fiziki-coğrafi rayonlaşma vahidi. Yer qabığının yeni və müasir tektonik hərəkətlərinin dəniz transqressiyası və reqressiyasının, materik buzlaşmasının
coğrafi təbəqədə baş verən və landşaftın komponentləri arasında qarşılıqlı təsir nəticəsində enerjinin və maddələrin forma və miqdarının paylanmasına
fiziki-coğrafi rayonlaşmanın əsas taksonomik vahidi. İqlimi və geomorfologiyası ilə fərqlənən vilayət və əyalətin hissəsi olub, özünə məxsus torpaq və
/ yun. physikos-təbii / Yerin coğrafi təbəqəsini kompleks şəkildə öyrənən təbii coğrafi elmlər sistemi
/Qərbi Avropanın qədim tarixi vilayəti olan Flandriya adından/ Holosenin iqlim optimumu fazasında Dünya okeanının qlyasial-evstatik transqressiyası; m
(lat. Flexura-əyilmə) süxur laylarının vahid monoklinal yatım fonunda dik yatan tektonik struktur və ya onların pilləyə bənzər əyrisi
aşağıda konqlomerat yaxud qumdaşları, yuxarıda isə mergel və gillərin, bəzən də əhəng daşlarının ritmik təkrarlanan təbəqələrindən təşkil olunmuş dəni
daimi və müvəqqəti su axınlarının fəaliyyəti ilə yaranan relyef formaları / allüvial, allüvial-prolüvial düzənliklər, dərələr, qobular, yarğanlar, ter
ərinti su axınlarının çökdürdüyü laylı çöküntülər, əksərən çaqıl daşlardan, çınqıldan və çəp laylı qumlardan ibarət olur
bax: Zandrlar.
bilavasitə buzlağın /örtük və dağ/ kənarına söykənən yaxud buzlağın öz daxilində yerləşən quru sahələrdə, buzlaq sularının faəliyyəti nəticəsində baş
çay dərələrinin yamaclarında buzlaq gətirmələrinin, əsasən son morenlərin yuyulmuş və yenidən çökdürülmüş məhsullarından təşkil olunmuş terras
vulkanın əsas çıxış kanalının krateri. кратер фокальный focal crater
ətraf çökəkliklərin hesabına tağın qalxmasını yaxud genişlənməsini əks etdirən, ön qalxma. F. tağın əyilmə qövsünə nisbətən qalxmanı qabaqlayır
qırışıqlıq qurşağının önündə yerləşən platforma sahəsi. форланд foreland
müxtəlif mənşəli relyef formalarının xarici oxşarlığı /mis: Maqmatik və palçıq vulkan konuslarının, vulkan və meteorit kraterlərinin xarici oxşarlığı
geologiyada tektonik, stratiqrafik və paragenetik cəhətdən birləşən geoloji kütlələrin və yaxud süxur komplekslərinin birliyi
məhəllin fotoqrafik və kartoqrafik təsvirini əks etdirən topoqrafik xəritə, kartoqrafik təsvir adətən şəkilin fonunda verilir
coğrafi xəritədə, relyefin həcmli modelinin yandan işıqlandırılmaqla çəkilən fotoşəkilindən alınan, yarımton təsviri
bax: Son moren
qumlu səhralarda küləyin fəaliyyəti ilə yaranmış mənfi relyef formaları. Nəhəng at dırnağının izini, yaxud dik və maili yamacları əksinə yerləşən barx
maqmadan/ ilkin F./, eləcə də hələ soyumamış lava axınlarından və piroklastik çöküntülərdən (ikinci və ya təkrar F
/özül/ geologiyada, nisbətən daha qədim adətən intensiv qırışmış və metamorfizləşmiş süxur kompleksləri platformaların /kratonların/, eləcə də okeanla
platformanın qırışıqlı özülünün nisbətən səthə yaxın yatdığı, yaxud bilavasitə səthə çıxdığı sahə выступ фундамента jut of basement
Skandinaviyada ayrı-ayrı dağ massivlərinin qabarıq buzlaq şapkası, yaxud tundra bitkiləri ilə örtülü, platoya bənzər zirvə səthi; çox vaxt onların üzə
/isv. fiard/ cənubi İsveçin və Yutlandiya yarımadasının sahillərində qurunun içərilərinə doğru uzanan, fiord tipli körfəz
bax: Fiordlar.
