Поиск по словарям.

Cənubu Amerika susüpürəni (lat. Sterna hirundinacea) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin çovdarçıkimilər dəstəsinin qağayılar fəsiləsinin susüpürən cinsinə aid heyvan növü.

Cənubu göstərən araba (çin. ənən. 指南車, sadə. 指南车, pinyin: zhi3 nan2 che1) — Qədim Çində icad edilmiş, əks əlaqə prinsipi ilə işləyən ilk naviqasiya cihazı, bələdçi arabası. Araba üzərində hansı istiqamətdə hərəkət etməsindən asılı olmayaraq cənubu göstərən insan fiquru quraşdırılmışdır. Mexanizm maqnit kompas prinsipinə söykənmirdi. Orta əsrlərə qədər geniş tətbiq olunan cənubu göstərən araba dövrünün ən mürəkkəb mexanizmlərindən sayılırdı. Əfsanəyə görə cənubu göstərən araba e.ə. 2600 il qabaq sarı mperator Huan-di zamanında icad edilmişdir. Həqiətə uyğun ola biləcək digər bir fərziyəyə əsasən isə cənubu göstərən araba Ma Tszyun tərəfindən 200-265- ci illərdə Üç çarlıq dövründə icad edilmiş və Vey çarlığının hökmdarı Min-di üçün hazırlanmışdı.

Cənubi — Bakı şəhərinin Əzizbəyov rayonunun Şüvəlan qəsəbə inzibati ərazi vahidində qəsəbə. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 8 fevral 2000-ci il tarixli, 809-IQ saylı Qərarı ilə Bakı şəhərinin Əzizbəyov rayonunun Şüvəlan qəsəbə inzibati ərazi vahidi tərkibindəki Cənubi qəsəbəsi rayonun yaşayış məntəqələri uçot məlumatından çıxarılmışdır. == Toponimikası == Qəsəbənin keçmiş adı Şüvəlan mayakı yanında qəsəbə olmuşdur. 1965-ci ildən Cənubi Azərbaycanın şərəfinə Cənubi adlandırılmışdır.

Cənub və ya Güney — Şimal (Quzey) səmtinə əks olan coğrafi səmt. Cənub qütbünə işarə edir və "S"-lə işarələnir.

Cənubun rekonstruksiyası — ABŞ tarixində vətəndaş müharibəsi başa çatdıqdan sonra, 1865-1877-ci illər arasında, Konfederasiyanın cənub əyalətlərini itirənlərin Birləşmiş Ştatlara reinteqrasiya edildiyi və bütün ölkədə qul sisteminin ləğv edildiyi dövrdür.

Cənubi Alföld (mac. Dél-Alföld) — Macarıstanın Baç-Kişkun, Bekeş, Çonqrad medyeləri daxil olmaqla statistik (NUTS 2) regionu. Regionun sahəsi 18 339 km². (Macarıstan ərazisi baxımından ən böyük region), Serbiya ilə sərhəddədir. Əhalisi 1,308,470 nəfərdir (2011 məlumatları). 2001-ci ildə işsizlik səviyyəsi 5,6% olmuşdur. Regionun ən inkişaf etmiş bölgələri kənd təsərrüfatı və yeyinti sənayesidir. Turizm həmçinin region iqtisadiyyatının güclü və perspektivli tərəfidir. Cənubi Alföld su ehtiyatları ilə zəngindir, Tisza, Maroş, Tuna çayları regiondan axır. Regionda uzun müddət atçılıq və at sürmə ənənəsi var.

Cənubi Amerika — Amerika qitəsinin cənub hissəsi və s. Olmaqla == Coğrafi mövqeyi == Cənubi Amerika Qərb yarımkürəsində yerləşən iki materikdən biri və Amerika qitəsinin bir hissəsidir. Şimali Amerika ilə onu ensiz Panama bərzəxi birləşdirir, bərzəxin ensiz və alçaq hissəsində çəkilmiş Panama kanalı isə ayırır. Şimali Amerika ilə quru əlaqəsi əvvəllər mövcud olmamışdır. Bu əlaqə yalnız Kordilyer dağlarının yarandığı vaxt litosfer tavalarının sərhəddində qalxma prosesi nəticəsində meydana gəlmişdir. Cənubi Amerika digər materiklərdən xeyli aralı yerləşmişdir. Cənubda Antarktidadan onu Dreyk boğazı ayırır. Onun sahillərində demək olar ki, iri ada, yarımada və körfəzlər yoxdur, yalnız cənub sahillərində onların sayı artır. Cənubda Magellan boğazı Odlu Torpaq adasını materikdən ayırır. Materikdə ən hündür dağ gölü olan Titikaka yerləşir Cənubi Amerika Amerika qitəsində ABŞ-dən cənubda yerləşən 33 ölkəni, 15 asılı ərazini birləşdirir.

