semiotikada işarələr və onların bildirdiyi predmetlər arasında münasibətlər. Semantik parametr –cümlədə açar söz mənasına birləşən bu və ya digər el
ilkin dil ifadəsinin xüsusiyyəti olmaqla, ona tərcümə zamanı əlavə elementlərin əlavə edilmə zəruriliyi ilə müəyyənləşir: o tərcümə dilinə münasi
1. Tematik sıranı təşkil edən söz və ifadələrin məcmusu; biliklərin müəyyən sahəsini əhatə edən dildəki söz və ifadələr
tərcümə uyğunluğunun ortaya çıxarılması, bir-biri ilə ziddiyyət təşkil edən lüğət məqalələrinin funksional - semantik təhlili zamanı minimal sayda s
ekstralinqvistik informasiya daşıyıcısıdır, məsələn, ismin tək və cəmini, növ, modallıq, zaman üstəgəl bütün leksik kateqoriyalar
semantikaya daxil olan vahidlərin qeydə alındığı lüğət. Belə lüğətlər birdilli (məsələn, yazıçı dili lüğəti; belə lüğətlərdə sözlərin mənası izah
informaisyanın semantik səviyyəsini yenidən kodlaşdıran tərcümə priyomlarından biridir. Bax: həm də semantik transformasiyalar
situativ modellə təsvir olunan ayrı-ayrı sözlərin məna strukturunun və ümumiyyətlə, deyimin dəyişilmə növlərinin situativ modeli
1. Dilin və yaxud dil vahidlərinin köməyi ilə verilən informasiya. 2. Dil və hər hansı dil vahidlərinin köməyi ilə verilən informasiyanı öyrənən dilçi
denotativ, situasion, (yaxud) işarə əlaqələrinin qurulması - və tam (bütöv) əlavə siqnikativ və fon əlaqələrinin formalaşması ola bilər
söz və ifadələrin və onların mənasının dəyişməsini öyrənən dilçilik bölməsi.
denotatla dil işarəsinin əlaqələri. Tərcümə vahidlərində aşağıdakı semasioloji əlaqələr fərqləndiririlir: konstant, yaxud müvəqqəti; fiksasiya olunm
mücərrəd təsvir səviyyəsində məzmun planının minimal vahidi.
dilin ayrı-ayrı vahidləri arasında ifadə üçün yararlı və ayırmaq üçün xidmət edən.
bu, elə semiotika deməkdir.
orijinalın məzmunu.
1. İşarə sistemlərinin ümumi xassələri haqqında elm. Buraya dilçiliyi də o şəkildə əlavə etmək olar ki, orada dilə semioloji (semiotik) xassələr xasd
1. Təbii və sünii dilləri də əlavə etməklə, işarə sistemlərinin ümumi xassələri haqqında elm. 2. Müxtəlif işarə sistemlərini, informasiyanı saxlaya
yaxud transmutasiya - verbal işarələrin qeyri-verbal işarə sistemlərinin köməyilə interpretasiyası.
əsəb telləri ilə mərkəzi əsəb sisteminə gələn informasiya.
mətnin məzmununu insan tərəfindən yerinə yetirilmiş tərcümə ilə müqayisədə rəqabətə davamlı edən sözbəsöz və dövrəbədövrə verməyə istiqamətlənmiş tə
burada nəinki mümkün qədər fikrə, həm də orijinalın formasına olduqca böyük yaxınlıq tələb olunur
idarəedən aə idarəolunan sistemlər arasında münasibət. Yalnız inikas olunan situasiyada nəzərə çarpır
cəmiyyət həyatının reqlamentləşmiş hissəsini təşkil etməyən və fiksasiya edilmiş kommunikativ vəzifə və sosial rollarla bağlı olmayan nitq situasiyası
1. Tərcüməçinin başa düşdüyü kimi digər dildə olanın, deyilənin (yazılanan) ümumi məzmununun verdiyi tərcümədir ki, burada mənbə dilindəki ifadə
bax, tərcümənin həddən artıq interpretasiyası.
