Sovet rayonu (Ufa)

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Sovet rayonu.

Sovetrayonu (rus. Сове́тский райо́н, başq. Совет районы) — Rusiyanın subyektlərindən biri olan Başqırdıstan Respublikasının paytaxtı Ufa şəhərinin yeddi şəhər rayonundan biri. Sovet rayonu Ufa şəhərinin mərkəz hissəsində yerləşir.

Rayon
Oktyabr rayonu
rus. Сове́тский райо́н
başq. Совет районы
Rayonun xəritəsi
Gerb
Gerb

54°44′ şm. e. 56°00′ ş. u.HGYO

Ölkə Rusiya
Başqırdıstan Respublikası
Daxildir Ufa şəhər dairəsi
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 1938-ci il
Sahəsi 162 km²
Saat qurşağı UTC +6
yayda UTC +7
Əhalisi
Əhalisi ▼ 177,719 nəfər (2017)
Etnik tərkib Ruslar, başqırdlar
Dini tərkib Xristiyanlar, müsəlmanlar
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +7 347
Oktyabr rayonu xəritədə

Coğrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sovet rayonu Ufa şəhər dairəsinin mərkəz hissəsində yerləşir. Rayonun cənub-qərbində Dyoma rayonu, cənub-şərqində Kirov rayonu, şimal-şərqində Lenin rayonu, şimalında isə, Oktyabr rayonu yerləşir. Ordjonikidze rayonunun ərazisi 1,620 hektardır.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sovet rayonunun prototipinin yaranma tarixi , kiçildilməyə ilə əlaqədar yaradılan iki yeni rayon,[qeyd 1] yəni aprel 1938-ci il idi. Rayonun sərhədləri bir çox dəfə dəyişmişdir. Sovet rayonunun ərazisindəki ilk tikililər XVII əsrin əvvəllərində yaranmışdı. Ağidel və Ufa çaylarının arasında yerləşən və Ufa qalasının şimal və şimal-şərq hissəsini mühafizə edən müşahidə qüllələri ilə, şəhərətrafı istehkamları idi. Rayonun iqtisadi və mədəni həyatının yüksəlişində Samara-Zlatoust (indi Kuybışev) dəmiryolunun tikintisi böyük rol oynamışdır. Bu hərəkat 1888-ci və 1890-cu illər arasında Ağidel və Ufa çayları üzərindən körpülərin işə salınması ilə, Ufa vasitəsilə başlanmışdır. Avqust 1888-ci ildə, Samara-Zlatoust dəmiryolunun əsas sexlərində (indi Lokomotiv Təmiri Zavodu) və ambarı Ufada istifadəyə verilmişdir. Gəmiçiliyin və ən əsası, dəmiryolunun rabitə kəşfi, sənayenin sürətli inkişafına və Ufa şəhərinin Cənubi Uralın əsas nəqliyyat qovşağına çevirilməsinə səbəb olmuşdur. 1900-cı illərin əvvəllərində rayon ərazisində 15,000 nəfərə yaxın əhali yaşayırdı. Rayonda dəmiryolu sexlərinin və ambarlarının olması səbəbindən, işçi sinif marksist dairələri, sosial-demokrat qruplarına bölünürdü. 1905-ci il inqilabının hadisələri həm Ufa şəhərindən, həm də Sovet rayonundan yan keçməmişdir. İstefaçıları İvan Stepanoviç Yakutovun başçılıq etdiyi, İşçi Deputatları Soveti-nin rəhbərliyi altında keçirmişdir. 9 dekabr 1905 tarixində siyasi zərbə, polis və kazaklar tərəfindən bastırılan silahlı bir qiyama çevrilmişdi. 1930-cı illərin birinci yarısında şəhər və respublika üçün yeni bir görkəmli nəqliyyat növü, hava nəqliyyatı yaranmışdır. 1932-ci ildə Ufaya U-2 (Po-2) üç təyyarəsi gəlib çatmış, 15 iyul 1933 tarixində isə ilk nizami aviasiya xətti dairəvi marşrut Ufa-Maqnitoqorsk-Beloretsk-Sterlitamak-Meleuz-Mrakovo-Baymak-Arxangelsk-Ufa üzük-marşrutu açılmışdır.

Əhali

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Əhalinin sayı
1959[1] 1970[2] 1979[3] 1989[4] 2002[5] 2003[6] 2004[6]
89,620 ▲192,091 ▼142,380 ▼196,425 ▲172,589 ▲173,381 ▼173,098
2005[6] 2006[6] 2007[6] 2008[6] 2009[7] 2010[8] 2013[9]
▼171,115 ▼168,285 ▼166,105 ▼164,724 ▲164,955 ▲173,383 ▼173,280
2014[10] 2015[11] 2016[12] 2017[13]
▲177,865 ▼177,523 ▲178,336 ▼177,719

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qeydlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Jdanovski və Molotovski (1957-ci ildən bəri Sovet rayonu).

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу Arxivləşdirilib 2017-07-05 at the Wayback Machine (rus.). Həftəlik Demoskol. 25 sentyabr 2013 tarixində yoxlanılmışdır. 28 aprel 2013 tarixində.
  2. ↑ Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Arxivləşdirilib 2017-06-25 at the Wayback Machine (rus.). Həftəlik Demoskol. 25 sentyabr 2013 tarixində yoxlanılmışdır. 28 aprel 2013 tarixində.
  3. ↑ Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Arxivləşdirilib 2017-06-26 at the Wayback Machine (rus.). Həftəlik Demoskol. 25 sentyabr 2013 tarixində yoxlanılmışdır. 28 aprel 2013 tarixində.
  4. ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 года. Численность городского населения Arxivləşdirilib 2017-06-27 at the Wayback Machine (rus.). 22 avqust 2011 tarixində.
  5. ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более Arxivləşdirilib 2017-10-25 at the Wayback Machine (rus.). 3 fevral 2012 tarixində.
  6. ↑ 1 2 3 4 5 6 Подготовка к проведению всероссийской переписи населения на территории городского округа г. Уфа Arxivləşdirilib 2017-05-17 at the Wayback Machine  (rus.)
  7. ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года Arxivləşdirilib 2013-05-16 at the Wayback Machine  (rus.). 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində Arxivləşdirilmişdir.
  8. ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан Arxivləşdirilib 2019-05-17 at the Wayback Machine (rus.). 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.
  9. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов) Arxivləşdirilib 2020-04-28 at the Wayback Machine (rus.). 16 noyabr 2013 tarixində yoxlanılmışdır. 16 noyabr 2013 tarixində.
  10. ↑ Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года Arxivləşdirilib 2020-04-27 at the Wayback Machine (rus.). 2 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 avqust 2014 tarixində.
  11. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года Arxivləşdirilib 2020-05-14 at the Wayback Machine (rus.). 6 avqust 2015 tarixində yoxlanılmışdır. 6 avqust 2015 tarixində.
  12. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года  (rus.)
  13. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (31 iyul 2017). 31 iyul 2017 tarixində yoxlanıldı. 31 iyul 2017 tarixində Arxivləşdirildi.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]