Cənubi Andaman adası (ing. South Andaman Island) — Böyük Andaman adaları qrupuna daxil olan ada. Öz növbəsində Hindistanın müttəfiq Andaman və Nikobar adaları ərazisinə daxildir. Adanın cənub-şərqində ərazinin inzibati mərkəzi Port Bler yerləşir. Adanın digər hissələri isə bütünlüklə meşə ilə örtülüdür. Cənub sahillərində isə carava xalqının 100 nəfərlik bir icması yaşayır. Onlar Andaman dillərinin birində danışırlar. Ada turistlər arasında məşhurdur.. Adanın bəzi hissələrinə giriş qadağandır. Ora ancaq xüsusi insanları buraxırlar.

Cənubi Asiya (benq. দক্ষিণ এশিয়া, mald. ދެކުނު އޭޝިޔާ, qüc. દક્ષિણ એશિયા, hind. दक्षिण एशिया, kann. ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ, marathi दक्षिण आशिया, nep. दक्षिण एशिया, q.pənc. دکھنی ایشیاء, sindhi ڏکڻ ايشيا, tam. தெற்கு ஆசியா, urdu جنوبی ایشیاء) — Asiyanın bölgəsi. Region Himalay dağlarından cənubda və Hind okeanındakı adalarda yerləşən ölkələrdən ibarətdir.

Cənubi Avropa — Avropa qitəsinin cənub hissəsi. Cənubi Avropaya bir qayda olaraq Aralıq dənizinin Pireney yarımadası ərtafındakı ölkələr (Portuqaliya, İspaniya, Andorra), Monako, Appenin yarımadasında yerləşən ölkələr (İtaliya, Vatikan, San-Marino), Yunanıstan, həmçinin ada dövlətləri olan Malta və Kipr aid edilir. Bəzən Cənubi Avropaya Xorvatiya, Monteneqro, Serbiya, Albaniya, Bosniya və Herseqovina, Ukraynanın cənub hissəsi olan Odessa, vilayətlərini və Türkiyənin Avropa hissəsini aid edirlər. Cənubi Avropa — Avropa qitəsinin cənub hissəsi. Cənubi Avropa ərazisinə Aralıq dənizi sahillərində yerləşən Pireney yarımadası olkələri — (Portuqaliya, İspaniya, Andorra), Monako, Appenin yarımadasında yerləşən ölkələr — (İtaliya, Vatikan, San-Marino), Yunanıstan, həmçinin ada dövlətləri olan Malta və Kipr daxildir. Bəzən Cənubi Avropanın tərkibinə Xorvatiya, Serbiya, Monteneqro, Albaniya, Bosniya və Herseqovina, həmçinin Türkiyənin Avropa hissəsi də daxil ediir. == Ölkələr və paytaxtlar == Bosniya və Hertseqovina — Sarayevo Albaniya — Tirana Kipr — Nikosiya Makedoniya — Skopye San-Marino — San-Marino Serbiya — Belqrad Sloveniya — Lyublyana Xorvatiya — Zaqreb Monteneqro — Podqoritsa Portuqaliya — Lissabon İspaniya — Madrid Andorra — Andorra-la-Velya Monako — Monako İtaliya — Roma Vatikan — Vatikan Yunanıstan — Afina Malta — Valletta Türkiyə — Ankara == Əhalisi == Cənubi Avropada əhalinin sıxlığı yüksəkdir, hər km².-ə 100 və daha çox insan düşür, əhalinin dini etqdında xristianlıq (katolik) dini üstünlük təşkil edir. Əhalini urbanizasiya səviyyəsi: Yunanıstan — 59 % İspaniya — 91 % İtaliya — 72 % Malta — 89 % Portuqaliya −48 % San-Marino — 48 % Bu ölkələrdə əhalinin təbii artımı çox da yüksək deyildir: Yunanıstan — 0,1 İspaniya — 0 İtaliya — (-0,1) Malta — 0,4 Portuqaliya — 0,1 San-Marino — 0,4 == İstinadlar == == Mənbə == Мурзаев Э. М. Где же проводить географическую границу Европы и Азии? Изв. АН СССР, сер.

