Поиск по словарям.

Linqvistikada ana dili və ya proto dil əsasən hipotetik və ya yenidən qurulan və çox vaxt sınaqdan keçirilməyən bir dildir; Bu dildən təkamül yolu ilə yeni dillərin meydana gəldiyi və dil ailəsi yaratdığı güman edilir. Tarixi linqvistikanın ağac modelində yerləşdirilmiş bir proto-dil, nəsil ağacı metaforasında proto-dil ana dil adlandırıla bilər. Başqa bir təriflə izah etsək, özündən başqa dillərin və ya ləhcələrin formalaşdığı dildir. Başqa sözlə, səs quruluşu, məna və forma baxımından bir-birindən az-çox fərqlənən dil və ya şivələrin kök etibarı ilə naməlum bir tarixdə birləşdiyi ümumi dillər bu anlayış altında cəmlənir. Məsələn, ana Altay dili, ana Monqol dili, ana türk dili, Latın dili kimi dillər ana dillər sırasındadır. Proto dil mövcud məlumatların birləşdirilməsi yolu ilə “yenidən formalaşdırılmış” dildir. Proto prefiksi “birinci” və “ən köhnə” deməkdir. Proto dil müəyyən bir dövrün danışıq dili ilə tam olaraq eyni olmaya bilər. Bu, müəyyən fərziyyələrə əsaslanan modeldir və dilin sonrakı variasiyaları arasındakı fərqləri daha yaxşı başa düşmək üçün düsturlar təqdim edir. Bütün insan dillərinin əcdadı olan proto insan dilinin olub-olmaması ilə bağlı mübahisələr davam edir.

Prototip (ədəbiyyat)

Prototi — skif sərkərdəsi, İşquz hökmdarı. Heredotun məlumatına görə Mannada yaşayan skiflərin başçısı olan Prototi e.ə. VII əsrdə Midiyaya hücum etmişdir. Aşşur mixi yazılarında Partatua kimi adı çəkilir. Prototi Midiyaya hücum zamanı Assuriyanın müttəfiqi olmuşdur. ASE, VIII cild, Bakı, 1984-cü il, səh.

Prototip (ədəbiyyat)

Prototip – ədəbi obrazın konkret məkan və obyekt predmetinin mövcud olduğu halları göstərən termindir. Dini bioqrafiyaların hamısının prototipi var idi. Burada da müəllif subyektivizmi yox olmur, amma o fakta obyektiv yanaşma iddiasına nisbətən ikinci və üçüncü planda olur. Məkan prototiplərinin növlərindən həm də janrlar yaranıb. Bioqrafiyadan başqa bura qəhrəmanların həyatı janrını, səyahətnamə janrını, hətta tarix elmini də daxil etmək olar. Tarixçi alimlərin yaratdıqları əsərlər ədəbi əsərlərdir və onlar obrazlılıq qanunları ilə yaradılırlar. Ona görə, müəyyən mənada, tarix elmi də onun yaratdığı tarix kitabları da ədəbi əsər sayılmalıdır. Tarixi əsərlər də məkan və zaman prototiplərinə əsaslanır.

HTTP (ing. HyperText Transfer Prоtocоl – İnternet şəbəkəsində istifadə olunan protokoldur. HTTP veb-səhifələri İnternetdən çağırmaq üçün bir mexanizmdir. HTTP-nin əsasını URL ünvanı təşkil edir. Ünvanın əvvəlində yazılmış http:// perefeksi müraciət olunan sənədin ümumdünya hörümçək torunun bir hissəsi olduğunu göstərir. Daha sonra əlaqənin tipi göstərilir. Ən çox yayılmış tip World Wide Web (WWW)-dir. Lakin İnternetdə digər əlaqə tiplərindən də istifadə edilir: File Transfer Protocol (FTP) və ya Gopher. Tiplərin ardınca serverin HTTP-nin əsasını URL ünvanı təşkil edir. Ünvanın əvvəlində yazılmış http:// perefeksi müraciət olunan sənədin ümumdünya hörümçək torunun bir hissəsi olduğunu göstərir.

