Qazaxıstan Xalq Qəhrəmanı

Qazaxıstan Xalq Qəhrəmanı — Qızıl Qartal ordeni və "Qazaxıstanın Əmək Qəhrəmanı" titulu ilə birlikdə Qazaxıstanda ən yüksək fərq dərəcəsi. "Xalq Qəhrəmanı" adı Qazaxıstan Respublikasındakı müstəsna xidmətlərinə, azadlığı və müstəqilliyi naminə silahlı döyüşlərə görə verilir.

Xalq Qəhrəmanı (Qazaxıstan)
qaz. Халық Қаһарманы
Ölkə Qazaxıstan Qazaxıstan
Tip Ali ad
Status verilir
Statistika
Təsis tarixi 1993
İlk təltif
  • 1994
Ardıcıllıq
Aşağı mükafat Qazaxıstanın Əmək Qəhrəmanı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

"Xalq qəhrəmanı" adına layiq görülən şəxslərə xüsusi fərqlənmə nişanı verilir. Onlara "Qızıl Ulduz" (Altın Juldyz) və Vətən Ordeni ("Otan" ordeni). təqdim olunur.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ən yüksək fərqlənmə dərəcəsi - "Xalq Qəhrəmanı" adı 1 aprel 1993-cü il tarixli "Qazaxıstan Respublikasının Dövlət Mükafatları haqqında" Qazaxıstan Respublikasının 2069-XII saylı Qanunu ilə təsis edilmişdır. Fəxri ad Qazaxıstan qarşısında üstün xidmətlərinə görə - mülki və ya hərbi həyatda qəhrəmanlıq göstərərək fərqlənən şəxslərə təqdim edilir.

12 dekabr 1995-ci ildə əvvəlki normativ hüquqi aktı ləğv edən və mövcud mükafatlara əlavə yeni təsis edən "Qazaxıstan Respublikasının dövlət mükafatları haqqında" 2676 saylı yeni qanun qəbul edildi. Qızıl Qartal (Qızıl Qıran) ordeni, "Xalq Qəhrəmanı" titulu ilə birlikdə ən yüksək fərqlənmə nişanları kimi təyin olundu. Xalq Qəhrəmanının "Qızıl Ulduzu" ilə bərabər "Vətən ordeni"ni təqdim etməyə başladılar.

1999-cu ildə Xalq Qəhrəmanının "Qızıl Ulduzu" dəyişikliyə uğradı.

1 dekabr 2008-ci ildə onsuz da mövcud olan yüksək fərq dərəcələrinə əlavə olaraq "Qazaxıstanın Əmək Qəhrəmanı" adı və müvafiq qızıl ulduz təsis edildi.

O vaxtdan "Xalq qəhrəmanı" adı Qazaxıstan Respublikasına müstəsna xidmətlərə, azadlığı və müstəqilliyi naminə fəaliyyət göstərən şəxslərə verilir.

"Qazaxıstan Respublikasının Dövlət mükafatları haqqında" Qazaxıstan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə "Qazaxıstan Respublikasının 2 yanvar 2012-ci il tarixli 525-IV nömrəli Qanunu 10-cu maddəyə üçüncü hissə əlavə edilmişdir:" Birincisi Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti - Millət Lideri, statusuna görə xüsusi bir fərqlənmə ilə - "Qızıl Ulduz" və "Vətən Ordeni"ni alaraq "Xalq Kaxarmany" (Xalq Qəhrəmanı) adına sahibdir.

"Qızıl Ulduz" işarəsinin təsviri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tip 1 (1993-1998)

[redaktə | mənbəni redaktə et]

"Qızıl Ulduz"un konsepsiyası:

" Əsas fikir əbədi bəşəri dəyərlərin - Gözəllik, Yaxşılıq və Sülhün qələbəsidir.

Göy-mavi fəzanın üzərində dalğalanan bir güc və müdriklik rəmzi olan qızıl yeddi guşəli ulduz, Vətənin sonsuz, buludsuz səmasında azad insanların yüksələn ulduzu, mükəmməlliyə doğru bir hərəkətdir. Dəyişməzliyin və əbədiyyətin simvolu olan üçbucaq şəklində hərəkət çubuğu, keçmişə və bu günün birliyi sayəsində gələcəyə, qanadlarını açan ölkəni simvolizə edərək qələbəyə inam fikrini təsdiqləyir. Ordenin lentinin və isti emayenin rəngi milli dövlət bayrağının rənginə uyğundur. Ordenin üslubi qərarı, Günəş işığına doğru sonsuz bir iradi gücdür.

"

"Xalq qəhrəmanı" adına "Qızıl Ulduz" nişanı hamar işıq şüaları və aralarında kiçik işıq şüaları olan qızıl yeddi guşəli ulduzdur.

Ulduzun yuxarı şüasının sonunda tək parça kəsilmiş bir dəlik var.

Ulduz birləşdirici keçid vasitəsi ilə medal blokundan asılıb.

Yuxarı hissə Qazaxıstanın dövlət bayrağı rəngindəki lentlə örtülmüş üçbucaqlı metal lövhədir.

Tip 2 (1998)

[redaktə | mənbəni redaktə et]

“Xalq qəhrəmanı” titulu üçün “Qızıl Ulduz” nişanı hamar şüaları olan yeddi guşəli qızıl ulduzdur. Yeddi rəngsiz kübik zirkonya, dibindəki şüalar arasına qoyulur.

Ulduzun arxa tərəfi hamar səthlidir, şüalar boyunca dərin bir relyeflə, düz bir hissə ilə "Xalq Qəhrəmanı" yazısı yerləşdirilmişdir. Ulduzun yuxarı şüasının sonunda tək parça kəsilmiş bir dəlik var.

Ulduz birləşdirici ilgək və halqa vasitəsi ilə medal blokundan asılıb.

Yuxarı hissə Qazaxıstanın dövlət bayrağının rəngində lentlə örtülmüş beşbucaqlı metal lövhədir. Xaranın hündürlüyü 41 mm, eni 34 mm. Xara boyunca lentin üstündə, alt hissəsində rəngsiz ensiz metal lövhə və paltara bərkidilmək üçün element vardır.

Mükafatlandırılanlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

20 Mart 2019-cu il tarixinə 32 nəfər "Xalq Qəhrəmanı" adına layiq görülmüşdür:

  • Saqadat Nurmaqambetov - Ordu generalı, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (1945), Qazaxıstanın 1-ci müdafiə naziri (23 may 1994-cü il tarixli fərman)
  • Ahat Kulenov - MMC QSC "Altın-Aimak"-ın prezidenti, metallurq, D.Serikbayev adına EKSTU Kimya, Metalurgiay və Zənginləşdirmə kafedrasının professoru (15 oktyabr 1994-cü il tarixli fərman)
  • Aleksandr Xristenko - Karaqanda Elmi Tədqiqat Sovxozunun - Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun direktoru (15 oktyabr 1994-cü il tarixli fərman)
  • Toktar Əbubəkirov - Qazaxıstanın 1-ci pilot-kosmonavtı, Hava Qüvvələri zabiti və keçmiş kosmonavt. Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (1988).
  • Talqat Musabayev - Qazaxıstanın 2-ci pilot-kosmonavtı, general-mayor (12 yanvar 1995-ci il tarixli fərman)
  • Yuri Malençenko - Rusiya Federasiyasının pilot-kosmonavtı, polkovnik (12 yanvar 1995-ci il tarixli fərman)
  • Kasım Kaysenov - yazıçı, 1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsi veteranı (24 aprel 1995-ci il tarixli fərman)
  • Aleksey Kulakov - 1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsi veteranı (24 aprel 1995-ci il tarixli fərman)
  • Murdin Taipov - 1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsi veteranı (24 aprel 1995-ci il tarixli fərman)
  • Bauırjan Momışulı - Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, yazıçı, II Dünya Müharibəsinin şanlı döyüşçüsü, hərbi komandir.(1995-ci ildə ölümündən sonra)
  • Muxtar Əliyev - Akademik, Tədqiqat Klinik və Eksperimental Cərrahiyyə İnstitutunun direktoru (29 dekabr 1995-ci il tarixli fərman)
  • Akim Atmacidi - Qazaxıstanın Əməkdar İnşaatçısı, Semipalatinsk Prekast Beton İstehsalat Birliyinin direktoru (29 dekabr 1995-ci il tarixli fərman)
  • Şafik Çokin - Akademik, Qazaxıstan Elmlər Akademiyasının prezidenti (7 iyun 1996-cı il tarixli fərman)
  • Roza Baqlanova - SSRİ, Qazaxıstan operası və pop müğənnisi (soprano). SSRİ xalq artisti.
  • Kayrat Rıskulbekov - Alma-Atada 1986-cı il dekabr hadisələrinin iştirakçısı, Sovet rejiminin qurbanı elan edildi (ölümündən sonra 9 dekabr 1996-cı il tarixli fərman)
  • Baxturas Beyskbayev - bombardmançı, 1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsi iştirakçısı, Rusiya Federasiyasının Qəhrəmanı (ölümündən sonra 6 may 1998-ci il tarixli fərman)
  • Nurqisa Tlendiyev - bəstəkar (24 avqust 1998-ci il tarixli fərman)
  • Azərbaycan Məmbətov - SSRİ, Qazaxıstan kino və teatr rejissoru, pedaqoq, SSRİ xalq artisti (1976), SSRİ Dövlət Mükafatı laureatı (1974).
  • Rəhimjan Koşkarbaev - leytenant, 1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsi iştirakçısı, Berlin hücumu zamanı taqım komandiri (ölümündən sonra 7 may 1999-cu il tarixli fərman)
  • Xiuaz Dospanova - 1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsi veteranı, 46-cı Qvardiya Qadın Gecə bombardmançı aviasiya alayının pilotu (7 dekabr 2004-cü il tarixli fərman)
  • Maulen Kalmırza - 1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsi veteranı, Ukraynanın azadlığı uğrunda döyüşlərin qəhrəmanı (2005-ci il fərmanı)
  • Aleksandr Kaporin - 1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsi veteranı, tank əleyhinə silah ekipajının komandiri (2005-ci il fərmanı)
  • Muxtar Altınbayev - Ordu generalı, Qazaxıstanın Müdafiə Naziri (6 may 2006-cı il tarixli fərman)
  • Azamat Jumadilov - Qazaxıstan ordusunun baş leytenantı, üç uşaqlı qadını yanan evdən xilas etdiyi üçün (7 dekabr 2007-ci il tarixli fərman)
  • Baxıtjan Ertayev - General-leytenant, Qazaxıstan Silahlı Qüvvələri Baş Qərargah Rəisləri Komitəsinin sədr müavini, 1979-1989-cu illərdəki Əfqan müharibəsinin iştirakçısı (5 dekabr 2008-ci il tarixli fərman)
  • Gaziz Baytasov - polis kapitanı, Qazaxıstan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyinin Taraz şəhərindəki OBDP-nin 1-ci taqım komandiri (ölümündən sonra 5 dekabr 2011-ci il tarixli fərman)[1]
  • Aydın Aimbetov - Qazaxıstan kosmonavtı.[2]
  • Dmitri Rodin - Fokker-100 təyyarəsinin komandiri, onu ön şassisi olmadan yerə endirmişdir (3 May 2016-cı il tarixli 244 nömrəli fərman)[3]
  • Kayrat Umbetov - Baş Qərargah rəisi - Milli Qvardiyanın Ortalık Regional Komandanlığının 6505 saylı Hərbi hissə komandirinin birinci müavini (3 May 2016-cı il tarixli 244 nömrəli Fərman)[3]
  • Nursultan Nazarbayev - Qazaxıstan Respublikasının birinci Prezidenti (1990–2019). "Millət Lideri" (qaz. Елбасы) titulun daşıyıcısı, Qazaxıstan Təhlükəsizlik Şurasının rəhbəri və hakim Nur Otan partiyasının lideri.[4].[5]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Началось вручение государственных наград". 2016-06-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-10.
  2. ↑ "Текст указа". 2018-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-10.
  3. ↑ 1 2 "Указ Президента Республики Казахстан № 244 от 3 мая 2016 года". 2016-06-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-10.
  4. ↑ "Указ Президента Республики Казахстан от 20 марта 2019 года № 1 «О присвоении звания „Халық Қаhарманы" Назарбаеву Н. А.»". 2019-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-10.
  5. ↑ Согласно внесённым в 2012 году изменениям в закон «О государственных наградах Республики Казахстан» «Первый Президент Республики Казахстан — Лидер Нации по своему статусу обладает званием „Халық қаһарманы“».

Qalereya

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Birinci tipin Qızıl Ulduzu (1998-ci ilə qədər)
    Birinci tipin Qızıl Ulduzu (1998-ci ilə qədər)

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]