Hypertext Transfer Protocol

HTTP (ing. HyperText Transfer Protocol – İnternet şəbəkəsində istifadə olunan protokoldur. HTTP veb-səhifələri İnternetdən çağırmaq üçün bir mexanizmdir.

HTTP
Hypertext Transfer Protocol
ƏS mərhələsi Tətbiqi
Ailə TCP/IP
Yaradılma tarixi 1990
Port/ID 80/TCP
Protokolun məqsədi hipermətnə girişin universallaşması
Spesifikasiya RFC 1945, RFC 2616
Əsas realizasiyalar (kliyentlər) Veb-brauzerlər, məsələn Mozilla Firefox, Chrome, Opera, Internet Explorer və b.
Əsas realizasiyalar (serverlər) Apache, Internet Information Services, Google Web Server, nginx və b.
Yaradıcı Tim Berners-Li[1]
HTTP
Sorğu metodları
HTTP başlıqları
Status kodları
Təhlükəsizlik girişinə nəzarət üsulları
Təhlükəsizlik boşluqları
İnternet
Visualization of Internet routing paths
İnternetin bir hissəsindəki rutinq yollarının Opte Layihəsi zamanı vizuallaşdırılması
Əsas
İdarəçilik
İnformasiya infrastrukturu
Xidmətlər
Tarixi
Təlimatlar
П:  İnternet portalı
İnternet protokol dəsti
Tətbiq təbəqəsi
Nəqliyyat təbəqəsi
İnternet təbəqəsi
Kanal təbəqəsi

HTTP-nin əsasını URL ünvanı təşkil edir. Ünvanın əvvəlində yazılmış http:// prefiksi müraciət olunan sənədin ümumdünya hörümçək torunun bir hissəsi olduğunu göstərir. Daha sonra əlaqənin tipi göstərilir. Ən çox yayılmış tip World Wide Web (WWW)-dir. Lakin İnternetdə digər əlaqə tiplərindən də istifadə edilir: File Transfer Protocol (FTP) və ya Gopher. Tiplərin ardınca serverin

HTTP-nin əsasını URL ünvanı təşkil edir. Ünvanın əvvəlində yazılmış http:// prefiksi müraciət olunan sənədin ümumdünya hörümçək torunun bir hissəsi olduğunu göstərir. Daha sonra əlaqənin tipi göstərilir. Ən çox yayılmış tip World Wide Web (WWW)-dir. Lakin İnternetdə digər əlaqə tiplərindən də istifadə edilir: Tiplərin ardınca serverin ünvanı yazılır. Bu ünvanı domen ünvanı da adlandırırlar. Domen ünvanına domenin özü (serverin aid olduğu təşkilatın tipi) və qovşağın adı daxildir. 2006-cı ildə, HTTP-trafikin Şimali Amerikada P2P-şəbəkələrində payı artaraq 46%-ə çatmışdır və onun da demək olar ki, yarısı "video və audio axın"-ların payına düşmüşdür. HTTP həmçinin SOAP, XML-RPC, WebDAV kimi digər proqram protokolları üçün "nəqliyyat vasitə" rolunda çıxış edir.

Protokolun strukturu

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Metodlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

GET

[redaktə | mənbəni redaktə et]

GET metodu ilə hər hansı prosesi başlatmaq olar. İstifadəçi URL-də "?" işarəsindən sonra parametrlər ötürə bilər.

GET /test/demo_form.jsp?name1=value1&name2=value2

HTTP standartlarına görə GET metodu idempotent sayılır.[2]

GET sorğusunun xsusiyyətləri:[3]

  • GET sorğusu brauzerin keşində saxlana bilir.
  • GET sorğusu gizli məlumatlarla işləyəndə isitfadə olunmur.
  • GET sorğusunun URL sorğusunun uzunluq məhdudiyyəti var(maksimum uzunluğu 2083[4] və ya 2048[3] simsoldur).
  • GET sorğusu yalnız məlumat almaq üçün istifadə olunmalıdır.
  • GET sorğusu kodlaşma növü application/x-www-form-urlencoded.
  • GET sorğusunda verilənlər tipindən yalnız ASCII simvollarını dəstəkləyir.
  • GET sorğusunda göndərilən məlumat URL-də görsənir.

POST

[redaktə | mənbəni redaktə et]

POST metodu veb serverin məlumatı alıb saxlaması üçün nəzərdə tutulub. Məlumatlar POST metodunun bədənində göndərilir. Post metodu daha çox faylların göndərilməsində həmçinin veb formlardan məlumat alınmasında istifadə olunur.

POST metoduna nümunə:[3]
POST /test/demo_form.jsp HTTP/1.1
Host: w3schools.com
name1=value1&name2=value2

POST metodu idempotent sayılmır.[2]

POST sorğusunun xsusiyyətləri:[3]

  • POST sorğusunda sorğu uzunluğunda məhdudiyyət yoxdu.
  • POST sorğusu brauzerin keşində saxlana bilmir.
  • POST sorğusunun kodlaşma növü application/x-www-form-urlencoded və ya multipart/form-data.
  • POST sorğusu bütün simvollu kodları dəstəkləyir.
  • POST sorğusunda məlumatlar URL-də görsənmir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Berners-Li T. HyperText Transfer Protocol.
  2. ↑ 1 2 "Method Definitions". 2012-06-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-14.
  3. ↑ 1 2 3 4 "The GET,POST Method — Some other notes on GET,POST requests". 2022-09-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-14.
  4. ↑ "Maximum URL length is 2,083 characters in Internet Explorer". 2016-10-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-14.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]