(Türkmən) qabarıq dərə termininin sinonimi. aкар akar
/lat. accumulatio-bir yerə toplanmaq, toplanma/ yer səthində yumşaq və mineral maddələrin və ya üzvi qalıqların bir yerə toplanması
/denudasiyanın akkumulyasiya ilə əvəz olunduğu sahə/ Yerüstü və sualtı /və yaxud subakval və subaeral/ A
(ovalıq) 100-200 m-ə qədər yüksəkliyə malik olan düzənliklər. Bəzən 0 m-dən aşağı olur. равнина низменная аккумулятивная accumulative lowland plain
iri tektonik çökəkliklərdə yerləşir. Əsasən Mezozoy və Kaynozoy eralarında əmələ gəlib çöküntülərin qalınlığı 3-5km, bəzən 10 km-ə qədər çatır / Mis:
müxtəlif mənşəli çöküntü materiallarının qeyri-bərabər toplanması nəticəsində əmələ gələn çökəklik. впадина аккумулятивная аccumulative basin, accumul
dağarası çökəkliyə uyğun gələn, geniş allüvial və yaxud prolüvial düzənliklər. низменность аккумулятивная межгорная intermountane accumulative lowland
dalğaların və axınların təsiri nəticəsində yaranır. A.d.r.f. müxtəlif tipləri olur. формы рельефа аккумулятивные морские аccumulative mоrain landforms
yumşaq çöküntülərin toplanması nəticəsində yaranmış düzənliklər. A.d. hansı akkumulyasiya amillərinin üstünlük təşkil etməsindən asılı olaraq-endogen
Antropogendə intensiv çökən və çöküntü toplanan çökəkliyin kənar hissələri. Çökmə prosesi çöküntü toplanma ilə kompensasiya edilir
su, külək, buzlaq çöküntülərinin, vulkanın püskürmə materiallarının və insanın təsərrüfat fəaliyyətinin yaratdığı relyef formaları
dalğalar və ləpədöyən vasitəsilə gətirilib çökdürülən və bu gətirilmiş materiallar hesabına getdikcə genişlənən, dəniz /göl/ sahili
allüvial, dəniz, göl və göl-buzlaq çöküntülərindən ibarət terras. аккумулятивная терраса аggradational terrace
müxtəlif proseslər nəticəsində (su eroziyası, qravitasion yerdəyişmə, sürüşmələr, soliflüksiya) yamacların yuxarı hissələrindən və suayırıcılardan gət
sıfır izoklini və ya maqnit ekvatorudur. Bax: Maqnit ekvatoru аклина аcline
/ing. aktual, fran. aktual-müasir/ müasir geoloji və fiziki-coğrafi proseslərin öyrənilməsi və təhlili nəticəsində qədim dövrlərdə baş vermiş geoloji
su səthi, hər hansı su hövzəsinin, gölün, nohurun, su anbarının səthi və ya onun bir hissəsi. акватория water surface
çökmə, yaxud vulkan mənşəli, adətən cilalanmış iri qaymalı materialların yığımı (vulkan tufları və tufobrekçiyalar)
/Yakut/ sahəsi 10 m2-dən bir neçə 10 km2-ə qədər çatan, daimi donuşluq zonalarında inkişaf edən, maili yamaclı çökəklik
yüksəkliyi 1000-1200m-dək olan dağlar və tirələr низкие горы low-mountains, low mounts
yüksəkliyi 1000-1200m-ə qədər, landşaftın yüksəklik differensiasiyasi müşahidə olunmayan alçaq dağlar və tirələr
V.P. Penkə (1964) görə relyefin inkişafı dərinə kəsilmə intensivliyinin və onun nisbi yüksəkliyinin azalması ilə səciyyələnir
/yun. allos-başqa və chthon-yer, torpaq/ yerini dəyişərək avtoxton süxurların üzərini örtən süxur kütləsi (tektonik örtük, şaryaj)
/ latın. alluvio-müasir yumşaq çöküntülər, yuyuntu / allüvial çöküntülər. Çay dərələrində daimi su axını ilə əlaqədar olaraq əmələ gəlmiş çöküntülər
iri çayların akkumulyativ fəaliyyəti nəticəsində yaranmış düzənliklər. A.d. adətən tektonik çökməyə məruz qalmış çökəkliklərdə çayların öz yolunu dövr
