HÜMA(Y)

Vəlibəyov Hümay bəy Gəray bəy oğlu - 1905-ci ildə ermənilərə qarşı vuruşmuş xalq qəhrəmanı. Hümay bəy Vəlibəyov 1862-ci ildə Şuşa şəhərində anadan olmuşdu. İbtidai təhsilini molla yanında almışdı. Sonra mədrəsədə oxumuşdu. Rusca təhsil görmüşdü. Humay bəy Cavanşir qəzasında tərcüməçi işləmişdi. Onun haqqında Mir Möhsün Nəvvab yazır: "Şuşa qalasının sakini Gəray bəyin oğlu Humay bəy ermənilərlə vuruşan dəstənin başçısı idi. Humay bəy mahir döyüşçü olduğundan camaata müharibə aparmağın üsullarını təlim edirdi. Bir gün beləcə təlim keçərkən oraya bir kazak gəlib çıxdı. O, əlini yuxarı qaldıraraq Humay bəyə təzim edib irəli gəldi.

Hümayun – Azərbaycan musiqisində 1) yeddi ladlarından (məqamlarından) biri , 2) yeddi əsas muğam dəstgahlardan biri . Humayun Yaxın Şərq xalqlarının klassik musiqisinə daxil olan 24 şöbədən biridir. "Humay" sözü Türk mifologiyasında "cənnət quşu, şahlıq quşu" mənasını daşıyırsa, "humayun" sözü "şahanə, uğurlu, səadətli" deməkdir. XIX əsr Azərbaycan musiqisində rəhavi (rahab) dəstgahında rahab ilə tərkib arasındakı şöbə idi. 19-cu əsrin sonlarında (Mirzə Fərəcin cədvəlində) Humayun dəstgahı 17 şöbə və guşəni özündə toplamışdır. Sonralar inkişaf nəticəsində Humayun başqa muğam dəstgahları kimi təkmilləşir, yığcamlaşır, bəzi şöbə və guşələrdən azad olur. Vaxtilə Azərbaycanda Humayun – "Qafqaz Humayunu" adı ilə məlum idi. Üzeyir Hacıbəyov özünün fundamental əsəri olan "Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları" kitabında Humayunu "Şüştər"lə müqayisə əsasında belə qənaətə gəlir ki, bədii–ruhi təsir cəhətdən Humayun dinləyicidə nisbətən daha dərin kədər hissi oyadır. Bu muğam hümayun, feili, Şüştər, tərkib, bidad, Məsnəvi, üzzal şöbələrindən ibarət dəstgahdır. Humayun dəstgahının şöbə və guşələrindən söz açarkən hər şeydən əvvəl onu demək lazımdır ki, başqa muğam dəstgahlarından fərqlənərək Humayunda "Bərdaşt" olmur.

Hümayun (fars. همايون‎) — İranın Kürdüstan ostanı Bicar şəhristanının ərazisinə daxil olan kənd. Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 438 nəfər yaşayır (84 ailə). Əhalisini azərbaycan türkləri təşkil edir.

Hümayun – Azərbaycan musiqisində 1) yeddi ladlarından (məqamlarından) biri. Hümayun türbəsi — ‎Hümayun (Bicar) — İranın Kürdüstan ostanı Bicar şəhristanının ərazisinə daxil olan kənd.

Hümayun türbəsi Böyük Moğol imparatoru Sultan Hümayun öləndən 9 il sonra, Böyük Moğol imparatorluğunun ikinci hökümdarı olan Hümayunun arvadı Həmidə Banu Bəyimin (Hacı Bəyim) əmri ilə 1565 ildə tikilməyə başladı. 1572 ildə isə tamamlandı. 1993 ildə Ümumdünya irsi siyahısına salınmışdır.

Sultan Humayun (6 mart 1508, Kabil – 27 yanvar 1556, Dehli, Böyük Moğol imperiyası) — Böyük Moğollar sülaləsinin 2-ci və 10-cu padşahı. Atası Sultan Baburun ölümündən sonra taxta çıxan Humayun Böyük Moğol imperiyası taxtında 25 il səltənət sürdü. Ancaq səltənətinin hələ ilk illərində taxtına göz dikənlərə və atasının məğlub etdiyi düşmənlərlə mübarizə etmək məcburiyyətində qaldı. 6 qardaşı vardı. Onlara və başqa qohumlarına geniş ərazilər və başqa hədiyyələr verərək taxtını qorudu. Hakimiyyətinin ilk illərində Sultan Humayun ciddi təhlükələrlə qarşılaşdı. Ludi hökmdarı Mahmud Ludi əfqan əmirləri və bəzi racələr ilə birləşərək Humayuna qarşı hərəkət etdi. Qucerat hökmdarını da hərəkət üçün təhrik etdi. Lakin Humayun şah ikisini də məğlub etdi. Ancaq çox keçmədən Humayun şah və qardaşları arasında da qovğa başlandı.

Hümayun Şəcərian (fars. همايون شجريان‎ 21 may 1975, Tehran) — iranlı musiqiçi, ənənəvi fars klassik müğənnisi. Məşhur iranlı musiqiçi Məhəmməd Rza Şəcərianın oğludur. 1975-ci ildə Tehran şəhərində doğulub və ənənəvi Fars musiqisinin böyük ustadı vokalçı Məhəmməd Rza Şəcərianın oğludur. Kiçik yaşlarında ənənəvi fars vokalı sayılan Avazı öyrənməyə başlayıb.