Поиск по словарям.

Zərgərtəpə — Füzuli rayonu ərazisində qədim yaşayış yeri. Füzuli şəhərinin mərkəzindən 2 km. şimal-şərqdə, Köndələnçayın sağ sahilində yerləşən, son tunc dövrünə aid 1 hektar sahəsi olan yaşayış yeri. Quruçay və Köndələnçay vadisində Tunc dövrünün sonu və Dəmir dövrünün əvvəllərinə aid böyük yaşayış yerlərindən biri Zərgərtəpədir. Yastı təpədən ibarət olan bu yaşayış yeri Füzuli şəhərindən 2 km-ə qədər şimal-qərbdə, Köndələnçayın sağ sahilində yerləşir. Hazırda onun tutduğu sahə bir hektardan artıqdır. Ümumilikdə Zərgərtəpə Köndələnçayın sağ sahilini əmələ gətirən təpələr silsiləsinə daxildir. Bu təpələrin çoxundan dəmyə şəraitində əkin yeri kimi istifadə olunduğundan hər il şum vaxtı onların üstündə maraqlı arxeoloji materiallara təsadüf edilir. Zərgərtəpə qədim yaşayış yeri quruluşuna və coğrafi yerləşməsinə görə Azərbaycanın son tunc və ilk dəmir dövrünə aid olan yaşayış yerlərindən fərqlənmir. Su mənbəyinin yaxınlığı, əlverişli torpaq-iqlim şəraiti tunc dövrünün bütün mərhələlərində əkinçi-maldar icmaların oturaq məskənləri üçün əsas və zəruri şərtlərdən olmuşdur.

Zərgərtəpə — Füzuli rayonu ərazisində qədim yaşayış yeri. Füzuli şəhərinin mərkəzindən 2 km. şimal-şərqdə, Köndələnçayın sağ sahilində yerləşən, son tunc dövrünə aid 1 hektar sahəsi olan yaşayış yeri. Quruçay və Köndələnçay vadisində Tunc dövrünün sonu və Dəmir dövrünün əvvəllərinə aid böyük yaşayış yerlərindən biri Zərgərtəpədir. Yastı təpədən ibarət olan bu yaşayış yeri Füzuli şəhərindən 2 km-ə qədər şimal-qərbdə, Köndələnçayın sağ sahilində yerləşir. Hazırda onun tutduğu sahə bir hektardan artıqdır. Ümumilikdə Zərgərtəpə Köndələnçayın sağ sahilini əmələ gətirən təpələr silsiləsinə daxildir. Bu təpələrin çoxundan dəmyə şəraitində əkin yeri kimi istifadə olunduğundan hər il şum vaxtı onların üstündə maraqlı arxeoloji materiallara təsadüf edilir. Zərgərtəpə qədim yaşayış yeri quruluşuna və coğrafi yerləşməsinə görə Azərbaycanın son tunc və ilk dəmir dövrünə aid olan yaşayış yerlərindən fərqlənmir. Su mənbəyinin yaxınlığı, əlverişli torpaq-iqlim şəraiti tunc dövrünün bütün mərhələlərində əkinçi-maldar icmaların oturaq məskənləri üçün əsas və zəruri şərtlərdən olmuşdur.

Səngərtəpə (dağ, Şahbuz)

Sərkərtəpə - Xaçmaz rayonunun Sərkərli kəndi ərazisində yerləşən Tunc dövrünə aid yaşayış yeridir. 1982-1986-cı illərdə Xaçmaz rayonu Sərkərli kəndi ərazisində yerləşən qədim yaşayış yerində aparılan qazıntılar zamanı Tunc dövrünə aid tikililərin arxitekturasını müəyyən dərəcədə bərpa etmək mümkün olmuşdur. Burada saman qarışığı olan çiy kərpicdən tikilmiş dairəvi planlı yaşayış binasının qalıqları aşkar olunmuşdur. Axtarışlar zamanı müəyyən edilmişdir ki, bütün evlərin içərisində gildən düzəldilmiş dairəvi formalı, yuxarıya doğru bir qədər genişlənən ocaqlar tikilirdi. Evlərin döşəməsi çiy kərpiclə düzülmüş və gillə suvanmışdır. Erkən Tunc dövrünə aid mədəni təbəqənin qalınlığı 4 metrdir. Yaşayış yerində aparılan araşdırmalar zamanı Erkən Tunc dövrünə aid ziyarətgah aşkar olunmuşdur. Sərkərtəpədən aşkar olunan ziyarətgah İlk Tunc dövründə yaşayan insanların dini görüşlərinin öyrənilməsi üçün xüsusilə əhəmiyyətlidir. Ziyarətgah daxili quruluşuna görə II Kültəpədən aşkar olunan ziyarətgahlara bənzəyir. Lakin Sərkərtəpə ziyarətgahı daha yaxşı saxlanması ilə fərqlənir.Onun mərkəzi hissəsində dairəvi ocaq, ocağın yaxınlığında dairəvi formalı altı buynuzşəkilli çıxıntısı olan manqal, şimal divarı yaxınlığında qurbangah, qurbangahın yaxınlığından isə buynuzşəkilli çıxıntılara malik sitayiş qurğuları aşkar olunmuşdur.

