/alm. Trogtəknə/ buzlaq dilinin əmələ gətirdiyi dağ dərəsi. Eninə kəsilişində adətən V-şəkilli olub, geniş, az maili, batıq dibi və dik yanları, bir q
buzlaq dərəsinin yamacında buzlaqla hamarlanmış, cilalanmış, nisbətən maili yamacın aşağı, dik hissəsindən qabarıq əyilmə ilə ayrılan, nisbətən maili,
bax: Troq.
/ital.tufo/ müxtəlif mənşəli süxurlar qrupu. Əhəngli /travertin/, silisiumlu /vulkanik/ və b. növləri var
vulkan külü və qumu arasında lavanın və şlakın xırda və daha iri qırıntılarının sıxılması və sementləşməsi yolu ilə əmələ gəlmiş vulkanogen-çökmə süxu
uzunsov formalı alçaq /0,25-0,5 m/ və kiçik təpəciklərdən ibarət, tundra relyef formaları. Р–туфуры tufurs
bax: Tundra mikrorelyefi.
tundranı təxminən bərabər səviyyədə örtən və görkəminə və mənşəyinə görə müxtəlif mikrorelyef formaları
dərə buzlağı, asılı buzlaqların buzları və qar uçqunu ilə qidalanır. Bu buzlaqların bəzilərinin yuxarı hissəsi qar xəttindən yuxarı çıxır, bəziləri is
eninə profili U-şəkilində olan çay dərəsi. Vaxtilə dərəni doldurmuş buzların təsiri ilə yaranır. долина U-образная U-shaped valley
bax: Moren.
bax: Yüksək dağlar.
dövrü subasma səviyyəsində qülləvarı, yaxud konusvari karst massivinin kənarlarında yaranan, korroziya mənşəli tropik karstın səthi
yamacda süxur kütləsinin qoparaq aşağıya düşməsi. U. sürüşmə və töküntü materiallarının qravitasion yerdəyişməsinə aiddir
güclü partlayış zamanı krater divarının uçması sayəsində yaranmış dik, bəzən pilləli yamaclı oval və ya dairəvi formada vulkan çökəkliyi
dağ uçqununun qopma çalası (oyuğu), sürüşmə zolağı və dağ dərəsinin dibində və ya ətəyində iri parçalar qalağı şəklində morfoloji izi olan yamac
qırılmaların yaranması və qırılma boyunca əvvəllər formalaşmış tektonik strukturların hissələrinin düşməsi prosesi
əhəng daşları, yaxud başqa süxurlarda əmələ gəlmiş yeraltı boşluq üzərində tağın çökməsi, yaxud uçması nəticəsində yaranmış, çökəklik
bax. Uçqun kalderası. кальдера обрушения foundering caldera
/ərəb./ Saxarada və Ərəbistan yarımadasında ilin çox vaxtı quru olan, müvəqqəti axarlı dərə. Uzunluğu bir neçə yüz km-ə çatır
bax: Barxan piramidaları.
Bax: Radial parçalanma.
/lat. ultra-həddən artıq və abissal/ okeanın ən dərin hissəsi (dərinliyi 6000-7000 metrdən çox). ультраабиссаль hadal, hadal zone
okeanın ən dərin sahəsi /6000m-dən dərin/. область ультраабиссальная ultra-abyssal area
/undadalğa/ nəhəng çökəkliklərin və qalxmaların əmələ gəlməsi, eləcə də dənizlərin transqressiya və reqressiyaları ilə müşaiət olunan, geniş sahədə ye
Van Bemmelen tərəfindən təklif edilən tektonik fərziyyə. U. f. görə tektonik proseslər yer qabığında maddələrin differensiyasiyası və yerdəyişməsi say
/undulatus-dalğavari/ qırışıqlığın şarnirinin dalğavari əyilməsi və batması. ундуляция undulation
ətəkləri aşkar bilinməyən, mailli yamaca malik uzunsov yüksəklik; zirvə səthi yastı və ya zəif qabarıq olur
/cənubi slavyan/ adətən layların uzanma istiqamətinə uyğun və ya çat boyu uzanan, hər iki qurtaracağı qapalı olan, muldaya oxşar çökək
bax: Konsekvent dərə.
konkordant intruzivin sinonimi.
1) müasir relyefdə geoloji struktura uyğun gələn morfostruktur; 2) relyef və strukturun sadə, birbaşa (uyğun) münasibəti ilə səciyyələnən morfostruktu
qırışıqlığın formasına uyğun gələn relyef forması. форма рельефа прямая direct form of relief
ümumi istiqaməti qurunun sahilyanı hissəsinin geoloji strukturalarının uzanma istiqamətinə uyğun gələn, sahil
konkordant yatım, uyğun laylanma, paralel yatım-layların təxmini paraleliyi və kəsilişin fasiləsizliyi ilə səciyyələnən yatımı
layın /təbəqənin, damarın, qatın, qırılma müstəvisinin və s./ üzərində üfqi xəttin meridiana nisbətən istiqaməti, dağ kompası ilə müəyyən edilir
uzanma xətti ilə meridian arasındakı bucaq. азимут простирания strike azimuth, trend azimuth
layın /damarın, qırılmanın/ səthinin üfqi müstəvi ilə kəsişdiyi xətt. линия простирания strike line, line of strike
layın /qırılma müstəvisinin, damarın və s./ uzanma xəttinin cəhətlərə görə səmti. направление простирания direction of strike
1) Orta Asiya səhralarında epizodik leysan axımlı və ya ümumiyyətlə axarı olmayan quru yataqlar; 2) rütubətli dövrdən saxlanılmış qalıq /relikt/ çay d
/Ox/ 1) axınlarla gətirilən materiallardan təşkil olunmuş, dənizə doğru uzanan quru zolağı. Köklü sahilin çıxıntısında əmələ gəlir; 2) planda iti paz
bax: Barxan tirələri.
süxurların uzanma istiqamətinə paralel tektonik çatlar. продольные трещины longitudinal joints
qırışıqlıqların oxu istiqamətində uzanmış dərələr: morfoloji fərqləri ilə səciyyələnən sinklinal, monoklinal və ya antiklinal mənşəli ola bilər
geosinklinal sistemlərlə umumi uzanma istiqamətinə malik qırılmalar. Geosinklinal vilayətlərin dərinlik qırılmalarının əsas hissəsini əhatə edir
hakim küləklərin istiqamətində uzanan, bitkilərlə bərkiməmiş və ya kol /ot/ basmış, en kəsiyi simmetrik olan uzun qum yığını
qırılma səthi, süxur laylarının uzanma istiqamətinə uyğun gələn fay. продольный сброс strike fault, longitudinal fault
Bax: Tirə qumları və ya qum tirələri.
dağ buzlaqlarının geriyə çəkilməsi zamanı yan və orta morenlərinin hesabına əmələ gələn və buzlaq dərələri boyu uzanan moren valları
Bax: Uyğun sahil.