Simsiz tətbiqi proqram protokolu və ya Naqilsiz Qoşulma Protokolu - (ing. Wireless Application Protocol — abbr. WAP) — mobil telefonları, peycerləri və başqa daşınan qurğuları e-poçt və mətn əsaslı veb-səhifələrə təhlükəsiz giriş ilə təmin etmək üçün standart. 1995-ci ildə Unwired Planet şirkəti (sonra Phone.com və ən sonda Openware adlandı) CDMA və s. bu tip əlaqə şəbəkələri üçün HDML (Handheld Device Markup Language) dilinin bazasında yaradılmış bir protokol təklif edir. WAP (Wireless Application Protocol) haqqında ilk söhbətlər mobil bazarın liderlərindən olan Ericsson, Motorola və Nokia şirkətləri və bu problemin əsasını qoyan Unwired Planet şirkəti 1997-ci ildə birləşib WAP Forum yaratmaq qərarına gəldikdən sonra yayılmağa başlayır. 1998-ci ilin yanvarında WAP Forum (www.wapforum.org Arxivləşdirilib 2006-06-10 at the Wayback Machine) təsis edilir. XX əsrin sonunda mobil əlaqə və internet kimi fenomenləri birləşdirmək ideyasını hamı alqışla qarşılayır. Yarım il ərzində bir çox irihəcmli mobil şəbəkə və telefon sahəsində çalışan şirkətlər bu layihənin iştirakçıları oldular. Hal-hazırda 500-dən çox şirkət bu konsorsiuma üzvdür.

Session Initiation Protocol (SIP; azərb. Sessiyanın başlanması protokolu‎) — səs, video və mesajlaşma proqramlarını əhatə edən kommunikasiya seanslarını başlatmaq, saxlamaq və dayandırmaq üçün istifadə olunan siqnal protokolu SIP internet telefoniyasında, şəxsi IP telefon sistemlərində, həmçinin LTE (VoLTE) üzərindən mobil telefon zənglərində istifadə olunur. Protokol mübadilə olunan mesajların xüsusi formatını və iştirakçıların əməkdaşlığı üçün kommunikasiyaların ardıcıllığını müəyyən edir. SIP mətn əsaslı protokoldur, "Hypertext Transfer Protocol" (HTTP) və "Simple Mail Transfer Protocol" (SMTP) kimi bir çox elementlərini özündə birləşdirir. SIP ilə qurulan zəng çoxsaylı striminq mediasından ibarət ola bilər, lakin SIP mesajında faydalı yük kimi məlumat mübadiləsi edən mətnli mesajlar kimi proqramlar üçün ayrıca striminq tələb olunmur. SIP sessiya mediasını təyin edən və daşıyan bir neçə digər protokollarla birlikdə işləyir. Ən çox media növü və parametrlərinin müzakirəsi və media quraşdırması SIP mesajlarında faydalı yük kimi daşınan Sessiya Təsviri Protokolu (SDP) ilə həyata keçirilir. SIP əsas nəqliyyat təbəqəsi protokolundan müstəqil olmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bu, "User Datagram Protocol" (UDP), "Transmission Control Protocol" (TCP) və "Stream Control Transmission Protocol" (SCTP) ilə istifadə edilə bilər. Təhlükəsiz şəbəkə əlaqələri üzərindən SIP mesajlarının təhlükəsiz şəkildə ötürülməsi üçün protokol "Transport Layer Security" (TLS) ilə şifrələnə bilər.

The Callisto Protocol — Striking Distance Studios tərəfindən hazırlanmış və Krafton tərəfindən təqdim olunmuş 2022-ci ilə aid survival horror oyunu. Oyun 2 dekabr 2022-ci ildə PlayStation 4, PlayStation 5, Windows, Xbox One və Xbox Series X/S üçün buraxılmışdır. Oyun Dead Space seriyasının yaradıcısı Qlen Skofild tərəfindən idarə olunmuşdur və seriyanın varisi olaraq qəbul edilir. Hekayə ulduz gəmisinin kapitanı Ceykob Li (Coş Duamel) haqqında danışır. O, qəza edərək Yupiterin Kallisto peykinə enir və burada həbs edilərək yüksək təhlükəsizlikli həbsxanada saxlanılır. Daha sonrasında həbsxanada sirli bir xəstəlik yayılır və nəticədə Ceykob burada sağ qalmaq üçün mübarizə aparmalı olur. O, yavaş-yavaş onu əsir götürüb həbs edənlərin qaranlıq sirlərini öyrənir. Oyun prosesində oyunçular bir sıra səviyyələri araşdıraraq, resurslar və məlumat qeydləri toplayaraq infeksiyaya uğramış məhbuslarla mübarizə aparmalıdır. The Callisto Protocol-un inkişafı 2019-cu ilin iyun ayında Striking Distance Studios-un yaradılması ilə başladı. O, əvvəlcə PUBG: Battlegrounds kainatında qurulmuş bir oyun kimi inkişaf etdirildi, daha sonra orijinal əqli mülkiyyətə çevrildi.

