Dövlətin Müflis Olması

Müflisləşmə — iflas, bankrotluq. var-yoxdan çıxmaq, öz öhdəliklərinə görə borclarını ödəməkdən imtina etmək, vəsaitin olmaması ucbatından borcunu ödəyə bilməmək, borcu ödəmək iqtidarında olmamaq; məcazi mənada - imkansızlıq, iflas olmaq, plan və ümidlərin məhv olması.

Dövlətin tipologiyası — dövlətlərə xas olan ümumi mənşə, inkişaf və fəaliyyət qanunlarını əks etdirən ümumi xüsusiyyətlərinə görə müəyyən növlərə (qruplara) görə dövlətlərin xüsusi elmi təsnifatıdır. Vəziyyətlərin əlamətlərinin, xüsusiyyətlərinin, mahiyyətinin daha dərindən tanınmasını təşviq edir, onların inkişaf nümunələrini, struktur dəyişikliklərini izləməyə, həmçinin gələcəkdə mövcud olacağını proqnozlaşdırmağa imkan verir. İctimai-siyasi inkişafa formalaşan yanaşma, bütün dövlətlərin bəzilərinin daha sürətli, digərlərinin daha yavaş inkişaf etməsinin müəyyən bir ssenariyə uyğun olaraq inkişaf etdiyini və gec-tez hamısının eyni ictimai-siyasi quruluş formasına gəlməsi lazım olduğunu irəli sürür. Ən məşhur universalist nəzəriyyələrdən biri, Karl Marksın irəli sürdüyü formalaşma nəzəriyyəsidir ki, burada iqtisadi münasibətlər əsas təsnifat meyarıdır və qalan hər şeyə üst quruluş deyilir. Eyni zamanda, sənaye münasibətləri növü dövlət tipini təşkil edir. Tarixi dövlət tipi — müəyyən bir sosial-iqtisadi formasiyanın vəziyyətidir. Bir sıra ortaq xüsusiyyətlərlə xarakterizə olunur: iqtisadi və sinif əsasının birliyi, mahiyyəti, sosial məqsədi, dövlətin təşkili və fəaliyyətinin ümumi prinsipləri. Formasiya yanaşması aşağıdakı cəmiyyət növlərini müəyyən edir: İbtidai-icma cəmiyyəti — istehsal vasitələrinə xüsusi mülkiyyətin olmaması səbəbindən siniflər yoxdur; Quldarlıq dövləti — istismarçılar, qul sahibləri və istismar olunan qullar var. Quldarlıq dövləti, kölə sahiblərinin mülkiyyətini qorumaq, möhkəmləndirmək və inkişaf etdirmək məqsədilə yaradıldı, onların sinif idarəçiliyinin aləti, diktaturasının aləti olaraq; Feodal dövləti — istismarçı rolunda torpaq sahibi olan feodal, asılı kəndlilər isə istismar olunan təbəqədir; Burjua dövləti — istismarçı sinfi burjuaziya, istismar olunan sinif isə proletariatdır; İnkişafın son beşinci mərhələsində Marks kommunist cəmiyyəti — mülkiyyətin ictimailəşməsi yolu ilə bərabərsizliyin aradan qaldırılacağı bir sosial ədalət cəmiyyətinin yaradılacağı bir sistem hesab etdi. Sivilizasiya yanaşması, universalizmdən fərqli olaraq, dövlətlərin fərqli yollarla inkişaf etdiyinə inanır və ortaq bir inkişaf yolu tutmur.