maqnitofon, yaxud komputerdə səsyazılı, yaxud videoyazıya verilən xarici dildə olan mətnin tərcüməsinin tədris növü
1. Bu, dilin ən sadə sintaktik modelindən (nüvə cümlələrdən) transformasiyalar seriyası yolu ilə yaranmış sintaktik konstruksiyalardır, (quruluşlar)
mətnin səthi səviyyədə orijinalın dərinləşdirilmiş strukturunu verməyən tərcümə (bax, tərcümənin subinterpretasiyası)
1. Bədii poetik tərcümə nəzəriyyəsində sözbəsöz tərcümə. Burada orijinalın məzmunu ilə oxucunu ümumi şəkildə tanış etmək funksiyasını daşıyan tərcu
1. Hər hansı məlumat yoxluğu. 2. Mətndə sıfır informasiyalı (əhəmiyyəti olmayan) söz və söz birləşmələri, daha doğrusu, konkret verilmiş mətndə məna i
bax: kompressiya.
ayırıcı funksiya.
dil işarəsinin siqnifikativ konnotasiyası dedikdə biz elə bir məna başa düşürük ki, o onun denotativ mənasına kömək edir və bu dil ilə konkret büt
1. Ardıcıl tərcümədə: 1) anlayışların əlamətlərinə görə qənaətli və əyani şəkildə göstərilməsi. Simvol yalnız öz təyinatını yerinə yetirərkən simvold
ədəbi əsərlərin dilin inkişafında eyni tarixi dövrə, mərhələyə keçməsi.
1. Peşəkar tərcümənin əsas formalarından biri. Tərcüməçi tərəfindən tərcümə edilən mətnə paralel aparılan bir dildən digər dildə məlumatın şifahi t
müasir tərcümə.
sinxron tərcüməçinin fəaliyyətinin mühüm xassələrindən olan təsviri; sxematik təsviri.
zaman, statikada təkamüldən asılı olmadan həmin stadiyada (mərhələdə) müşahidə edilən dil faktlarının xarakteri
1. Fəaliyyətin xüsusi məşqlərin köməyi ilə formalaşdırılmasıdır ki, ilkin mətndə oriyentirləşdirmə prosesinin parallel həyata keçirilməsi, tərcümə h
1. Bu və ya digər dildəki eyni mənaya malik söz, söz birləşməsidir. 2. Digər nitq vahidini məna baxımdan əvəz edə bilən söz və söz birləşməsi
1. İntensivlikdən və onun keyfiyyət ifadəsi olan çalardan asılı olaraq eyni mənaların (sinonimlər) sırası
1. Eyni anlayışları ifadə edib bir-birinə yaxın, yaxud uyğun sözlər olub, müxtəlif çalara, yaxud üslubi çalarlarla fərqlənən, adətən, eyni nitq hiss
bu, sinonimləri, onların izahını, onlara illüstrativ materialları özündə əks etdirən lüğətdir. Sinonimlər lüğəti nəinki onlara məna baxımından uyğ
1. Nitq deyiminin strukturlaşdırılması qaydası. 2. Nitqin strukturlaşması (sözlərin bir-biri ilə uzlaşması və sözlərin bir-birinin ardınca olması) pro
real aktantları bildirən (mübtəda, bütün hallarda işlənən tamamlıq, yer zərfliyi və s.) cümlə üzvləri
əsl mətnin konstruksiyasından fərqlənən əslin və tərcümə dilinin qrammatik quruluşunun üst-üstə düşməməsi ilə ortaya çıxan tərcümə mətnindəki cü
sistemə girişdə (real kommunikasiyada sintaktik kodlaşdırma danışana məxsus olduqda) sintaktik zəncirin formalaşması
orijinalda verilmişlə daha müxtəsər və daha sadə sintaktik konstruksiyanın seçilməsi. Sintaktik kompressiyaya aşağıdakı üsulları aid etmək olar: 1)