İslamda ortaya çıxmış ilk dini dünyagörüşünə sahib cərəyanlardan birinin davamçılarıdırlar. Onlara görə, Allah hər bir insanın qədərini öncədən təqdir
kəlam (I) elmində məntiqə əsaslanan dialektik metodlarla aparılan müzakirə və mübahisələrdir. Quranda peyğəmbərlər öz qövmləri ilə çoxsaylı müzakirələ
(8/629 ildə həlak olmuşdur) – Məhəmməd peyğəmbərin əmisi Əbu Talibin oğludur. Məkkədə doğulmuşdur. İslamı ilk qəbul edənlərdən biri olmuşdur
(80/699 – 148/765) – dini və ictimai xadim olmuşdur. Cəfəri məzhəbinin adı onunla bağlıdır. Cəfər Sadiq oniki-imamçı şiələrinin altıncı imamı sayılır
şiəliyin ən geniş yayılmış fiqhi məzhəbdir. Bu məzhəbin adı Cəfər Sadiqlə bağlıdır. O, müxtəlif problemlərin həlli yollarını Quran və hədislərdən axta
axirətdə günahkar insanların, müşrik və kafirlərin cəzalandırılacaqları yerdir. Qurana görə Allahın əmir və qadağanlarını yerinə yetirməkdən boyun qaç
Qiyamət günündən sonra bütün kafirlər və günahkarlar “zəbəni” adlanan mələklər tərəfindən cəhənnəm oduna atılacaqlar
bax: CƏBRİLƏR.
sufizmdə insanlar arasına çıxmaqdır. Sufilikdə bu termin xəlvətin (təkliyə çəkilmənin) əksidir. Təriqət yolunda olan “salik” dünyanı tərk edərək xəlvə
bax: BAYRAMİLƏR.
sufizmdə insana Allahın varlığı və birliyini hiss etdirən mənəvi haldır. Bu hala girən insan düşüncəsini yalnız Allaha yönəldir, yalnız Ona ibadət edi
cinsi əlaqədən sonra bütün bədənin yuyunmasını vacib edən haldır. Kişilərdə müəyyən səbəblər üzündən məninin (spermanın) çıxması qüsulu vacib edir
ruhu bədənindən ayrılan, ölmüş, ancaq torpağa tapşırılmamış insandır. Müsəlman öldükdən sonra onu qüsul aldıraraq yumaq, kəfənləmək, cənazə namazı qıl
ananın qarnında olan doğulmamış döldür (embriondur). İslam hüququnda dölün, doğulmuş uşaq kimi bəzi hüquqları vardır
axirətdə möminlərin əbədi olaraq qalacaqları yerdir. Allah cənnətlə yalnız Ona inananları, Onu tanıyaraq dinin vacib əməllərini yerinə yetirənləri, ya
cadugər və falçılar belə adlanırlar. İslamın ilk mənbələrində bu söz tez-tez “tağut” sözü ilə birlikdə ifadə edilirdi
dünyada müsəlmanın din və inancı, istək və arzuları, haqq və hüquqları uğrunda mübarizə aparması və bu istiqamətdə səy göstərməsidir
kişi və qadının cinsi orqanlarının qovuşmasıdır. Buna yalnız evlilikdə yol verilir (Quran 2: 223). Alimlərin ictihadlarına görə cinsi yaxınlıq olanda
insanlar kimi şüurlu varlıqlar olduqlarına görə Allah qarşısında etdikləri əməllərdən məsul varlıqlardır
müsəlman olmayan vətəndaşların, canları və mallarını qorumaq üçün İslam dövlətinə ildə bir və ya iki dəfə ödədikləri vergidir
günlərdən hesab olunan həftənin beşinci günüdür. Ərəb dilində bu söz “toplantı” mənasında da işlədilir
Nuh peyğəmbərin gəmisinin tufandan sonra quruda lövbər saldığı dağdır (Quran, 11: 44). Hazırda Türkiyə-İraq sərhədinin yaxınlığında yerləşən və hündür
İslam ənənəsində mübarək
müsəlmanların cümə günü günorta vaxtında böyük məscidlərdə qıldıqları namazdır. İlk dövrlərdən başlayaraq müsəlmanların digər din mənsubların da (əhli
(56/676-cı ildə vəfat etmişdir) – Məhəmməd peyğəmbərin həyat yoldaşlarından biri, Bəni Müstəliq qəbiləsinin başçısı Haris ibn Dirarın qızı olmuşdur
