hər tərəfdən su ilə əhatələnən (okean, dəniz, göl və ya çay) quru sahəsi. Materikdən ölçülərinin kiçik olması ilə fərqlənir
yüksəkliyi 100 m-dən 1-2 km-ə qədər olan, planda uzunsov, oval və ya dairəvi formada olan, təcrid olunmuş dağlar
adaları əhatə edən dayaz dəniz zolağı. oстровная отмель insular shelf, island shoal
okeanlarda adaların əmələ gəlməsi və inkişafı ilə əlaqədar olan vulkanizm prosesi. вулканизм островной island vulcanism
şelf zonasından kənarda yerləşən adanın sualtı yamacı. Ada yamacının meylliyi adətən 5-80, az hallarda isə 15-200, bəzən isə 200-dən çox olur
zirvələri suyun səthinə çıxan, qövsvari adalar zənciri əmələgətirən sualtı dağ silsiləsi. A. q. bir və ya iki olur
/türk/ ətraf dağlıq əraziyə nisbətən cavan süxurlardan təşkil olunmuş dağarası, dağdaxili çökəkliklərdə və dağətəyində yerləşən alçaq dağətəyi və yaxu
yer səthi ilə qrunt sularının aynası arasında yer qabığının ən üst zonası. зона аэрации zone of aeration
xüsusi yüngül əl kameraları və ağır, avtomatik idarə olunan fotoqrafik aparatlar vasitəsilə uçan aparatlardan (təyyarədən və s
aerofotoplanalmada fotosxem termininin sinonimi. aэрофотосхема aerophotoscheme
Yerin coğrafi təbəqəsinin, ona məxsus hadisələrin, təbii və antropogen landşaft obyektlərinin uçan cihazlardan tədqiqi və xəritələşdirilməsi metodları
təyyarə və vertolyot vasitəsilə aparılan müxtəlif müşahidələr kompleksi /landşaft, oroqrafik, geomorfoloji, geoloji və s
dağ-dərə buzlaq tipi olub, iri dərə ilə axan əsas buzlaqdan və ona tökülən yan buzlaq qollarından ibarətdir (məs: Pamirdə Fedçenko buzlağı)
Üst Pliosendə Xəzərin indiki yerində olmuş dəniz hövzəsi, sahəsi kifayət qədər böyük olmuşdur. Maksimal genişləndiyi zaman Manıç çökəkliyi boyu boğazl
(bax: Qravitasion anomaliya) müşahidə edilən ağırlıq qüvvəsilə həmin nöqtədə onun normal (nəzəri) qiyməti arasındakı fərq
Dünya okeanına və ya daxili dənizə səthi axımı olmayan çökəkliklər. Səhra iqlimli ərazilər, eləcə də karst vilayətləri üçün xarakterikdir
Dünya okeanı ilə təbii əlaqəsi olmayan su hövzəsi (mis: Aral və Xəzər axarsız hövzələri). Azərbaycan daxilində Acınohur gölü hövzəsi və s
1) yağış və qar sularının yerin səthi ilə-yerüstü, eləcə də torpaq örtüyünün altı iləyeraltı su hövzələrinə və çökəkliklərə axması; 2) müəyyən vaxt ər
kiçik dağ çayı yatağının, sutoplayıcı qıfla gətirmə konusu arasında yerləşən orta hissəsi. kанал стока runoff channel
düz xətt şəkilində uzanan, daimi su axarı olmayan, bəzən şaxələnən yastı, dayaz dərə. безрусловые ложбины стока bedless linear depression
vahid zamanda, vahid kəsimdən axımın nəql edə biləcəyi, çöküntülərin miqdarı. cпособность потока транспортирующая carrying capasity of stream, carryin
çayın subasarında göl. Uzunsov əyri-üyrü və ya nal şəkilli olur. cтарица, пойменное озеро bayou lake, cresent lake, dead lake, flood plain lake
(Türkmən) qabarıq dərə termininin sinonimi. aкар akar
/lat. accumulatio-bir yerə toplanmaq, toplanma/ yer səthində yumşaq və mineral maddələrin və ya üzvi qalıqların bir yerə toplanması
/denudasiyanın akkumulyasiya ilə əvəz olunduğu sahə/ Yerüstü və sualtı /və yaxud subakval və subaeral/ A
(ovalıq) 100-200 m-ə qədər yüksəkliyə malik olan düzənliklər. Bəzən 0 m-dən aşağı olur. равнина низменная аккумулятивная accumulative lowland plain