1) iri çayların daşqın zamanı basdığı sahələrdə yaranmış lilli yumşaq çöküntülər təbəqəsi; 2) leysan yağışlar zamanı dağ çaylarının gətirmə konusu sət
delta çöküntülərinin toplanması nəticəsində əmələ gəlmiş, akkumulyativ düzənlik, mahiyyətcə deltadır
allüvial çöküntülərə uyğun gələn səpintilər. Ana süxurların və ya yataqların, delüvial və ellüvial səpintilərin su axınları vasitəsilə yuyulması nətic
allüvial çöküntülərdən ibarət olan, çay terrası. aллювиальная терраса alluvial terrace
«alplar», nisbətən yaxşı saxlanılmış, parçalanmağa yenicə başlamış, orta yüksəkliyi kifayət qədər olan, süxurların müxtəlif növ strukturları və formal
Kaynozoy erasında baş vermiş və cavan qırışıq dağ sistemlərinin (Alp, Karpat, Qafqaz və s) formalaşmasında böyük rol oynamış dağəmələgəlmə, qırışıqəmə
(zonası) təbii yüksəklik qurşağı olub, landşaftı mülayim və subtropik enliklərin yaxşı rütubətlənmiş dağlarına məxsusdur
sadə dərə buzlağı, müasir mərhələdə geniş yayılmış iri dağdərə buzlaq tipi olub, dağ sirkindən dərə boyu aşağı enir
dağlıq relyef tipi olub, müasir dağ buzlağı ilə örtülü, yaxud Dördüncü dövrdə dağ buzlaşmalarına məruz qalmış relyef
bütün alp qırışıqlığı silsilələri üçün qəbul olunmuş termindir. A. başlıca olaraq Tetis geosinklinalında əmələ gələn Alp-Qafqaz-Himalay dağları sistem
pozulma boyu yer dəyişmə olub, morfoloji cəhətdən üstgəlməyə oxşardır, lakin asılı qanadın yox, yatan qanadın fəal hərəkəti zamanı əmələ gəlir
abrazion sahillərdə, meandrlar əmələ gətirən çayın batıq sahillərində dalğadöyən oyuğun, qalıq tropik karst yüksəkliyində yamacın aşağı hissəsində kor
(latın.-altus yüksək,plano-düzəlmə) subpolyar və yüksək dağlıq vilayətlərdə relyefin hamarlanması. aльтипланация altiplanation, cryoplanation
(latın.-altitudo-hündürlük) hər hansı nöqtənin dəniz səviyyəsindən olan yüksəkliyi olub, nivelirləmə ilə təyin olunur
(amxar. ambadağ) Həbəşistan yaylasında yastı zirvələrin ümumi adı. Üfqi yatan süxur laylarından təşkil olunub, dərin dərələrlə ayrılır
eni 1-1,5 m olan nisbətən böyük arxlar (ana arx) aна гаж main ditch
adətən dislokasiyaya uğramış ana süxurlardan təşkil olunmuş dəniz və yaxud çay sahili. Allüvial, yumşaq dəniz çöküntülərindən təşkil olunmuş sahilə qa
geomorfologiyada A. s. görünən relyefə nisbətən daha qədimdir (mis: neogen süxurları, relyef formalarına və onları təşkil edən Dördüncü dövr yaşlı çök
köklü (ana) süxurlarda faydalı qazıntı yataqları. Səpinti faydalı qazıntı yataqlarına qarşı işlədilir
D. C.Pouellə görə struktur səthlərin mailliyinə uyğun olmayan çay. река анаклинальная anacline river
(alm. Andesit, Andes-Andlar, Cənubi Amerikada dağ sisteminin adı) əsası tərkibli, porfir strukturlu, boz rəngli effuziv süxur olub, plagioklaz dənələr
Üst Paleozoyda və Mezozoyda mövcud olmuş, müasir Sibir ilə Şm. Çini əhatə edən fərziyyəvi Şm. Asiya qurusu-materiki
ümumi qanunauyğunluqdan, normadan kənara çıxma. aномалия anomaly
Yerin ən cənub coğrafi qurşağı. Antarktidanı, yaxınlıqdakı adaları (su sahəsiни) əhatə edir. Антарктический пояс Antarctic belt
(yun. anti-əks və klisis-maili) yastı antiklinal qalxma şəkilində platforma strukturası (diametri bir neçə yüz km-dir); mərkəz hissədə platformanın əs