Dövlətin yaranması haqqında materialist (marksist, tarixi-materialist, dialektik-materialist) nəzəriyyə dövlətin meydana gəlməsini xüsusi mülkiyyətin yaranması, cəmiyyətin siniflərə parçalanması və sinfi ziddiyyətlərlə əlaqələndirir. Bu nəzəriyyənin tərəfdarlarına görə, "dövlət barışmaz sinfi ziddiyyətlərin məhsulu və təzahürüdür". Marksist ekspertlərin fikrincə, "nəzəriyyə öz aydınlığı və başlanğıc nöqtələrinin aydınlığı, məntiqi harmoniya ilə seçilir və şübhəsiz, nəzəri fikrin böyük nailiyyətini təmsil edir". Bu nəzəriyyənin əsaslarının ən dolğun ifadəsi F. Engelsin "Ailənin, xüsusi mülkiyyətin və dövlətin mənşəyi" və V. İ. Leninin "Dövlət və inqilab" əsərlərində öz əksini tapmışdır. Engelsin fikrincə, dövlət əzəldən mövcud deyil. Elə cəmiyyətlər var idi ki, dövlət və hökumət gücü olmadan idarə olunurdu. İqtisadi inkişafın mütləq şəkildə cəmiyyətin siniflərə parçalanması ilə bağlı olan müəyyən mərhələsində dövlət bu parçalanma ilə bağlı zərurətə çevrildi. Cəmiyyətdə iqtisadi maraqları bir-birinə zidd olan siniflər meydana çıxanda onlar arasında qarşıdurma başlayır. Bu qarşıdurmanın cəmiyyətin dağılmasına gətirib çıxarmaması üçün cəmiyyətdən yuxarıda dayanan, münaqişəni yumşaldacaq, "nizam" hüdudlarında saxlayan qüvvə lazımdır. Cəmiyyətdən qaynaqlanan, lakin özünü ondan üstün tutan və getdikcə ondan daha çox uzaqlaşan bu qüvvə dövlətdir.

Dyatlov keçidi insidenti — 1–2 fevral 1959-cu il tarixində Ural dağlarında 9 xizəkçinin müəmmalı şəkildə öldüyü hadisə. Hadisə Xolat-Syaxıl (rus. Холат-Сяхыл) dağının şərqində yerləşən aşırımda baş vermışdir. Bu hadisədən sonra aşırım qrupun lideri olan İqor Alekseyeviç Dyatlovun soyadı ilə adlandırılmağa başlanmışdır. Tədqiqatçılar xizəkçilərin hadisə gecəsi bilinməyən bir səbəblə çadırlarını cırmaq məcburiyyətində qaldıqlarını, yalın ayaqla −30 ° C-də və güclü qar yağışında çadırdan kənarda tapıldıqlarını demişdilər. Tapılan cəsədlərin ikisinin kəlləsində; digər ikisinin qabırğalarında sınıqlar müəyyən edilmişdir. 1959-cu ildə Sovet İttifaqının Sverdlovsk vilayətindəki Ural dağları boyunca xizək ekspedisiyası üçün bir qrup yaradıldı.23 yaşlı radio mühəndisi olan İqor Dyatlov qrupun lideri seçildi. Səkkiz kişi və iki qadından ibarət qrupun hər bir üzvü xizək turu təcrübəsi olan təcrübəli II dərəcəli yürüşçülər idi və geri qayıtdıqdan sonra III dərəcəli sertifikat alacaqdılar. O vaxt Sovet İttifaqında mövcud olan ən yüksək sertifikat bu idi və namizədlərdən 300 kilometr (190 mil) keçməsini tələb olunurdu. Georgy Krivonischenkoy (13 yanvar 1936) Yuri Doroshenkoy (29 yanvar 1938) Zinaida Kolmogorov (12 yanvar 1937) Rüstəm Slobodin (7 fevral 1935) Alexandr Zolotaryov (2 fevral 1921) Alexandr Kolevatov (16 noyabr 1934) Ludmilla Dubinina (12 may 1938) Nicolay Vladimiroviç (5 iyun 1935) İqor Dyatlov (13 yanvar 1936) Yuriy Yudin (19 iyul 1937) 25 yanvar 1959-cu il səhərin erkən saatlarında Sverdlovsk vilayətinin şimal əyalətinin mərkəzində yerləşən şəhərə İvdel (Ивдель) qatarı ilə gəldi.