İnternet-məlumatlara erişmə protokolu(en. IMAP (Internet Messaging Access Protocol ~ ru. протокол доступа к интернет-сообщениям ~ tr. İnternet Mesaj Erişim Protokolü). İnternetdə məlumatlara (mesajlara) erişmək üçün protokoldu. 1986-cı ildə Stenford Universitetində işlənib hazırlanıb. elektron poçt məktublarını hostinq serverdə olduğu kimi oxumağa imkan verir. Məktublarla bağlı edilən bütün əməliyyatlar (silmə, cavabvermə, yönləndirmə, yerdəyişmə) serverdə öz əksini tapır. Bu isə o deməkdir ki, eyni e-poçt hesabı ilə işləyən və digər webmail və ya IMAP kliyentdən daxil olan istifadəçilər də bu dəyişiklikləri görmüş olurlar.POP3 protokolu ilə müqayisədə daha geniş imkanlara malikdir: gələn poçtun gözdən keçirilməsi zamanı yalnız başlıqların oxunması ilə kifayətlənməyə imkan verir. POP3 protokolunda olduğu kimi, IMAP server və poçt müştərisi arasında əlaqə üçün SMTP protokolundan istifadə edir.

Qeyri-mümkün missiya: Fantom protokolu (ing. Mission: Impossible – Ghost Protocol) — 2011-ci ildə Bred Bird tərəfindən (canlı debütdə) rejissorluq etdiyi və Tom Kruz tərəfindən Coş Appelbaum və Andre Nemekin ssenarisi əsasında baş rolda oynadığı 2011-ci il Amerika döyüş casus filmidir. Bu, Qeyri-mümkün missiya 3 (2006) filminin davamıdır və Qeyri-mümkün missiya film seriyasının dördüncü hissəsidir. Filmdə həmçinin Ceremi Renner, Saymon Peqq və Paula Patton da çəkilib. Filmdə, İmkansız Missiya Qüvvəsi (BVF) Kremlin bombalanmasında ictimaiyyətin iştirakı ilə bağlandıqdan sonra bağlanır və bu, Ethan Hunt (Kruiz) və komandasının resurssuz və ya ehtiyatsız getməsinə səbəb olur və onların adlarını təmizləmək üçün həyati təhlükə yaradır. Qeyri-mümkün missiya - Ghost Protocol 2009-cu ilin avqustunda, Appelbaum və Nemec ssenarini yazmaq üçün işə götürüldükdə başladı (sonra serial rejissoru və yazıçısı Kristofer MakQuarrinin yenidən yazılarını ehtiva edirdi). Bird sələfi idarə edən J. J. Abramsın əvəzlənməsi elan edildikdən sonra Kruuzun geri qayıtması 2010-cu ilin mart ayına qədər təsdiqləndi. Filmin rəsmi adı 2010-cu ilin oktyabrında verildi, bundan sonra əsas çəkilişlər aparıldı və Banqalor, Mumbay, Budapeşt, Moskva, Dubay və Vankuverdəki Kanada Kino Parkı Studios daxil olmaqla çəkiliş yerləri ilə 2011-ci ilin mart ayına qədər davam etdi. Filmin hissələri IMAX-da çəkilərkən, franşizadakı əvvəlki girişlər kimi, aktyor heyəti də öz kaskadyorlarının əksəriyyətini tamamladı. Qeyri-mümkün missiya – Ghost Protocol filminin premyerası 7 dekabr 2011-ci ildə Dubayda baş tutdu və dekabrın 21-də Paramount Pictures tərəfindən ABŞ-da nümayiş etdirilməzdən əvvəl IMAX və seçilmiş geniş formatlı kinoteatrlarda dekabrın 16-da buraxıldı.