Cənubi Avstraliya (ing. South Australia) — Avstraliyanın cənubunda yerləşmiş ştat. Əhalisinin böyük hissəsi paytaxt şəhəri olan Adelaida şəhərində yaşayır.

Cənubi Azərbaycan ya da Güney Azərbaycan (az.-əski. گونئی آذربایجان‎) və ya sadəcə Azərbaycan (az.-əski. آذربایجان‎) və ya bölgənin İran ərazisində yerləşdiyinə görə digər adı İran Azərbaycanı (az.-əski. ایران آذربایجانی‎) — İran İslam Respublikasının şimal-qərbində, İraq Respublikası, Türkiyə Respublikası, Naxçıvan Muxtar Respublikası, Ermənistan Respublikası və Azərbaycan Respublikası ilə olan sərhədində yerləşən tarixi ərazi. İran Azərbaycanı rəsmi şəkildə 4 inzibati ərazi vahidinə bölünmüşdür – Qərbi Azərbaycan, Şərqi Azərbaycan, Ərdəbil və Zəncan ostanları. Həmçinin Gilan ostanının şimalında yerləşən Astara şəhristanı və Kürdüstan ostanının şimal-şərqində yerləşən Bicar şəhristanının bir hissəsi bəzi tarixi dövrlərdə Cənubi Azərbaycan torpaqları sırasında olmuşdur. Bölgədə əsasən Azərbaycan türkləri yaşayır. Buna baxmayaraq, bölgənin ərazilərində kürd, erməni, tat, talış, aysor və fars azlıqlar da yaşayır. == Coğrafiya == === Sərhədləri === Cənubi Azərbaycan İran İslam Respublikasının şimal-qərb hissəsində yerləşir. Şimalda Azərbaycan Respublikası ilə sərhədi Araz çayı, Muğan düzü və Talış dağlarından keçir.

İran azərbaycanlıları, cənubi azərbaycanlılar, İran türkləri və ya İran azəriləri (Farsca: ایرانیان آذربایجان; Azərbaycanca: ایران آذربایجانلیلاری [iˈɾɑːn ɑːzæɾbɑjˈdʒɑnlɯlɑɾɯ]) — İranda yaşayan və Azərbaycan türkcəsini özlərinin ana dili kimi danışan etnik qrup. Onlar Şimali Azərbaycanda yaşayanlarla eyni etnik qrup hesab edilirlər və İrandakı Türk xalqlarından birini təşkil edirlər. İran azərbaycanlıları özlərinin doğma bölgəsi olan İran Azərbaycanında və ya Cənubi Azərbaycanda yaşamaqdadırlar. Buraya Şərqi Azərbaycan, Ərdəbil, Zəncan və Qərbi Azərbaycan ostanları daxildir. Bu ostanlarda onlar əhalinin mütləq əksəriyyətini təşkil etsələr də, habelə Kürdüstan, Qəzvin, Həmədan, Gilan, Mərkəzi və Kermanşah ostanlarında da kütləvi şəkildə yaşamaqdadırlar. Həmçinin onlardan xeyli sayda insan Tehranda, Kərəcdə və digər yerlərdə də yaşamaqdadır. İran Azərbaycanında yaşayan və ya əslən İran Azərbaycanından olan azərbaycanlılar. İran azərbaycanlılarının sayı müxtəlif mənbələrə görə 35–40 milyondur. Bu isə İran əhalisinin 42% — 46%-ni təşkil edir. == Demoqrafik göstəricilər == İran Orta Şərqdəki bir çox digər dövlət kimi çoxmillətli bir dövlətdir.

Cənubi Brianson (fr. Briançon-Sud) — Fransada kanton , region — Provans-Alp-Kot-d'Azur, departament — Yuxarı Alplar. Qap dairəsinə daxildir. Kantonun INSEE kodu — 0525. Cənubi Brianson kantonuna cəmi 5 kommuna daxildir, onlardan ən əsası Brianson kommunasıdır. == Kantonun kommunları == == Əhali == 2007-ci ildə əhalinin sayı 10 511 nəfər təşkil edirdi.

Cənubi Buq — Ukraynanın cənub qərbində çay. == Sahəsi == Uzunluğu 806 km, hövzəsinin sahəsi 63,7 min km2. == Coğrafiyası == Podol yüksəkliyi və Qaradənizyanı ovalıqla axır. Qara dənizin Dnepr limanına tökülür. Yuxarı axını bataqlıqlaşmış ərazidən keçir; orta axınında astanalar var. Əsas qolları: sağdan Kolıma, Savranka; soldan Sinyuxa, İnqul. Qarışıq mənbədən qidalanır. Ortaillik su sərfi Aleksandrovka kəndi yaxınlığında 87,6 m³/san. Noyabrdan fevraladək donmuş olur. Fevralın sonu mayın əvvəlinə qədər gursuludur.

Cənubi Cimahi — Cimahi, Qərbi Yava, İndoneziyada rayon. 2014-cü ildə Cənubi Cimahinin 238,792 nəfər əhalisi olub.

Cənubi Dakota (ing. South Dakota) — Amerika Birləşmiş Ştatlarında ştat. Mərkəzi Pirr şəhəridir.

Cənubi Georgiya (ing. South Georgia, isp. Isla Georgias del Sur) — Eyni adlı arxipelaqın ən iri adasıdır. Sahəsi 3528 km² təşkil edir (arxipelaqın sahəsi 4100 km²). Atlantik okeanın cənubunda, subantarktik qurşaqda yerləşir. Britaniya dəniz ərazilərinə daxil olan Cənubi Georgiya və Cənubi Sandviç adaları ərazisinə daxildir Cənubi Georgiya və Cənubi Sandviç adaları inzibati cəhətdən müstəqil region olsa da Folklend adaları general qubernatorları tərəfibdən idarə olunur. Belə ki, Folklend adalarının general qubernatoru həm də Cənubi Georgiya və Cənubi Sandviç adalarının komissarı vəzifəsini daşıyır. == Ümumi məlumat == Cənubi Georgiya qayalıqlardan ibarət olan adadır. Vulkan məşəllidir. Tundra ilə örtülü olur.

Cənubi Hollandiya (nid. Zuid-Holland [ˈzœy̆t ˈɦɔlɑnt] ( dinlə)) — Şimal dənizində və Niderlandın qərb hissəsində yerləşən əyalət. Əyalətin mərkəzi Haaqa, ən böyük şəhəri Rotterdamdır.

Cənubi Kareliya (fin Etelä-Karjala; isv. Södra Karelen) - Finlandiyanın vilayətidir. Bu vilayət Kyumenlaakso, Cənubi Savoniya və Şimali Kareliya, o cümlədən Rusiya (Kareliya Respublikası və Leninqrad vilayəti) ilə əhatələnib. == İdarəetmə == Cənubi Kareliya Regional Şurası doqquz üzv bələdiyyənin ortaq bələdiyyə orqanıdır. Şura regional inkişaf orqanı və regional planlaşdırma vahidi kimi fəaliyyət göstərir və regional maraqlara nəzarət edir. Şura Cənubi Kareliyada iqtisadi inkişafı və mədəni rifahı təşviq edir və regional inkişaf və planlaşdırma üçün qanuni məsuliyyət daşıyır. AB-nin Cənubi Kareliya üçün Regional Hədəf Proqramları qismən müxtəlif layihələri həyata keçirdiyi və koordinasiya etdiyi üçün Şurada hazırlanmışdır. Şura AEBR kimi bir sıra beynəlxalq təşkilatlarda da təmsil olunur. == Rayonlar == Vilayət iki rayondan və 9 kommunadan ibarətdir. İmatra və Lappeenranta kommunaları şəhər statusu almışdır.