Türkiyənin Avropa Birliyinə qəbulu müharibədən sonrakı Avropada ən problemli mövzulardan biridir. Türkiyə Cümhuriyyətinin özündə də AB-yə üzv olmaq məsələsi son onilliklərin mühüm bir ictimai-siyasi, iqtisadi, şəxsiyyət və hətta ideoloji problemidir, baxmayaraq ki, zaman keçdikcə öz kəskinliyini itirir: 2015-ci ilə qədər Türkiyə vətəndaşlarının AB üzvlüyünə dəstək 75 %-dən 20 %-ə endi. Türkiyə 1999-cu ildən bəri AB üzvlüyünə namizəddir. MKİ təsnifatına görə, Türkiyə Avropa Şurasında yeddinci və dünyada on beşinci iqtisadiyyata sahib olan inkişaf etmiş bir ölkədir və Gömrük Birliyi müqaviləsinin qüvvəyə mindiyi gündən bəri AB ilə gömrük birliyinin üzvüdür. 1996-cı ildə Türkiyə və AB. Türkiyə İƏİT-in (1961), ATƏT-in (1971) qurucu üzvlərindən biridir və eyni zamanda 1992-ci ildən bəri Qərbi Avropa Birliyinin köməkçi üzvüdür. Bundan əlavə, Türkiyə, Avropa Birliyi ilə sıx əlaqələri olan Sənaye G20'nin (1999) qurucu üzvüdür. Ölkə eyni zamanda BMT-nin Qərbi Avropa və Digər Ştatların Regional Qrupunun bir hissəsidir. 1949-cu ildən bəri Türkiyə Avropa Şurasının qurucularından biridir və 12 sentyabr 1963-cü ildə imzalanan AİK ilə Türkiyə arasındakı Assosiasiya Sazişi sayəsində, 1964-cü ildən bəri Avropa Birliyi və sələflərinin “ortaq üzvü” olmuşdur. Ölkə rəsmi olaraq 14 aprel 1987-ci ildə üzv olmaq üçün müraciət etdi, lakin 1999 Helsinki zirvəsində namizəd statusu əldə etmək 12 il çəkdi. 17 dekabr 2004-cü ildə Brüsseldəki zirvədən sonra (2004-cü ildəki genişlənmənin ardından), Avropa Şurası, Türkiyənin qoşulması ilə bağlı danışıqların rəsmi tarixini 3 oktyabr 2005-ci ildə elan etdi.

28 fevral 2022-ci ildə, Rusiya tərəfindən işğal edildikdən qısa müddət sonra, Ukrayna Avropa Birliyinə (Aİ) üzvlük üçün müraciət etdi. Ukrayna prezidenti Volodymyr Zelenskyy "yeni xüsusi prosedur", altında dərhal qəbul tələb etdi və səkkiz Aİ dövlətinin prezidenti üzvlük prosesinin sürətləndirilməsinə çağırdı. Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyen Ukraynanın üzvlüyünü dəstəklədiyini, lakin prosesin vaxt aparacağını bildirib. 1 mart 2022-ci ildə Avropa Parlamenti Ukraynanın rəsmi üzvlük namizədi olmasını tövsiyə etdi və 10 mart 2022-ci ildə Avropa İttifaqı Şurası Komissiyadan ərizə ilə bağlı rəy istədi. 8 aprel 2022-ci ildə fon der Leyen Zelenskiyə qanunvericilik sorğusunu təqdim etdi və Ukrayna mayın 9-da ona cavab verdi. 17 iyun 2022-ci ildə Avropa Komissiyası Avropa Şurasına Ukraynaya Avropa İttifaqına üzv olmaq üçün namizəd statusu verməyi tövsiyə edib. 2022-ci il iyunun 23-də Avropa Parlamenti Ukraynaya Avropa İttifaqına üzvlüyə namizəd statusunun dərhal verilməsini tələb edən qətnamə qəbul edib. 2022-ci il iyunun 23-də Avropa Şurası Ukraynaya Avropa İttifaqına üzv olmaq üçün namizəd statusu verib. Avropa İttifaqı-Ukrayna Assosiasiya Sazişi 2014-cü ildə onun ratifikasiyasını dayandıran bir sıra hadisələrin Ukraynada inqilab və Ukraynanın o vaxtkı hazırkı prezidenti Viktor Yanukoviçin devrilməsi ilə nəticələnməsindən sonra imzalanıb. Ukrayna ilə Dərin və Hərtərəfli Azad Ticarət Zonası 2016-cı il yanvarın 1-dən müvəqqəti olaraq tətbiq olunduqdan sonra 1 sentyabr 2017-ci ildə qüvvəyə minib.