iri tektonik çökəkliklərdə yerləşir. Əsasən Mezozoy və Kaynozoy eralarında əmələ gəlib çöküntülərin qalınlığı 3-5km, bəzən 10 km-ə qədər çatır / Mis:
müxtəlif mənşəli çöküntü materiallarının qeyri-bərabər toplanması nəticəsində əmələ gələn çökəklik. впадина аккумулятивная аccumulative basin, accumul
dağarası çökəkliyə uyğun gələn, geniş allüvial və yaxud prolüvial düzənliklər. низменность аккумулятивная межгорная intermountane accumulative lowland
dalğaların və axınların təsiri nəticəsində yaranır. A.d.r.f. müxtəlif tipləri olur. формы рельефа аккумулятивные морские аccumulative mоrain landforms
yumşaq çöküntülərin toplanması nəticəsində yaranmış düzənliklər. A.d. hansı akkumulyasiya amillərinin üstünlük təşkil etməsindən asılı olaraq-endogen
Antropogendə intensiv çökən və çöküntü toplanan çökəkliyin kənar hissələri. Çökmə prosesi çöküntü toplanma ilə kompensasiya edilir
su, külək, buzlaq çöküntülərinin, vulkanın püskürmə materiallarının və insanın təsərrüfat fəaliyyətinin yaratdığı relyef formaları
dalğalar və ləpədöyən vasitəsilə gətirilib çökdürülən və bu gətirilmiş materiallar hesabına getdikcə genişlənən, dəniz /göl/ sahili
allüvial, dəniz, göl və göl-buzlaq çöküntülərindən ibarət terras. аккумулятивная терраса аggradational terrace
müxtəlif proseslər nəticəsində (su eroziyası, qravitasion yerdəyişmə, sürüşmələr, soliflüksiya) yamacların yuxarı hissələrindən və suayırıcılardan gət
sıfır izoklini və ya maqnit ekvatorudur. Bax: Maqnit ekvatoru аклина аcline
/ing. aktual, fran. aktual-müasir/ müasir geoloji və fiziki-coğrafi proseslərin öyrənilməsi və təhlili nəticəsində qədim dövrlərdə baş vermiş geoloji
su səthi, hər hansı su hövzəsinin, gölün, nohurun, su anbarının səthi və ya onun bir hissəsi. акватория water surface
çökmə, yaxud vulkan mənşəli, adətən cilalanmış iri qaymalı materialların yığımı (vulkan tufları və tufobrekçiyalar)
/Yakut/ sahəsi 10 m2-dən bir neçə 10 km2-ə qədər çatan, daimi donuşluq zonalarında inkişaf edən, maili yamaclı çökəklik
yüksəkliyi 1000-1200m-dək olan dağlar və tirələr низкие горы low-mountains, low mounts
yüksəkliyi 1000-1200m-ə qədər, landşaftın yüksəklik differensiasiyasi müşahidə olunmayan alçaq dağlar və tirələr
V.P. Penkə (1964) görə relyefin inkişafı dərinə kəsilmə intensivliyinin və onun nisbi yüksəkliyinin azalması ilə səciyyələnir
/yun. allos-başqa və chthon-yer, torpaq/ yerini dəyişərək avtoxton süxurların üzərini örtən süxur kütləsi (tektonik örtük, şaryaj)
/ latın. alluvio-müasir yumşaq çöküntülər, yuyuntu / allüvial çöküntülər. Çay dərələrində daimi su axını ilə əlaqədar olaraq əmələ gəlmiş çöküntülər
iri çayların akkumulyativ fəaliyyəti nəticəsində yaranmış düzənliklər. A.d. adətən tektonik çökməyə məruz qalmış çökəkliklərdə çayların öz yolunu dövr
1) iri çayların daşqın zamanı basdığı sahələrdə yaranmış lilli yumşaq çöküntülər təbəqəsi; 2) leysan yağışlar zamanı dağ çaylarının gətirmə konusu sət
delta çöküntülərinin toplanması nəticəsində əmələ gəlmiş, akkumulyativ düzənlik, mahiyyətcə deltadır
allüvial çöküntülərə uyğun gələn səpintilər. Ana süxurların və ya yataqların, delüvial və ellüvial səpintilərin su axınları vasitəsilə yuyulması nətic