Cənubi Karolina (ing. South Carolina) - Amerika Birləşmiş Ştatlarında ştat. Mərkəzi Kolumbiya şəhəridir.

Nikosiya ya da Lefkoşa — Kipr Respublikasının və Şimali Kipr Türk Respublikasının paytaxtı. Dünyanın sonuncu bölünmüş paytaxt şəhəri hesab olunur. Əhalisi 97.700 nəfərdir (türk tərəfi — 49 868, yunan tərəfi — 47 832). Şəhər Mesoariya düzənliyində 150 metr hündürlüklü Pedisos çayı sahilində yerləşmişdir. Kipr yunanlarının Nikosiya, Kipr türklərinin Lefkoşa adlandırdıqları şəhərdə 200 mindən bir qədər artıq adam yaşayır. Əlverişli mövqeyi olan şəhər böyük nəqliyyat qovşağıdır. Dəmir və avtomobil yolları Nikosiyadan ölkənin hər tərəfinə çəkilmişdir. Şəhərin yaxınlığında beynəlxalq dərəcəli aeroport fəaliyyət göstərir. == Tarixi == Nikosiya Kiprin əsas iqtisadi, siyasi mədəni mərkəzidir. Şəhərdə metal emalı, dəri-ayaqqabı, toxuculuq, yeyinti, poliqrafiya sənaye müəssisələri fəaliyyət göstərir.

Cənubi Maruteo (fr. Marutea Sud) — Tuamotu arxipelaqına daxil olan kiçik atoll (Fransa Polineziyası). Taiti adasından 1400 km cənub-şərqdə yerləşir. Ada həmçinin Tuamotu arxipelaqında yerləşən Maruteo Atollundan fərqlənməlidir. == Coğrafiya == Ada 112 km²-lik böyük bir laquna malik bir atoldur. == Tarix == Marutea 4 fevral 1606-cı ildə əslən Portuqaliyadan olan ispan naviqatoru Pedro Fernandez Quiros tərəfindən kəşf edilmiş və onu San Blas adlandırmışdır. Başqa bir tarixi ad isə ingilis dənizçi Edvard tərəfindən adlandırılan Lord Huddur. 1984-cü ildə ada Tuamotu adalarından olan böyük qara mirvari taciri Robert Vanq tərəfindən satın alınmışdır. 1993-cü ildə Maruteada aerodrom tikilib. == İnzibati bölgü == İnzibati cəhətdən Qambier bələdiyyəsinin bir hissəsidir.

Cənubi Levant — Levantın cənub yarısını əhatə edən coğrafi region. Bu, təxminən müasir İsrail, Fələstin və İordaniyaya uyğundur. Bəzi təriflərə Livanın cənubu, Suriyanın cənubu və Sinay yarımadası da daxildir. Ciddi bir coğrafi təsvir olaraq, bəzən arxeoloqlar və tarixçilər tərəfindən ərazinin digər adlarının dini və siyasi mənalarından qaçmaq üçün istifadə olunur. == Terminologiya == Cənubi Levant Levantın aşağı yarısına aid edilir, lakin coğrafi tərifdə bəzi fərqlər var. Ən geniş tərifə İsrail, Fələstin, İordaniya, Livan, Suriyanın cənubu və Sinay səhrası daxildir. Arxeologiya sahəsində Cənubi Levant "əvvəllər Suriya-Fələstin kimi müəyyən edilmiş və Kənanın da daxil edildiyi regiondur". "Cənubi Levant" termini də qeyri-dəqiq və yöndəmsiz ad kimi tənqid olunur. Cənubi Levant termini akademik diskursda "Kənan", "Müqəddəs torpaqlar", "İsrail torpağı" və ya "Fələstin" kimi adların "dini və siyasi məzmunu"ndan qaçaraq, regionun "ən azı ciddi coğrafi" təsviri kimi müəyyən edilmişdir.

Cənubi Fransa (xalq dilində le Midi) Atlantik okeanı, Jironda, İspaniya, Aralıq dənizi, İtaliya və İsveçrə ilə həmsərhəd olan Fransa regionudur. Midinin əhatə etdiyi yerlər aşağıdakılardan ibarətdir.