Kinosüjetdə qatarın Bakı dəmiryol stansiyasına daxil olması anları lentə alınmışdır. Bu kinolent xaraktercə dünya kino tarixinin başlanğıcında Lümyer qardaşlarının çəkdikləri eyni adlı filmin təkrarı idi. Bununla belə o reportaj manerasında lentə alınmış hadisəli informasiya süjetidir. Lentə alınan qatarın kinokameranın üstünə gəlməsi özü-özlüyündə kinematoqrafik situasiya yaratmış və tamaşaçıda ekspressiv-coşğun duyğular oyadaraq, onun hiss və həyəcanına fəal şəkildə təsir etmişdir. Şahidlərin yazdığına görə və kino tarixi ilə bağlı tədqiqatlardan məlum olur ki, Lümyer qardaşlarının ixtirasının ilk nümayişi zamanı tamaşaçılar parovozun ekran boyu sürətlə onların üstünə gəldiyini görüb qorxuya düşmüş və hay-küylə kafedən bayıra qaçmışlar. Şübhəsiz, həmin hadisə Bakıda da təkrar olunmuşdur. Bu kinosüjet Bakıda V. İ. Vasilyev-Vyatskinin teatr-sirkində iyunun 21-də göstərilmişdir. Rejissor: Aleksandr Mişon Operator: Aleksandr Mişon Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C. Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə.

Ailənin, xüsusi mülkiyyətin və dövlətin mənşəyi (alm. Der Ursprung der Familie, des Privateigenthums und des Staats‎) — Fridrix Engelsin əsəri. Fridrix Engelsin "Ailənin, xüsusi mülkiyyətin və dövlətin mənşəyi" kitabında insan cəmiyyətinin inkişafının ilkin mərhələlərində onun tarixinin dialektik-materalist təhlili verilir, qəbilə quruluşunun dağılması və xüsusi mülkiyyətə əsaslanan sinfi münasibətlərin meydana gəlməsi prosesi göstərilir, ailə formalarının təkamülü tədqiq olunur, sinfi hökmranlıq silahı olan dövlətin mənşəyi izah edilir və mahiyyəti açılır, sinifsiz cəmiyyətə – kommunizmə keçilməsi ilə dövlətin məhv olmasının labüdlüyü əsaslandırılır. Əsər 9 fəsildən ibarətdir. 1–2-ci fəsillərdə qəbilə quruluşunadək insanların həyat şəraitinin təhlili, sinifli cəmiyyətdə ailə-nikah münasibətlərinin inkişafınınn tədqiqi, burjua ailəsinin tənqidi verilir. 3–9-cu fəsillərdə sinifli cəmiyyətdən əvvəlk cəmiyyətin əsas özəyi olan qəbilə quruluşunun xüsusiyyətlərindən bəhs edilir, ibtidai "kommunizm" xarakterizə olunur. Fridrix Engels qəbilə quruluşunun dağılmasını izləyərək, cəmiyyətin qəbilə quruluşunu onun inkişafının yüksək mərhələsində sarsıdan, sonra isə sivilizasiyaya keçməklə əlaqədar olaraq, onu tamamilə aradan qaldıran iqtisadi şərtləri tədqiq etmişdir. Məhsuldar qüvvələrin inkişafı, əmək bölgüsü və onun məhsuldarlığının artması ilə özgə əməyinin məhsullarını mənimsəmək imkanlarının necə yarandığını, insanın insan tərəfindən istismarının və cəmiyyətin düşmən siniflərə parçalanmasının, bunun nəticəsində isə istismarçılar sinfinin məzlum sinfi əzmək silahı olan dövlətin necə meydana gəldiyini göstərmişdir. Fridrix Engels dövlətin müxtəlif konkret formalarını nəzərdən keçirərək onların sinfi təbiətini açıq göstərir, burjua dövlətinin sonrakı inkişaf meyllərini araşdırır. Fridrix Engelsin "Ailənin, xüsusi mülkiyyətin və dövlətin mənşəyi" kitabı 1884-cü ildə yazılmış və nəşr olunmuşdur.

