Qulu Xəlilov

Qulu Xəlilli (azərb. Qulu Qasım oğlu Xəlilov‎; 1930, Qızılcıq – 1995, Bakı) — Azərbaycanlı yazıçı, publisist, tənqidçi, ədəbiyyatşünas, filologiya elmləri doktoru, professor[1], Azərbaycan SSR əməkdar mədəniyyət işçisi, Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi[2].

Qulu Xəlilov
azərb. Qulu Qasım oğlu Xəlilov‎
Doğum tarixi 1930
Doğum yeri
Vəfat tarixi 1995
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı
Elmi dərəcəsi filologiya elmləri doktoru
Elmi adı professor
Alma-mater Azərbaycan Dövlət Universiteti
Təhsili
Mükafatları Azərbaycan SSR əməkdar mədəniyyət işçisi Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qulu Xəlilov 1930-cu ildə indiki Ermənistan SSR-nin Sisyan rayonunun Qızılcuq kəndində anadan olub. 1948-ci ildə ailəsi oradan məcburən Ağcabədi rayonun Poladlı kəndinə köçürülmüşdür[3].

Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU) jurnalistika fakültəsini bitirəndən sonra, aspiranturada oxumuşdur. Qulu Xəlilli "Vaqif pyesi və tarixi dram janrı" mövzusunda namizədlik, sonralar isə "Azərbaycan romanının inkişaf tarixi" mövzusunda doktorluq dissertasiyalarını müdafiə etmişdir[3].

Bir müddət AMEA-nın Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda çalışan Qulu Xəlilli sonralar ADU-nun (indiki BDU) professoru kimi çalışmışdır.

Qulu Xəlilov 1995-ci ildə Bakıda vəfat edib. Onuu ikinci Fəxri Xiyabanda dəfn etmək qərara alınsa da vəsiyyətini və ailəsinin istəyini nəzərə alıb onu öz atasının yanında, Xəzər rayonunun Şağan qəsəbəsindəki qəbiristanlıqda dəfn ediblər[4].

Yaradıcılığı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qulu Xəlilovun yaradıcılığında insan amili, xalqın mənafeyi hər zaman ana xətlə keçib. Onun "Yaşamaq istəyirəm", "Qocaların söhbəti", "Qulun yaman kişnədi", "Müəllimə", "Hörümçək", "Tənha palıd", "Bir də gəlmə" və digər əsərləri oxucuların stolüstü kitabına çevrilib. Sonradan bu siyahıya istedadlı qələminin gücü ilə ərsəyə gələn "Ömrün baharı", "Atam və mən" kimi romanları, "Yaylaqda", "Qocaların söhbəti", "Umusuq" və s. hekayələri də qarışıb.

Qulu Xəlilovun "Yaşamaq istəyirəm" adlı avtobioqrafik povesti böyük bir nəslin tərbiyəsində mühüm rol oynayıb[2].

Mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Azərbaycan SSR əməkdar mədəniyyət işçisi — ?
  • Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi — ?
  • Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Fəxri Fərmanı — 16.01.1981[5].

Əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Elmi və publisistik əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Böyük sənət uğrunda. Bakı: Azərnəşr, 1962;
  • "Vaqif" pyesi və tarixi dram janrı. Bakı: Azərnəşr, 1964;
  • Sənət və sənətkar. Bakı: Azərnəşr, 1966;
  • V. İ. Lenin və ədəbiyyat məsələləri. Bakı: Elm, 1970
  • Azərbaycan Sovet Ədəbiyyatında Lenin Milli Siyasətinin qələbəsi. Bakı: Elm, AzSSR "Bilik" Cəmiyyəti, 1971;
  • Azərbaycan romanının inkişaf tarixindən. Bakı: Elm, 1973;
  • Həyat yaradıcılıq çeşməsidir. Bakı: Azərnəşr, 1974;
  • Həyat və idrak. Bakı: Yazıçı, 1980;
  • Torpağın ətri. Bakı: Azərnəşr, 1984;
  • Sənətdə Lenin təlimi və müasirlik. Bakı: Yazıçı, 1984;
  • Tənqidçilik çətin peşədir. Bakı: Yazıçı, 1986;
  • Torpağın göz yaşı. Bakı: Azərnəşr, 1989.

Bədii əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Yaşamaq istəyirəm. Sənədli povest. Bakı: Azərnəşr, 1968;
  • Mələk xala. Hekayələr. Bakı: Gənclik, 1969;
  • Atam və mən. Povestlər və hekayələr. Bakı: Gənclik, 1975;
  • Ömrün baharı. Roman. Bakı: Gənclik, 1978;
  • Yaşamaq istəyirəm. Povest və hekayələr. Bakı: Gənclik, 1981;
  • Həyatdan gələn səslər. Hekayələr, oçerk və portretlər. Bakı: Gənclik, 1984;
  • Ömrün baharı. Povest və hekayələr. Bakı: Gənclik, 1987.

Məqalələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Qulu Xəlilov. "Sadə və mənalı". Cabir Novruzun veb səhifəsi (az.). cabirnovruz.gen.az. 2016-03-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-09-22.

Haqqında çəkilmiş film[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ "Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu; Ədəbiyyat nəzəriyyəsi şöbəsi: Şöbənin fəaliyyətində mühüm xidmətləri olmuş əməkdaşlar". Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu (az.). literature.az. 2012. 2016-12-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-09-22.
  2. ↑ 1 2 Təranə Məhərrəmova. "Qulu Xəlilov - 80 (Yaşamaq uğrunda mübariz)". "Kaspi" qəzeti (az.). anl.az. 2010. 2016-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-09-22.
  3. ↑ 1 2 Şamxəlil Məmmədov. "Azərbaycan elminin korifeyləri". "Azərbaycan müəllimi" qəzeti (az.). muallim.edu.az. 2011. İstifadə tarixi: 2014-09-22.[ölü keçid]
  4. ↑ Faiq Qismətoğlu. "Yaşamaq istəyirəm". "Ədalət" qəzeti (az.). anl.az. 2011. 2017-04-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-09-22.
  5. ↑ Q. Q. Xəlilov yoldaşın Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Fəxri Fərmanı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 16 yanvar 1981-ci il tarixli Fərmanı Arxivləşdirilib 2020-01-16 at the Wayback Machine — anl.az saytı

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Təranə Məhərrəmova, "Qulu Xəlilov — 80 (Yaşamaq uğrunda mübariz)", "Kaspi" qəzeti, 2010. — 27 – 29 noyabr. — Səh. 4.
  • Şamxəlil Məmmədov, "Azərbaycan elminin korifeyləri", "Azərbaycan müəllimi" qəzeti, 29 aprel 2011 — № 16
  • Faiq Qismətoğlu, "Yaşamaq istəyirəm", "Ədalət" qəzeti. — 2011. — 27 avqust.- Səh. 14.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]