çoxlu miqdarda çürüməmiş və yarıçürümüş bitki qalığı (torf) olan, həddindən artıq rütubətli torpaq-lar
(yun. ba-thus – dərin) göl, dəniz və okeanın dərin hissələrində yaşayan orqanizm.
okeanın dərin sularındakı plankton, əsasən bakteriya populyasiyalarından, in-fuzorlardan, xərçəngkimilərdən, balıq sürfələrindən ibarət olub abissal v
Temperaturun dərinlik boyu paylanmasını ölçmək üçün təxsis edilmiş özüyazan cihaz.
laboratoriya tədqiqat məqsədi ilə dəniz və s. su hövzələrindən istənilən dərinlikdən su nümunələri götürmək üçün cihaz
(ingiliscə pis torpaqlar) alçaq dağlıq ərazidə kəskin və mürəkkəb parçalanmış relyef. Əkinçilik üçün yararsız hesab olunur
Su hövzələri dibində yaşayan orqanizmlərlə qidalanan heyvanlar, yalnız qida axtarmaq üçün hövzənin dibinə enirlər
(yun. benthos -dərinlik) Su ekosistemlərinin dib biohorizonlarında yerləşən or-qanizmlərin cəmi. B. avtotrof orqanizmlərdən (yosunlar, qismən ali bitk
dünya coğrafiyaşünaslarının beynəlxalq elmi təşkilatı. 1922-ci ildə yaradılmışdır. BCİ coğrafiyaya aid problemlərin öyrənilməsinə yardım göstərir, bey
1975-ci ildə YUNESKO tərəfindən qəbul olunan beynəlxalq elmi əlaqə: məqsədi milli, regional və qlobal proqramlar üzrə su balansının kompleks tədqiqi:
JUGN; MSOP – YUNESKO-nun (UNESCO) yanında təbii resurs-lardan səmərəli istifadə olunması üzrə məsləhət statusu əsasında 1948-ci ildə yaradılmış qeyri
universal ümumbəşər təbii sərvətləri; bura açıq dənizin (iqtisadi zonanın 200 millik məsafəsində) canlı və cansız resursları, Antarktidanın təbii sərv
Çayın qabağını bəndlə kəsməklə yaradılan göl. Bura süni göllər və su anbarları aiddir.
Ətraf mühitlə müqayisədə balıq və ya digər orqanizmlərin toxumalarında çoxlu miqdarda kimyəvi maddələrin toplanması
Bitki və heyvan populyasiyasının növ və ya qrupunun yayılması yolunda hər hansı maneə (coğrafi və ya bioloji xarakterli)
quru, hidrosfer və litosferin məskunlaşmış hissəsi daxilində biosferin çox iri bölgüsü.
Yer kürəsində müxətəlif biosenozların, həmçinin heyvan, bitki, göbələk və mikroorqanizmlərin (növ, cins və b
bioenozların təsiri nəticəsində yaranan relyef. Uzun dövr ərzində bitki qruplarının ölü kütləsinin akkumulyasiyası (fitogen relyef) nəticəsində yaranı
həyat prosesləri normal gedən temperatur səddləri.
iqlimin canlı orqanizmlərə təsirini öyrənən təlim. Ekologiya B.-la sıx bağlıdır. B. termini və onun əsası 20-ci əsrin əvvəlində A
B.bir elm kimi insan və başqa canlı orqanizimlərin ekoloji şəraitini, havanın canlılar aləminə təsirini öyrənir
(bio və yun. Spharia -kürə) (Vernadskiy), ekosfer (bir sıra qərb tədqiqatçıları), biosfer (Dılis) – yer kürəsində canlı həyatın yayıldığı sahə
(Dedyu, 1988) – biosfer Yerin ekosistemi kimi: B.E.-nin xüsusiyyətlərini planetin canlı, biokimyəvi aktiv maddələri (biokütlə), o cümlədən insanın dai
dünyanın müxtəlif coğrafi vilayətlərində biosferin daha xarakterik, etalon qorunan sahələri. B.q. müəyyən biocoğrafi vilayətlərin təbii ekosistemlərin
küləyin dənizin dalğalanmasına olan təsirinə görə gücünü (sürətini) təqribi müəyyən edən (bal ilə) şkala
Okean (dəniz) hissələrini birləşdirən ensiz su sahəsi.