Bəşəriyyətin könüllü yox olması üçün hərəkat, VHEMT daha çox tanınır (['viːəmənt] dinlə), ing. Voluntary Human Extinction Movement) — məqsəd, çoxalmadan imtina etməklə bəşəriyyətin könüllü şəkildə məhv olması olan beynəlxalq ictimai ekoloji hərəkatdır. Hərəkətin əsas ideyası budur ki, bəşəriyyət mövcud olmadıqda Yer kürəsinin biosferi üçün daha yaxşı olar. Bu hərəkatın tərəfdarlarına görə, insan növləri bir növ "ekzotik işğalçı"-dır, əhali nəzarətdən çıxaraq Yerin ekosisteminə, orada yaşayan heyvan və bitkilərə təhlükə yaratmağa başladı; və növlərin yalnız tamamilə yox olması Homo sapiens əşyaların təbii qaydasını və təbiətin harmoniyasını bərpa edəcəkdir. == Tarixi == Hərəkat Les Nayt tərəfindən təsis edilmişdir (təxəllüsü ing. Les U. Knight [lɛz ju naɪt] ingiliscə demək olar ki, eyni səslənir let’s unite [lɛts ˈjuˌnaɪt] — "birləşək") 1991-ci ildə Amerikanın Oreqon ştatının Portlend şəhərində. Nayt — vhemt.org saytının sahibi və hərəkatın "səsi" dir. Nayt özü hərəkati başlatmadığını iddia etsə də, ancaq adını vermişdir. Les Nayt 1970-ci illərdə Vyetnamdan qayıtdıqdan sonra Sıfır əhali artım hərəkatının üzvü oldu və 20 yaşında ikən könüllü olaraq vasektomiya (sterilizasiya) əməliyyatı ilə məşğul oldu. == Hərəkatın ideologiyası == Hərəkatın qeyri-rəsmi şüarı: "Uzun yaşayacağıq və öləcəyik!" (ing.

Kinosüjetdə qatarın Bakı dəmiryol stansiyasına daxil olması anları lentə alınmışdır. Bu kinolent xaraktercə dünya kino tarixinin başlanğıcında Lümyer qardaşlarının çəkdikləri eyni adlı filmin təkrarı idi. Bununla belə o reportaj manerasında lentə alınmış hadisəli informasiya süjetidir. Lentə alınan qatarın kinokameranın üstünə gəlməsi özü-özlüyündə kinematoqrafik situasiya yaratmış və tamaşaçıda ekspressiv-coşğun duyğular oyadaraq, onun hiss və həyəcanına fəal şəkildə təsir etmişdir. Şahidlərin yazdığına görə və kino tarixi ilə bağlı tədqiqatlardan məlum olur ki, Lümyer qardaşlarının ixtirasının ilk nümayişi zamanı tamaşaçılar parovozun ekran boyu sürətlə onların üstünə gəldiyini görüb qorxuya düşmüş və hay-küylə kafedən bayıra qaçmışlar. Şübhəsiz, həmin hadisə Bakıda da təkrar olunmuşdur. Bu kinosüjet Bakıda V. İ. Vasilyev-Vyatskinin teatr-sirkində iyunun 21-də göstərilmişdir. Rejissor: Aleksandr Mişon Operator: Aleksandr Mişon Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C. Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə.