KEÇMƏK

1
глаг.
1. проходить, пройти:
1) ступая, делая шаги, передвинуться, переместиться. Küçədən keçərkən проходя по улице, bir neçə addım keçdim прошел несколько шагов
2) продвинуться, пройти через что-л. , сквозь что-л. Meşədən keçmək пройти через лес, qapıdan keçmək пройти в дверь, tuneldən keçmək пройти через туннель, körpünü keçmək пройти через мост
3) передвигаясь, оставлять позади себя, миновать кого-л., что-л. Maşınlar məktəbin yanından keçdi машины прошли (проехали) мимо школы, evin yanından keçmək пройти (проехать) мимо дома
4) идти, протекать (о времени). İki saat keçdi прошло два часа, üç ay keçdi прошло три месяца, tamam bir il keçdi прошел целый год
5) совершить жизненный путь, прожить жизнь, век и т.п. Ağır həyat yolu keçmək пройти тяжелый жизненный путь, kimin ömrü sürgünlərdə keçmişdi чья жизнь прошла в ссылках
6) выполнить, завершить какой-л. , курс. Hərbi hazırlıq keçmək пройти военную подготовку, mövzunu keçmək пройти тему, təcrübə keçmək пройти практику, müalicə kursu keçmək пройти курс лечения
7) состояться, совершиться, закончиться с каким-л. результатом. Konfrans yüksək siyasi fəallıq şəraitində keçdi конференция прошла в обстановке высокой политической активности, artistlərin çıxışları böyük müvəffəqiyyətlə keçdi выступления артистов прошли с большим успехом
8) перестать болеть. Baş ağrısı keçdi головная боль прошла
9) прекратиться, кончиться. Yağış tez keçdi дождь быстро прошел
10) подвергнуться контролю, рассмотрению, обследованию. Müayinədən keçmək пройти обследование, rentgendən keçmək пройти рентген, attestasiyadan keçmək пройти аттестацию, müsabiqədən keçmək пройти конкурс
11) оказаться принятым, зачисленным, избранным в результате голосования, отбора. Birsəslə (yekdilliklə) keçmək пройти единогласно, namizədliyi keçdi kimin прошла кандидатура кого. чья
13) протягиваться в каком-л. направлении. Buradan dəmir yolu keçir здесь проходит железная дорога, yerin altından telefon kabeli keçir под землей проходит телефонный кабель
2. переходить, перейти:
1) идя, переместиться, переправиться через что либо на другую сторону чего-л. Yolu keçmək перейти дорогу, bataqlığı keçmək перейти болото, körpünü keçmək перейти мост, küçəni keçmək перейти улицу
2) переместиться из одного места в другое, войти куда-л. Zala keçmək перейти в зал, o biri otağa keçmək перейти в другую комнату
3) переменить свое местопребывание, местожительство. Yeni mənzilə keçmək (köçmək) перейти на новую квартиру
4) переменить род занятий, должность. Başqa işə keçmək перейти на новую работу, yeni vəzifəyə keçmək перейти в новую должность
5) окончив какой-л. , курс, класс, стать учащимся следующего класса, курса. İkinci kursa keçmək перейти на второй курс, yuxarı sinfə keçmək перейти в старший класс
6) покинув кого-л., примкнуть к кому-л. другому. Düşmən tərəfinə keçmək перейти на сторону врага
7) перестав пользоваться чем-л., взять взамен что-л. другое. Qış paltosuna keçmək перейти на зимнее пальто, yay formasına keçmək перейти на летнюю форму
8) изменить образ действий, начать действовать по-иному. Müdafiədən hücuma keçmək перейти от обороны к наступлению
9) начать применять вместо одного что-л. другое. Pəhrizə keçmək перейти на диету
10) кончив или оставив одно, приступить к чему-л. другому. Yeni mövzuya keçmək перейти к новой теме
11) поступить в собственность, в распоряжение кого-л., чего-л. , достаться кому-л., чему-л., от кого-л., чего-л. другого. Mülk varislərə keçdi имение перешло к наследникам, atasından oğluna keçib перешло от отца к сыну
12) передаваться, передаться, перекинуться от одного к другому, распространяться на другое, на других. Xəstəlik uşağa keçib болезнь перешла к ребёнку, yanğın qonşu evlərə keçdi огонь перекинулся на соседние дома
3. миновать, минуть (пройти, окончиться). Yay keçdi лето миновало, təhlükə keçdi (sovuşdu) опасность миновала
4. лететь, пролететь:
1) перемещаться по воздуху в каком-л. направлении. Bir dəstə quş evin üstündən keçdi стая птиц пролетела над домом
2) быстро пройти, миновать (о времени). Günlər keçir дни летят
5. переключаться, переключиться:
1) перейти на иной вид, на иные формы работы, изменить область своей деятельности. Zavod radio cihazları istehsalına keçmişdir завод переключился на производство радиоаппаратуры
2) перен. перейти, направиться на что-л. другое (о мыслях, интересе, разговоре). Danışıq ayrı mövzuya keçdi разговор переключился на другую тему
6. перегонять, перегнать:
1) двигаясь быстрее, опередить, обогнать. Maşını keçmək перегнать машину
2) достигнуть больших успехов в чём-л. по сравнению с кем-л. в каком-л. отношении. Müəllimini keçmək перегнать своего учителя
7. прощать, простить (снять какую-л. вину за что-л. с кого-л.; извинить). Təqsirindən keçmək простить вину, грехи кого-л.