(çöl) EKOSİSTEMLƏRİ arid kontinental iqlim şəraitində əsasən kserofil taxıl dominantlığı ilə formalaşan ekosistemlər
(fr.brises)-dəniz, göl və böyük çayların sahillərində gündüz dənizdən, gecə isə qurudan əsən yerli küləklərdir
Mühafizə olunan rayonun yuxarı tərəfində yerləşən məntəqədən çaydan daş-qın sularını, çay üzərində yerləşən həmin rayonun aşağı məntəqəsinə ötürməyə x
meylli və dik yamaclarda səthi su axınlarının birləşərək böyük axın əmələ gətirməsinin qarşısını almaq məqsədilə yamacın eni istiqamətində ot bitkilər
maddənin maye və bərk haldan qaz halına keçməsi prosesi, bitkinin transpirasiyası, heyvanat aləminin tərləməsi, onların tənəffüsü, həmçinin torpaq sət
hər hansı bir regionda potensial buxarlanmanın göstəricisi, su səthindən və ya izafi rütubətlənmiş torpaqdan xüsusi buxarlandırıcı cihazla ölçülür
(alm. Bucht) körfəzin bir növüdür. B. dənizin və gölün açıq sudan sahil, astana və ya adalarla ayrılan, fırtına və dalğalardan az-çox qorunan kiçik bi
Vahid zamanda bulaqdan (çeşmədən) daxil olan suyun miqdarı. l/sut, m³/sut. və l/san. ilə ölçülür.
yeraltı suyun təbii surətdə yer səthinə çıxmasıdır. Temperaturu 20°-yə qədər olan B. soyuq B-lar hesab olunur, 20-37° olan subtermal B-lar, 37-42° ola
atmosferdə üzən su buxarı kondensasiyası məhsu-lunun toplantısı. B. diametri bir neçə mikron olan su damcılarından, buz kristalcıqlarından və ya bunla
göydə buludların miqdarını və onların bütün göy qübbəsinə nisbətən tutduqları sahəni göstərən kəmiyyətdir
buludların aşağı və yuxarı hüdürlüyünü təyin edən cihaz.
qurunun sivri bucaq şəklində dənizə, gölə və ya çaya uzanmış hissəsidir. B.qayalıq və ya yumşaq süxurlardan əmələ gələ bilər
Dağ yamacı və ya dərə üzrə ağırlıq qüvvəsinin təsiri altında yavaş-yavaş hərəkət edən buz kütləsi. B
dağ buzlaqlarının və ya materik buz örtüklərinin fəaliyyəti ilə əlaqədar olan çöküntülərdir. Hərəkət edən buzlar müxtəlif süxur qırıntılarını özü ilə
buzlaqların fəaliyyəti nəticəsində girdələnmiş və cilalanmış, bəzən də üzərində cızıqlar olan bərk süxur qırıntılarından ibarət daşlardır
dərə buzlağının qar sərhədindən aşağıda yerləşən hissəsidir. B.d.dərə boyu aşağı enir və burada buz kütləsi ərimə və buxarlanma yolu ilə kiçilir
yüksək dağlıq zonası buz kütlələrinin qravitasiya qüvvəsinin təsiri altında tədricən aşağı sürüşərək yolunda rastlaşdığı dağ süxurlarını parçalaması,
buzlağın fəaliyyəti ilə formalaşan göllər (məs. Skandinaviyadakı göllərin çoxu).
dördüncü və müasir dövr buzlaşmasının təsiri nəticəsində əmələ gələn relyefdir. B.p. formaları çoxdur, onların başlıcaları: buzlaq sirki (yamaclarda),
qayalardan qopub buzlağın üstünə düşmüş iri daşlardır. Belə daşların ətrafında buz tədricən əriyərək onları göbələyə və stolaoxşar formaya salır
Yerin geoloji tarixində antropogendə buzlaq epoxaları arasında isti iqlimlə xarakterizə edilən epoxalar
Yerin geoloji tarixində iqlimin soyuqlaşdığı və qalın, geniş, materik buz örtüyünün əmələ gəldiyi vaxtlara deyilir
su anbarı, kanal və s. suyun dirəndiyi hidrotexniki qur-ğudan yuxarıda və aşağıda yerləşən hissə. Suyun axımı istiqamətində yuxarıda yerləşən hissə yu