Validə Əlizadə (tam adı: Validə Mövsüm qızı Əlizadə; 31 yanvar 1946, Bakı) — AMEA Botanika İnstitutunun direktoru, biologiya üzrə elmlər doktoru, AMEA Biologiya və Tibb Elmləri Bölməsinin Büro üzvü[1], professor, Eyni zamanda 2008-ci ildən həmin İnstitutun Eksperimental botanika şöbəsinin müdiri kimi fəaliyyət göstərir.[2]
Validə Əlizadə | |
---|---|
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ |
Vətəndaşlığı | Azərbaycan |
Atası | Mövsüm |
İxtisası | Bitki fiziologiyası, botanika |
Təhsili | Azərbaycan Dövlət Universiteti |
Fəaliyyəti | AMEA Biologiya və Tibb Elmləri Bölməsinin Büro üzvü, Ali Attestasiya Komissiyasının Dissertasiya şurasının sədri, Azərbaycan Botaniklər Cəmiyyətinin prezidenti, Plant and Fungal Research jurnalının baş redaktoru. |
Fəaliyyət illəri |
01.1972 – 11.1973 Azərbaycan SSRİ EA Botanika İnstitutu Baş laborant 11.1973 – 12.1980 Azərbaycan SSRİ Botanika İnstitutu Kiçik elmi işçi 12.1980 – 06.1994 Azərbaycan SSRİ – AMEA Botanika İnstitutu Böyük elmi işçi 06.1994 – 07.1995 AMEA Botanika İnstitutu Aparıcı elmi işçi 07.1995 - hal-hazıradək AMEA Botanika İnstitutu Şöbə müdiri 06.1996 – 12.2011 AMEA Botanika İnstitutu Elmi işlər üzrə direktor müavini 12.2011-10.2021 AMEA Botanika İnstitutunun Direktoru |
Elmi dərəcələri | |
Mükafatları |
Əli-zadə Validə Mövsüm qızı 1946-cı il yanvarın 31-də Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 1968-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin biologiya fakültəsini bitirmişdir. 1974-cü ildə namizədlik (Moskva), 1994-cü ildə doktorluq (Bakı) dissertasiyalarını müdafiə etmişdir. 2014-cü ildə AMEA-nın müxbir üzvü, 2017-ci ildə AMEA-nın həqiqi üzvü seçilmişdir. Azərbaycan EA Botanika İnstitutunda baş laborant (1971–1973), kiçik elmi işçi (1973–1980), böyük elmi işçi (1980–1994), aparıcı elmi işçi (1994–1995) kimi fəaliyyət göstərmişdir. V. M. Əli-zadə 1980-ci ildə Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən baş elmi işçi, 2012-ci ildə professor elmi adlarına layiq görülmüşdür. 1996–2011-ci illərdə AMEA Botanika İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini olmuş, 12.2011–10.2021 illərdə AMEA Botanika İnstitutunun direktoru vəzifəsində çalışıb.
V. M. Əli-zadə tərəfindən ətraf mühitin çirklənməsi şəraitində bitkilərin formalaşması, davamlılığının hüceyrə və molekulyar mexanizmlərinin araşdıırılması, biomüxtəlifliyin qorunması və davamlı inkişafı istiqamətlərində mühüm nəticələr əldə edilmişdir. Yerli və Qafqaz florasının endem və nadir növlərinin müxtəlifliyinin öyrənilməsi, mübahisəli növlərin təhlili, onların statusunun müasir səviyyədə qiymətləndirilməsi nəticəsində V. M. Əli-zadənin məsul redaktor kimi fəaliyyəti sayəsində 2013-cü ildə "Azərbaycanın nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələklərinin Qırmızı Kitabı"nın 2-ci nəşri çap olunmuşdur. O, həmçinin "Qafqazın endem bitkilərinin Qırmızı Siyahısı" sistematik monoqrafiyanın (ABŞ, 2014), "Qafqazın etnobotanikası" ensiklopediyasının (2017), "Böyük Qafqazın bitkiləri" (2018) fundamental əsərlərin həmmüəllifidir. Botanika İnstitutunda ekosistemlərin öyrənilməsi təcrübəsinə populyasiya ontogenezi, etnobotanika, fitososiologiya, biomüxtəlifliyin informatikası kimi yeni yanaşmalar məhz onun tərəfindən daxil edilmişdir. V. M. Əli-zadə bir sıra mühüm beynəlxalq layihələrin (NATO, STCU, CRDF, CEPF, İCBA, İUCN və s.) Azərbaycan üzrə koordinatoru və iştirakçısı olub, inkişaf etmiş Qərb ölkələrinin Qafqaz üzrə bioloji müxtəlifliyin mühafizəsinə yönədilmiş geniş proqramlara hazıradək rəhbərlik edir.
1994-cü ildən V. Əli-zadə AMEA-nın Xəbərləri" jurnalının biologiya və tibb elmləri seriyası (hazırda "Həyat elmləri və biotibb" jurnalı) redaksiya heyətinin üzvüdür. Eyni zamanda "Botanika İnstitutunun Əsərləri" jurnalının yeni adla nəşr olunan "Plant and Fungi Research" ("Bitki və göbələk tədqiqatları") jurnalının baş redaktoru qismində fəaliyyət göstərir. 2010-cu ildən hazırkı vaxtadək Botanika İnstitutunun Elmi Şurasının sədri və AMEA-nın Biologiya və Tibb Elmləri Bolməsinin üzvüdür. 1994-cü ildən Botanika İnstitutu nəzdində fəaliyyət göstərən Doktorluq Dissertasiya Müdafiə Şurasının üzvü, 2010-cu ildən hal-hazıra qədər sədridir. Həmçinin 1997–2002-ci illərdə o, Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Atestasiya Komissiyasının Ekspert Şurasının üzvü olmuşdur. 1996-cı ildən Azərbaycan və Rusiya Botanika və Bitki fizioloqları Cəmiyyətlərinin, 2002-ci ildən Avropa Bitki fizioloqları Cəmiyyətinin üzvü, 2009-cu ildən YUNESKO-nun Azərbaycan Milli Komitəsinin bioetika, etika və elmi bilik və texnologiya üzrə üzvüdür, 2019-cu ildə isə Azərbaycan Botaniklər Cəmiyyəti (ABC) İctimai Birliyinin ilk ümumi yığıncağında ABC-nin presidenti seçilmişdir.
2015-ci ildən Avropa və Mərkəzi Asiya üçün Biomüxtəliflik və Ekosistem üzrə Hökumətlərarası elmi-siyasət Platformasının (İPBES) aparıcı eksperti seçilərək, beynəlxalq səviyyədə fəaliyyət göstərir. Uğurlu elmi-pedaqojı və ictimai-təşkilati fəaliyyətlərinə görə Beynəlxalq Elm Fondunun mükafatı (1993), AMEA Rəyasət Heyətinin Fəxri Fərmanları (2005, 2011, 2016), Bakı Dövlət Universitetinin 100 illik yubiley medalı ilə təltif edilmiş, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı ilə 2015-ci ildə "Şöhrət" Ordeninə layiq görülmüşdir.