Sosial profilləşdirmə

Sosial profilləşdirmə — sosial media istifadəçisinin sosial verilənlərdən istifadə edərək onun profilinin qurulması prosesi. Ümumiyyətlə, profilləşdirmə kompüterləşdirilmiş alqoritmlər və texnologiya ilə bir insanın profilini yaratmaq ilə bağlı verilənlər elmi prosesinə aiddir.[1] "LinkedIn", "Google+", "Facebook' və "Twitter" daxil olmaqla, lakin bununla məhdudlaşmayaraq artan populyar sosial şəbəkələrin yayılması ilə bu məlumatı paylaşmaq üçün müxtəlif platformalar mövcuddur.[2]

Sosial profil və sosial verilənlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bir insanın sosial verilənləri onların onlayn və ya oflayn olaraq yaratdığı şəxsi məlumatlara aiddir.[3] Bu verilənlərin böyük bir hissəsi, o cümlədən birinin dili, yeri və maraqları sosial media və sosial şəbəkə vasitəsilə paylaşılır. İstifadəçilər çoxsaylı sosial media platformalarına qoşulur və onların bu platformalardakı profilləri maraqlarını, yerlərini, məzmununu və dost siyahısını əldə etmək üçün müxtəlif üsullardan istifadə etməklə əlaqələndirilə bilər.[4]

Qəbul edilən yanaşmalara maşın öyrənməsi, ontologiya və qeyri-səlis məntiq daxildir. Tədqiqatların əksəriyyətində istifadəçilərin sosial atributlarını çıxarmaq üçün "Twitter" və "Facebook"un sosial media verilənlərindən istifadə edilmişdir. Ədəbiyyat göstərir ki, istifadəçi sosial atributları, o cümlədən yaş, cins, ev yeri, sağlamlıq, emosiya, fikir, münasibət, nüfuz hələ də tam formada tədqiq edilməmişdir.[5]

Marketinq

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2011-ci ildə marketoloqlar və pərakəndə satıcılar sosial mediada öz səhifələrini yaradaraq və orada məlumat yerləşdirərək insanlardan müsabiqələrə qatılmaq üçün bəyənib paylaşmağı xahiş edirlər, bununla da bazardakı iştiraklarını artırırlar. 2011-ci ildə aparılan araşdırmalar göstərir ki, bir insan gündə orta hesabla sosial şəbəkədə 23 dəqiqə vaxt keçirir.[6] Buna görə də, kiçikdən böyüyə qədər şirkətlər istifadəçi davranışı haqqında məlumat, reytinq, rəylər və daha çox şey toplamağa sərmayə qoyurlar.[7]

Çində sosial kredit hesabı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çin hökuməti "vətəndaşların maliyyə kredit qabiliyyətini", sosial davranışını və hətta siyasi davranışını qiymətləndirməyi hədəfləyən "sosial kredit sistemi" qurmağa ümid edir.[8] Bu sistem böyük verilənlər və sosial profil texnologiyalarını birləşdirəcək. "BBC News"dan Seliya Hattona görə, Çində hər kəsin maliyyə məlumatları, siyasi davranış, sosial davranış və kiçik yol hərəkəti pozuntuları da daxil olmaqla gündəlik həyatı daxil edən və avtomatik hesablayan milli verilənlər bazasında qeydiyyatdan keçməsi gözlənilir.[9]

Etibarlılıq balları, sosial təsir balları və insanların digər hərtərəfli qiymətləndirmələri digər ölkələrdə nadir deyil. Bununla belə, Çinin "sosial kredit sistemi" mübahisəli olaraq qalır, çünki bu vahid xal bir insanın hər tərəfini əks etdirə bilər.[9] Odur ki, "sosial kredit sistemi haqqında çox şey aydın deyil".[8]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Kanojea, Sumitkumar; Mukhopadhyaya, Debajyoti; Girase, Sheetal. "User Profiling for University Recommender System using Automatic Information Retrieval". Procedia Computer Science. 78. 2016: 5–12. doi:10.1016/j.procs.2016.02.002.
  2. ↑ Vu, Xuan Truong; Abel, Marie-Hélène; Morizet-Mahoudeaux, Pierre. "A user-centered and group-based approach for social data filtering and sharing" (PDF). Computers in Human Behavior. Computing for Human Learning, Behaviour and Collaboration in the Social and Mobile Networks Era. 51, Part B. 2015-10-01: 1012–1023. doi:10.1016/j.chb.2014.11.079. 2022-07-07 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2023-12-27.
  3. ↑ Fontinelle, Amy. "Social Data". Investopedia (ingilis). 2017-02-06. 2017-04-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-03.
  4. ↑ Kaushal., Rishabh; Ghosh., Vasundhara. 2019 IEEE Intl Conf on Parallel \& Distributed Processing with Applications, Big Data \& Cloud Computing, Sustainable Computing \& Communications, Social Computing \& Networking (ISPA/BDCloud/SocialCom/SustainCom). IEEE. 2020-03-26. doi:10.1109/ISPA-BDCloud-SustainCom-SocialCom48970.2019.00231.
  5. ↑ Bilal, Muhammad; Gani, Abdullah; Lali, Muhammad Ikram Ullah; Marjani, Mohsen; Malik, Nadia. "Social Profiling: A Review, Taxonomy, and Challenges". Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking. 22 (7). 2019: 433–450. doi:10.1089/cyber.2018.0670. PMID 31074639.
  6. ↑ "Facebook Dominates, the Emergence of reddit and Hulu: Taking a Look at 4 Years of Distracting Websites at RescueTime". RescueTime Blog. 2011-10-03. 2016-07-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-07.
  7. ↑ Engineers., Institute of Electrical and Electronics; Society., IEEE Communications. 2011 IEEE 5th International Conference on Internet Multimedia Systems Architecture and Application : [IMSAA 11] : December 12-13, 2011, Bangalore, India. IEEE. 2011-01-01. ISBN 9781457713286. OCLC 835764725.
  8. ↑ 1 2 "China invents the digital totalitarian state". The Economist. 2016-12-17. 2017-04-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-14.
  9. ↑ 1 2 Hatton, Celia. "China 'social credit': Beijing sets up huge system". BBC News (ingilis). 2015-10-26. 2018-01-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-14.