Поиск по словарям.

İzatin -Tribulin kimi də tanınan izatin, C8H5NO2 kiimyəvi formullu indoldan əldə edilən üzvi birləşmədir. Bu birləşmə ilk dəfə 1840-cı ildə Otto Linné Erdman[1] və August Laurent[2] tərəfindən indiqo boyasının nitrat və xrom turşuları ilə oksidləşməsi nəticəsində əldə edilmişdir. İzatin, Couroupita guianensis[3][4] cinsindən İzatis cinsinin bitkilərində, həmçinin insanlarda adrenalinin metabolik törəməsi kimi tapılan təbii məhsuldur.[5] Qırmızı-narıncı toz kimi görünür və o, adətən antitumorallar,[6] virus əleyhinə,[7] anti-HİV[8] və vərəm əleyhinə maddələr daxil olmaqla, geniş çeşidli bioloji aktiv birləşmələrin sintezi üçün tikinti bloku kimi istifadə olunur.[ 9] İzatin nüvəsi həmçinin “Maya mavisi” və “Maya sarısı” boyalarına rəng vermək üçün istifadə olunur.[10] Mündəricat == Sintez == === Sandmeyer metodologiyası === Sandmeyer metodologiyası izatinin sintezi üçün ən qədim və sadə üsuldur.[11] Metod, α-izonitrozoasetanilidinin sintezi üçün tətbiq olunur. Reaksiya natrium sulfatda hidroksilamin və xlorid turşusunun iştirakı ilə xloral hidrat və ilkin arilamin (məsələn, anilin) arasında qarşılıqlı təsirlə gedir. Güclü turşuların (məsələn, sulfat turşusu) təsir etdiyi bu reaksiya nəticəsində >75% çıxımla izatin sintez olunur. === Stolle metodologiyası === Stolle proseduru həm əvəzlənmiş, həm də əvəz olunmamış izatinlərin sintezində Sandmeyer metodologiyasına ən yaxşı alternativ hesab olunur.[12] Bu halda birincili və ya ikincili arilaminlər oksalil xlorid ilə kondensasiyasından xlorooksalilanilid aralıq məhsulu əmələ gəlir, sonra Lyuis turşusunun (məsələn, alüminium trixlorid, titan tetraxlorid, bor trifluorid və s.) iştirakı ilə tsiklləşə bilər. === Digər prosedurlar === N-əvəz edilmiş izatinlərin sintezinə daha yeni yanaşmalar kommersiyada mövcud olan əvəz edilmiş indolların və ya oksiindolların müxtəlif oksidləşdirici maddələrlə birbaşa oksidləşməsini nəzərdə tutur. === Reaktivlik === Aromatik halqanın, keton və γ-laktam hissəsinin olması izatinə həm elektrofil, həm də nukleofil kimi istifadə olunması üçün nadir potensial verir. Həqiqətən də o, N-əvəzetmələri, elektrofilik reaksiyalar kimi çoxlu sayda reaksiyalara məruz qalır: fenil həlqəsinin C-5 və C-7 mövqelərində aromatik əvəzetmə, C-3 karbonil qrupuna nukleofil əlavə, oksidləşmə, üzüklərin genişlənməsi. Bu unikal reaktivliyə görə izatin üzvi sintezdə ən qiymətli tikinti bloklarından biri hesab olunur.

İzmayıl Aylarov (22 avqust 1924 – 14 dekabr 2018) — Osetin sovet şairi və nasir, publisist. == Bioqrafiyası == 22 avqust 1924-cü ildə Kadisar (indiki Cənubi Osetiya/Gürcüstan) kəndində anadan olmuşdur. Böyük Vətən müharibəsi illərində üç il kolxozda mühasib işləmiş, Mamison aşırımında yolun təmizlənməsində iştirak etmişdir. 1945-1949-cu illərdə Kadisarda ibtidai məktəbdə müəllim işləmişdir. 1953-cü ilə qədər Şimali Osetiya Pedaqoji İnstitutunun Tarix və Filologiya fakültəsində təhsil alır. Sonra Şimali Osetiyadakı məktəblərdə çalışır, osetin dili və ədəbiyyatını tədris edir. İzmayıl Aylarov 2018-ci ildə dünyasını dəyişir. == Yaradıcılığı == Uşaqlar və böyüklər üçün şeirlər toplusunun, hekayə və romanların müəllifidir. Aylarovun ilk şeirləri rayon qəzetində dərc olunur. Şair ilk toplusunu ("Qakk-qakk, kuıdzı qakk", 1965) uşaqlara həsr etmişdir.

İzmail mühasirəsi 1790-cı ildə Qara dənizdə Rusiya-Osmanlı müharibəsi (1787-1792) dönəmində baş vermiş hərbi mühasirədir. Ruslara Aleksandr Suvorov başçılıq edirdiki məhz onun başçılığı altında onlar Osmanlı ordusunu Kinburn, Oçakov və Fokşani döyüşlərində məğlub etməyi bacarmışdırlar. Qara dənizdə yerləşən gəmilərə ispan admiral Xose de Ribas başçılıq edirdi. 1790-cı ilin martında ruslar 40.000 əsgərin olduğu qarnizon ilə Budayk regionunda (indiki Ukrayna) İzmailin mühasirəsinə başladı. Suvorovun əmrində 31,000 əsgərdən ibarət qoşun var idi və 22 dekabr 1790-cı ilin səhərində ruslar şəhərə hücum etməyə başladı. Onlar səhər saat 3:00 radələrdindən etibarən İzmaili bombalamağa başladılar 5:30-dan etibarən şiddətli hücuma keçdilər. Ruslar şimaldan, şərqdən və qərbdən irəliləyirdilər. Qala divarları digər bölgələrdəkinə nisbətən daha zəif idi. 8:00-dan etibarən ruslar şəhərə daxil oldular. Nəticədə Osmanlı qüvvələrinin 26,000-dən çox əsgəri qətlə yetirildi və beləcə qarnizonda olan əsgərlərin hamısı həlak, oldu yaralandı və ya əsir düşdü.