dağ keçidi (Füzuli) гав, горный проход mountain passage
geomorfologiyada relyef tiplərini və formalarını əmələ gətirən proseslərə, onların inkişaf etdiyi çöküntülərin tərkibinə, yarandığı şəraitə və s
geologiyada müəyyən şəraitdə geoloji proseslərin təsiri ilə hər hansı geoloji törəmənin: faydalı qazıntı yataqlarının, süxurların və b
(yun «qe»-Yer və antiklinal) geosinklinal sistemlər daxilində yer qabığında xüsusi qalxma. Özlüyündə eni bir neçə 10 km, uzunluğu isə 100 km-ə çatan z
tektonosferın qaymalı elementi. O, spesifik olaraq nəhəng strukturalara (ümumi sahəsi 1-5 mln. km.2) parçalanması ilə səciyyələnir, litogenezin səciyy
(Meşeryakov,1960) böyük məsafədə uzanan nəhəng pillə (çıxıntı). G. daxilində kontinental F. və materik daxili F
geoloji tarix, geologiyanın bölməsi olub, geoloji vaxtın ölçülməsi problemini əhatə edir. Nisbi və mütləq G
Yerin tarixinin bölündüyü şərti müddətin (era, dövr, epoxa və əsrlər) müəyyən ardıcıllıqla yerdəyişməsini göstərən cədvəl
Yerin həqiqi forması. G. səthi bütün nöqtələrdə ağırlıq qüvvəsi istiqamətinə perpendikulyardır, okeanlarda suyun orta səviyyəsinə uyğun gəlir
(yun. isos-bərabər, bathos (batos) dərinlik) xəritədə (planda) yer səthindən müəyyən horizonta qədər olan bərabər dərinlik xətti
(yun. «qe» yer, quru və kratos-qüvvə, hakimiyyət) Yerin tarixində quru sahəsinin kifayət qədər genişləndiyi dövr
yer qabığının hərəkəti nəticəsində okean dibinin həcminin dəyişməsi ilə əlaqədar olaraq okean səviyyəsinin dəyişilməsinə deyilir
( yun. «qe»-Yer və logos söz, elm) yer qabığının və yerin daha dərin təbəqələrinin tərkibini, quruluşunu, inkişaf tarixini öyrənən elmlər kompleksi
şaquli miqyas ilə qurularaq relyeflə geoloji quruluşun əlaqəsini əyani əks etdirir. Profilin aşağı hissəsində geoloji quruluş elə göstərilir ki, süxur
şaquli kəsiliş üzrə yer qabığının üst hissəsinin geoloji quruluşunun qrafiki təsviri. Geoloji kəsilişlər, müşahidələr, qazma quyuları və geofiziki təd
Yerin daxilində və yer qabığında strukturların, yer səthi relyefin dəyişilməsinə, süxurların və mineralların parçalanmasına, onların əmələ gəlməsinə,
yer qabığının hər hansı sahəsinin geoloji quruluşu. геологическая (тектоническая) структура geological structure
Yer üzərində mövcud olmuş orqanizmlərin, süxurların, geoloji hadisələrin və proseslərin yaşının təyin edilməsi
yer səthi relyef formalarının onların inkişaf tarixi ilə əlaqədar yaranması. Bax: Geomorfologiya, relyefin genetik təsnifatı
(yun.qe-Yer, morphe-forma və loqos-elm, öyrənmə) quruda, okean və dənizin dibində yer səthinin relyefini, onların mənşəini, zahiri əlamətlərini, təkam
relyefin inkişafının məntiqi nəticə yolu ilə təhlili. Amerikan geoloqu Devis tərəfindən tətbiq edilmişdir
relyef əmələgəlmə amilləri, bütün yer kürəsinin yaxud onun hər hansı regionunun relyefini formalaşdıran endogen (tektonika, vulkanizm) və ekzogen (ero
Mojayevə görə lokal sahələrin relyefini və relyef əmələgətirici proseslərini ətraf ərazilərin relyefindən fərqləndirən genetik, morfoloji, yaxud yaş x