Səngərtəpə dağı — Şahbuz rayonu ərazisində dağ (hünd. 1757,2 m). Zəngəzur silsiləsinin suayırıcısındakı Camal yüksəkliyinidən (3204,3 m) qərb istiqamətdə ayrılan Toğluqaya qolunun cənub yamacında, Nursu kəndinin şimal-şərq kənarında zirvə. Nursuçayın sol sahilindədir. Orta Pleystosenin flüvioqlasial törəmələrindən təşkil olunmuş konusvari yüksəklikdir. Yamaclarında cavan çöküntülər altından Üst Eosenin Priabon mərtəbəsinə aid Üst Paradaş yarımlay dəstəsinin terrigen-çökmə süxurları açılır. Tektonik cəhətdən Ordubad qarılma zonasının Şahbuz seqmentinin Nursu mərkəzi əyilməsinin şimal-şərq cinahında müşahidə edilən maili Nursu-Qabaqtəpə sinklinalının şimal-şərq qanadında yerləşir.

Mərmərtəpə — abidə Ağdam rayonu Bəybabalar kəndindən 200 m cənub-şərqdə yerləşir. Bu diametri 55 m və hündürlüyü 3 m olan təpədir. Şərq tərəfi istisna olmaqla təpə perimetr boyu dağılmışdır. Ətraf ərazinin vizual müşahidəsi zamanı burada ocaq qalıqları, böyuk miqdarda saxsı və osteolojı material izlənilir. Bütün bunlar təpənin ilkin görünüşündə daha böyük sahəni əhatə etdiyini və güman ki, daha hündür olmasını göstərir. Toplanılmış saxsı kolleksiyası neolit və orta əsrlər dövrlərinə aiddir.

Səngərtəpə — Zəngilan rayonunun ərazisində dağ. Qarabağ kəndindən şimalındadır. Hündürlüyü 787 m. Oronim səngər və təpə komponentlorindən düzəlib, “mudafiə təpəsi” mənasındadır.

Səngərtəpə dağı — Şahbuz rayonu ərazisində dağ (hünd. 1757,2 m). Zəngəzur silsiləsinin suayırıcısındakı Camal yüksəkliyinidən (3204,3 m) qərb istiqamətdə ayrılan Toğluqaya qolunun cənub yamacında, Nursu kəndinin şimal-şərq kənarında zirvə. Nursuçayın sol sahilindədir. Orta Pleystosenin flüvioqlasial törəmələrindən təşkil olunmuş konusvari yüksəklikdir. Yamaclarında cavan çöküntülər altından Üst Eosenin Priabon mərtəbəsinə aid Üst Paradaş yarımlay dəstəsinin terrigen-çökmə süxurları açılır. Tektonik cəhətdən Ordubad qarılma zonasının Şahbuz seqmentinin Nursu mərkəzi əyilməsinin şimal-şərq cinahında müşahidə edilən maili Nursu-Qabaqtəpə sinklinalının şimal-şərq qanadında yerləşir.

Səngərtəpə — abidə Ağdam rayonunun Baharlı qəsəbəsindən 300 m cənub-qərbdə yerləşir. Bu diametri 55 m, hündürlüyü 2,5 m olan, bütün səthi Qarabağ müharibəsi zamanı səngərlər qazılması səbəbindən dağılmış təpədir. Toplanılmış saxsı kolleksiyası neolit dövrünə aid edilir.

Sərkərtəpə - Xaçmaz rayonunun Sərkərli kəndi ərazisində yerləşən Tunc dövrünə aid yaşayış yeridir. 1982-1986-cı illərdə Xaçmaz rayonu Sərkərli kəndi ərazisində yerləşən qədim yaşayış yerində aparılan qazıntılar zamanı Tunc dövrünə aid tikililərin arxitekturasını müəyyən dərəcədə bərpa etmək mümkün olmuşdur. Burada saman qarışığı olan çiy kərpicdən tikilmiş dairəvi planlı yaşayış binasının qalıqları aşkar olunmuşdur. Axtarışlar zamanı müəyyən edilmişdir ki, bütün evlərin içərisində gildən düzəldilmiş dairəvi formalı, yuxarıya doğru bir qədər genişlənən ocaqlar tikilirdi. Evlərin döşəməsi çiy kərpiclə düzülmüş və gillə suvanmışdır. Erkən Tunc dövrünə aid mədəni təbəqənin qalınlığı 4 metrdir. Yaşayış yerində aparılan araşdırmalar zamanı Erkən Tunc dövrünə aid ziyarətgah aşkar olunmuşdur. Sərkərtəpədən aşkar olunan ziyarətgah İlk Tunc dövründə yaşayan insanların dini görüşlərinin öyrənilməsi üçün xüsusilə əhəmiyyətlidir. Ziyarətgah daxili quruluşuna görə II Kültəpədən aşkar olunan ziyarətgahlara bənzəyir. Lakin Sərkərtəpə ziyarətgahı daha yaxşı saxlanması ilə fərqlənir.Onun mərkəzi hissəsində dairəvi ocaq, ocağın yaxınlığında dairəvi formalı altı buynuzşəkilli çıxıntısı olan manqal, şimal divarı yaxınlığında qurbangah, qurbangahın yaxınlığından isə buynuzşəkilli çıxıntılara malik sitayiş qurğuları aşkar olunmuşdur.