞ film tənqidçisi Harold Blum filmi "ən yaxşı Makbet filmi" adlandırmışdır.[20] 2015-ci ildə Leonard Maltin filmə 4 ulduz vermiş və filmi "qrafik, güclü adaptasiya" adlandırmışdır.[1]

Mükafat Tarix Kateqoriya Qəbul edən Nəticə İst.
Kinema Cunpo Mükafatı 1958 Ən yaxşı aktrisa İsuzu Yamada Qazandı [16]
Mayniçi Film Mükafatı 1957 Ən yaxşı aktyor Toşiro Mifune Qazandı [21]
Ən yaxşı sənət rejissorluğu Yoşiro Muraki Qazandı

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 Maltin, 2014
  2. ↑ Richie, 1998. səh. 117
  3. ↑ Burnett, 2014. səh. 67
  4. ↑ 1 2 Phillips, 2013. səh. 31
  5. ↑ Davies, 1994. səh. 161
  6. ↑ Hatchuel, 2013
  7. ↑ McDougal, 1985. səh. 253
  8. ↑ 1 2 Buchanan, 2014. səh. 73
  9. ↑ Buchanan, 2014. səh. 74
  10. ↑ Richie, 1998. səh. 115
  11. ↑ Prince, 1991. səh. 142–147
  12. ↑ Lei, 2009. səh. 90
  13. ↑ Richie, 1998. səh. 122
  14. ↑ 1 2 Richie, Donald. "Kurosawa on Kurosawa". Sight and Sound. 1964.
  15. ↑ Blair, Gavin J. "1957: When Akira Kurosawa's 'Throne of Blood' Was Ahead of Its Time". The Hollywood Reporter. 16 March 2016. 12 April 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 December 2016.
  16. ↑ 1 2 3 Galbraith, 2008. səh. 129
  17. ↑ "Cinema: Kurosawa's Macbeth". Time. 1 December 1961. 26 October 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 December 2016.
  18. ↑ Crowther, Bosley. "Screen: Change in Scene:Japanese Production of 'Macbeth' Opens". The New York Times. 23 November 1961. 7 February 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 December 2016.
  19. ↑ Lei, 2009. səh. 88
  20. ↑ Bloom, 1999. səh. 519
  21. ↑ "12th (1957)". Mainichi Film Awards. 20 December 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 December 2016.

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Barnet, Sylvan. Macbeth on Stage and Screen // Macbeth. A Signet Classic. 1998.
  • Bloom, Harold. Shakespeare: The Invention of the Human. New York. 1999. ISBN 1-57322-751-X.
  • Buchanan, Judith R. Shakespeare on Film. Routledge. 2014. ISBN 131787496X.
  • Burnett, Mark Thornton. Akira Kurosawa // Great Shakespeareans Set IV. 14-18. London, New Delhi, New York and Sydney: Bloomsbury. 2014. ISBN 1441145281.
  • Cavallaro, Dani. Anime and Memory: Aesthetic, Cultural and Thematic Perspectives. Jefferson, North Carolina and London: McFarland & Company Publishers. 2009. ISBN 0786453478.
  • Davies, Anthony. Filming Shakespeare's Plays: The Adaptations of Laurence Olivier, Orson Welles, Peter Brook, Akira Kurosawa. Cambridge University Press. 1994. ISBN 0521399130.
  • Galbraith, Stuart IV. The Toho Studios Story: A History and Complete Filmography. Lanham, Maryland, Toronto and Plymouth: The Scarecrow Press. 2008. ISBN 1461673747.
  • Hatchuel, Sarah; Vienne-Guerrin, Nathalie; Bladen, Victoria, eds.The Power of Prophecy in Global Adaptations of Macbeth // Shakespeare on Screen: Macbeth. Publication Univ Rouen Havre. 2013. ISBN 9791024000404.
  • Kliman, Bernice W. Macbeth (Second). Manchester and New York: Manchester University Press. 2004. ISBN 0719062292.
  • Lei Jin. Silence and Sound in Kurosawa's Throne of Blood // Shakespeare in Hollywood, Asia, and Cyberspace. West Lafayette, Indiana: Purdue University Press. 2009. ISBN 1557535299.
  • Maltin, Leonard. Leonard Maltin's 2015 Movie Guide. Penguin Group. September 2014.
  • McDonald, Keiko I. Japanese Classical Theater in Films. London and Toronto: Associated University Presses. 1994. ISBN 0838635024.
  • McDougal, Stuart Y. Made into Movies: From Literature to Film. Holt, Rinehart, and Winston. 1985.
  • Phillips, Chelsea. I Have Given Suck // Shakespeare Expressed: Page, Stage, and Classroom in Shakespeare and His Contemporaries. Rowman & Littlefield. 2013. ISBN 1611475619.
  • Prince, Stephen. The Warrior's Camera: The Cinema of Akira Kurosawa. Princeton University Press. 1991.
  • Richie, Donald. The Films of Akira Kurosawa. Berkeley, Los Angeles and London: University of California Press. 1998. ISBN 0520220374.
  • Yoshimoto, Mitsuhiro. Kurosawa: Film Studies and Japanese Cinema. Duke University Press. 2000. ISBN 0822325195.
  • Zinoman, Jason. He Likes to Watch // Shock Value: How a Few Eccentric Outsiders Gave Us Nightmares, Conquered Hollywood, and Invented Modern Horror. New York: The Penguin Press. 2011. ISBN 1101516968.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]