8. уступать, уступить, поступаться, поступиться (добровольно отказаться от кого-л., чего-л. , предоставив кому-л. другому или для чего-л. другого). İki min manat keçmək уступить две тысячи манатов, pulundan keçmək поступиться своими деньгами, mənafeyindən keçmək поступиться своими интересами
9. вступать, вступить (стать членом чего-л. ). Partiyaya keçmək вступать в партию
◊ vaxt keçdikcə с течением времени; ürəyindən keçmək пожелать, захотеть чего ; sözdən işə keçmək перейти от слов к делу; canından (başından) keçmək пожертвовать собой, не пожалеть жизни; pisliyi keçmək kimə причинить зло кому; həyata keçmək претвориться в жизнь, осуществиться; sınaqdan keçmək пройти (через) испытание; çox keçmədi ki … вскоре, в скором времени, немного погодя, немного спустя; üstündən keçmək nəyin пройти, обойти молчанием что , не обращать внимания на что ; quraq keçmək быть засушливым, держаться засухе; ötüb keçmək kimi обогнать, перегнать кого ; hər şey keçib-gedər все пройдёт; belə də keçər и так пройдет, сойдёт; keçə bilmədi kimdən kimə görə не мог отказать кому из-за кого ; qabağından keçmək kimin перейти дорогу кому, həddini keçmək: 1. перейти границы чего ; 2. перейти границы (дозволенного, допустимого); tərəfinə keçmək kimin перейти на чью сторону; hücuma keçmək (danışıq, mübahisə və müzakirə zamanı) перейти в атаку (в споре, в разговоре, при обсуждении); başqa əllərə keçmək перейти в другие руки; müdafiəyə keçmək (mübahisə, müzakirə və s. zamanı) перейти к обороне (в споре, дискуссии и т.п. ); əldən-ələ keçmək переходить из рук в руки; ağızdan ağıza keçmək, dildən-dilə keçmək переходить из уст в уста; pəncəsinə keçmək, caynağına keçmək, əlinə keçmək kimin попасть в руки (в когти), в лапы кого ; dalına keçmək nəyin присвоить что ; daha keçib ничего не поделаешь, дело прошлое, всё уже позади, уже поздно
2
глаг. потухать, потухнуть, погасать, погаснуть (перестать гореть). Lampa keçdi лампа потухла, tonqal keçdi костер потух, papiros keçdi папироса погасла
KEÇMƏ
KEÇMƏMİŞ
OBASTAN VİKİ
Rubikonu keçmək
E.ə. 49-cu ildə təxminən yanvarın 10-da Yuli Sezar Qalliyadan qayıdarkən XIII Legion Gemina ilə Romaya doğru irəliləyirdi. Bu, həmin dövrdə respublika qanunlarına zidd idi. Tarixçi Svetoni bu hadisəni təsvir edərkən qeyd edir ki, Sezar Rubikon çayını keçməzdən əvvəl xeyli tərəddüd içində idi, lakin fövqəltəbii bir hadisə nəticəsində bu addımı atmağa qərar verdi. Svetoninin dediyinə görə, Sezar məşhur ālea iacta est ("Püşk atılmışdır") ifadəsini həmin vaxt işlədir. "Rubikonu keçmək" ifadəsi isə bu hadisədən sonra bir şəxs və ya qrup tərəfindən geri dönüşü olmayan riskli addım atmaq mənasında istifadə edilir. Sezarın sürətli hərəkətini görən Senat və konsullar ona qarşı döyüşməyə hazır deyildilər, buna görə də, Romanı tərk edərək Pompeyə ordu yığmaq səlahiyyəti verdilər.
Qış vaxtına keçmək
Yay vaxtı və ya qış vaxtı. Hər il oktyabrın son bazar günü dünyanın bir sıra ölkələrində saatları qış vaxtına keçirirlər. Qış vaxtına keçid müsbət iqtisadi effekt verir. Belə ki, bu qanunun tətbiq olunduğu 110 ölkənin hər birində, o cümlədən Azərbaycanda elektrik enerjisinin illik istifadəsinə 2 faizədək qənaət olunur. Bu qənaət eyni zamanda ekologiyaya da müsbət təsir göstərir. Çünki elektrik enerjisinin istifadəsini azaltdıqca, ölkələr, atmosferə atılan tullantıların miqdarını da azaltmış olur. Dünyanın bir sıra ölkələrində hər il martın son bazar günü 23 saat, oktyabrın son bazar günü isə 25 saat çəkir. Avropa Birliyi ölkələri və ABŞ-nin əksər ştatları hər il bu üsuldan faydalanır. Saatlar ilk dəfə 1908-ci ildə Böyük Britaniyada çəkilib. Rusiya isə ilk dəfə 1917-ci ildə yay vaxtına keçib.
Yay vaxtına keçmək
Yay vaxtı və ya qış vaxtı. Hər il oktyabrın son bazar günü dünyanın bir sıra ölkələrində saatları qış vaxtına keçirirlər. Qış vaxtına keçid müsbət iqtisadi effekt verir. Belə ki, bu qanunun tətbiq olunduğu 110 ölkənin hər birində, o cümlədən Azərbaycanda elektrik enerjisinin illik istifadəsinə 2 faizədək qənaət olunur. Bu qənaət eyni zamanda ekologiyaya da müsbət təsir göstərir. Çünki elektrik enerjisinin istifadəsini azaltdıqca, ölkələr, atmosferə atılan tullantıların miqdarını da azaltmış olur. Dünyanın bir sıra ölkələrində hər il martın son bazar günü 23 saat, oktyabrın son bazar günü isə 25 saat çəkir. Avropa Birliyi ölkələri və ABŞ-nin əksər ştatları hər il bu üsuldan faydalanır. Saatlar ilk dəfə 1908-ci ildə Böyük Britaniyada çəkilib. Rusiya isə ilk dəfə 1917-ci ildə yay vaxtına keçib.

Значение слова в других словарях