Поиск по словарям.

Tsikloheptan — Kimyəvi formulu C7H14 olan, halqasında altıdan çox karbon olan alitsiklik birləşmədir. == Törəmələri == Tsikloheptanon, 180oS-də qaynayan, nanə iyi verən mayedir. Tsikloheptanol və ya suberil spirti 185oS-də qaynayan mayedir. Tsiklohepten, tsikloheptanın doymamış törəmələrindən olub, +177oS-də qaynayan mayedir. Onu 236oS temperaturda nikel metalının katalizatorluğu ilə hidrogenləşdirdikdə, metilsikloheksana və dimetiltsiklopentana çevrilir. == Konformasiyası == == Mənbə == M.Mövsümzadə "Üzvi kimya", Maarif-1966.

Tsikloheptan — Kimyəvi formulu C7H14 olan, halqasında altıdan çox karbon olan alitsiklik birləşmədir. Tsikloheptanon, 180oS-də qaynayan, nanə iyi verən mayedir. Tsikloheptanol və ya suberil spirti 185oS-də qaynayan mayedir. Tsiklohepten, tsikloheptanın doymamış törəmələrindən olub, +177oS-də qaynayan mayedir. Onu 236oS temperaturda nikel metalının katalizatorluğu ilə hidrogenləşdirdikdə, metilsikloheksana və dimetiltsiklopentana çevrilir. M.Mövsümzadə "Üzvi kimya", Maarif-1966.

Tsikloheksan — tsikloalkanlar sinfindən üzvi birləşmədir.. Kimyəvi formulu — C6H12. == Alınması == Benzoldan alınması: C 6 H 6 + 3 H 2 ⟶ C 6 H 12 {\displaystyle C_{6}H_{6}+3H_{2}\longrightarrow C_{6}H_{12}} Tsikloheksan və onun homoloqlarından bir çoxu müxtəlif neftlərin tərkibində, xüsusən Bakı neftlərində rast gəlinir. Son zamanlar tsikloheksanı neftin benzin fraksiyasından ayırmağı öyrənmişlər.Bakı neftlərindən alınan benzinlərdə 8%-ə qədər tsikloheksan olur. Onu ayırmaq üçün benzini dəqiq distillə kalonlarında distillə edib, 80-81oC qaynayan hissəsini toplayırlar.Əlbəttə, 80-81oC-də qaynayan benzin fraksiyasından ayrılaqn bu hissə xalis tsikloheksan deyildir. Ondan ancaq texniki məqsədlər üçün istifadə etmək olar. Tsikloheksanı azot turşusu və ya permanqanat, yaxud başqa oksidləşdiricilərlə oksidləşdirdikdə ondan adipin turşusu alınır. == Tətbiqi == Tsikloheksanı azot turşusu və ya permanqanat, yaxud başqa oksidləşdiricilərlə oksidləşdirdikdə ondan adipin turşusu alınır. Tsikloheksanı 300oS temperaturda platin katalizatoru üzərindən buraxmaqla onu dehidrogenləşdirərək tamamilə benzola çevirmək olur (H.D.Zelinski). == Üzvi molekulların konformasiyası == O.Xassel (1941-ci ildə) infraqırmızı spektr, kombinasion səpələnmə spektri və elektron difraksiyası vasitəsilə, otaq temperaturunda tsikloheksan molekullarının yalnız kreslo formasında olduğunu sübut etmişdir.

Tsiklopentan (pentametilenin), C5H10 — alitsiklik karbohidrogendir. Neftin tərkibində olur.. == Fiziki xassələri == Rəngsiz, özünəməxsus kerosin iyli mayedir.+49,3 °С qaynayan mayedir, -93,9 °С əriyir, suda həll olmur. == Üzvi molekulların konformasiyası == == Tsiklopentanın törəmələri == Onları birinci dəfə V.V. Markovnikov və V.N. Olqoblin (1881-ci il) Bakı neftində taparaq naftenlər adlandırmışlar. Tsiklopenten 44,20C-də qaynayır, şüasındırma əmsalı - 1,4065-dir. Olefinlərin xasələrinə malikdir. Tsiklopentadien = Daş kömürün quru distilləsində neftin pirolizindən alınır. Bu karbohidrogeni almaq üçün N.D. Zelinski tsiklopentenə brom birləşdirərək 1,2-diasetat və asetat turşusu ilə qızdırmaqla həmin bromiddən iki molekul HBr ayırmışdır. Tsiklopentadien 42,50C-də qaynayır şüasındırma əmsalı - 1,4404 - dür. Tərkibindəki konyukə olunmuş ikiqat rabitlər tsiklopentadienin davamlı birləşmə olmasına mane olur.