sufi təriqətlərindən biridir. Təriqətin adı Muinəddin Həsən Çişti (633/1236) ilə bağlıdır. Onun soyu Sistandan gəlməkdədir
Kəbənin cənubunda yerləşən toplantı yeri olmuşdur. Darun-Nədvəni Qüreyş qəbiləsinin başçısı Qusay miladi 440-cı ildə inşa etdirmişdir
savaş və müharibə yerləri və ya İslam qanunları ilə idarə olunmayan, müsəlmanlara düşmən olan ölkələr və bölgələrdir
İslam qanunları ilə idarə olunan ölkə və bölgələr nəzərdə tutulur. Quranda bu terminə rast gəlinmir. Onun yaranması daha çox ictihadlarla bağlıdır
İsrail oğullarına göndərilmiş peyğəmbərlərdən biri olmuşdur. Qüds (Yerusəlim) şəhərində doğulub, orada da vəfat etmişdir
(202/817 – 270/883) – zahiri məzhəbinin qurucusu olmuşdur. O, dini elmləri Məhəmməd ibn İdris Şafiidən öyrənmişdir
gəlişi qiyamətdən öncə gözlənilən zalim bir insan obrazıdır. Onun gəlməsi axirət olaylarının əlamətlərindəndir
Allahın xaliq olduğunu inkar edənlərdir. Onlar materiyanın əbədi olması iddiasını irəli sürmüşlər. Dəhrilər daha çox fəlsəfi bir cərəyan kimi dəyərlən
səyahət edən, fiziki dünyadan əl çəkərək, mənəvi dünyada yaşayan, sufiliyi təbliğ edən dindar insanlardır
ibadətlərdən əvvəl bədən üzvlərinin: əllərin, ayaqların, üz və başın su ilə yuyulması və məsh edilməsidir
bax: DƏSUKİLƏR.
sufi təriqətlərindən birinin ardıcıllarıdırlar. Onları bürhanilər də adlandırırlar. Təriqətin adı Bürhanəddin İbrahim ibn Əbu Məcd Dəsuki (676/1277 il
(50/670-ci ildə vəfat etmişdir) – Məhəmməd peyğəmbərin səhabələrindən biri olmuşdur. O, Kəlbilər qəbiləsinin başçılarından biri idi
rəvayətlərə görə Quranda adı keçən Əshabi-Kəflə bağlı hadisələrdə möminləri təqib edən ölkə başçısı olmuşdur
tapınma, yol, təriqət, inanc kimi və s. sözləri özündə ehtiva edir. Latınca “religio” sözünün qarşılığı kimi işlədilir
bax: MƏSCİDÜLDİRAR.
qətlə yetirilmiş insanın yaxınlarına və ya əlil edilmiş insanın özünə cinayəti törətmiş insan tərəfindən kəffarənin ödənilməsidir
ismaili şiələrə yaxın ifrat dini təriqətin davamçılarıdırlar. Bu təriqətin qurucusu Dərazi olmuşdur. O, Qahirədə Fatimi xəlifəsi Biəmrillahın (386/996
Allahdan nə isə istəmək və diləmədir. Özünü Allahın qulu hesab edən hər bir kəs Onun gücü qarşısında öz acizliyi və gücsüzlüyünü hiss edib Ona sığınır
quşluq vaxtı deməkdir. Bu söz Quranda (20: 59, 79: 46, 93: 1) da anılmaqdadır. Duha vaxtı girəndə (günəşin doğuşundan iki saat sonra) eyni adlı namaz
insanı ölümünə qədər əhatə edən bütün maddi və mənəvi aləmdir. Ölüm anından sonra hər bir insan o biri dünyaya – yəni, axirət həyatına intiqal etmiş o
kətan və ya pambıqdan, altdan biçilməmiş iki parçadan ibarət olan müsəlman zəvvarın geyimidir. Parçanın biri beldən ayaqlara doğru sarılır, digəri isə
zəvvarın həcc və ümrədə ziyarətdə ihramda olarkən müəyyən əməllərin qadağan edilməsi halında olmasıdır
yaxşılıq etmə və yardımlaşmadır. Yardımlaşma həm maddi, həm də mənəvi davranışdır. Ehsan həmçinin Allah rızasını qazanmaq məqsədi ilə doğru yollarla q
isbatlanmış obyektiv biliklərdir. Bu anlayış İslamda ehkamlarla çərçivələnmişdir. İslama görə elmin qaynağı Allahdır