MÜQƏDDƏR

Müqaddərat - aktyor,yazar,rejissor Erkan Kolçak Köstendildən kino hekayələri. “Bütün olanları, baş verənləri və gələcəkdə nə olacağını dəyişə bilərsinizmi? Bütün həyat təcrübəsinə və həyat arzusuna baxmayaraq, insan heç vaxt bir şeyə etiraz edə bilməz: ölüm. İnsan ölçdüyü anları dilimlərə bölərək yığdığına və Zaman adlı məfhumun ətrafında dolaşdığına görə yaşamaq başımızdan keçənlərin yükünü dumanlı bir meşəyə daşımaq kimidir. Bütün təcrübəmizə və qeyri-məhdud imkanlarımıza baxmayaraq, Zamanın gəlib-gəlmədiyinə, dolu olub-olmamasına qərar verə biləcək yeganə şey taleyindir. Bəzən təzə çiçəkləri qoparacaq, bəzən köhnə ayaqlarına dolanacaq. Ancaq həmişə vaxtında olacaq. Erkan Kolçak Köstendil öz kitabın yaranması haqqında belə deyir "2006-cı ildə Türkiyənin ilk internet və Facebook serialı olan “Mukadderat”ı çəkdik. O vaxt biz konservatoriyada oxuyurduq. 13 il sonra Mükadderatı kitaba çevirməyi təklif etdilər.

Öz müqəddəratını təyin etmə ya Özərklik (ing. self-determination) haqqa görə dünyada bütün xalqlar özgə və əcnəbi güclərdən asılı olmayaraq, müstəqillik durumları və siyasi vəziyyətlərini azadlıqla təyin edə bilərlər.

Rəqəmsal öz müqəddəratını təyin etmə — cəmiyyətin və gündəlik həyatın bir çox aspektlərinin rəqəmsallaşmasının artması ilə ortaya çıxan fərdi və kollektiv agentlik və muxtariyyət qarşısındakı unikal problemləri həll etmək üçün öz müqəddəratını təyin etmənin hüquqi konsepsiyasından irəli gələn və rəqəmsal sferaya tətbiq edilən fənnlərarası konsepsiya. Rəqəmsal öz müqəddəratını təyinetmənin fəlsəfi və ya hüquqi cəhətdən razılaşdırılmış konsepsiyası hələ mövcud deyil. Bu termin ümumi çərçivədə insanın öz müqəddəratını təyin etmə modelini rəqəmsal əsrə hərtərəfli layihələndirmə cəhdini təsvir edir. Konsepsiya ilk dəfə olaraq Fransada telekommunikasiya tənzimləyicisi olan ARCEP tərəfindən "İnternetin vəziyyətinə dair 2021-ci il üzrə hesabat"ının professor Luka Belli tərəfindən aparılmış "Şəbəkənin öz müqəddəratını təyin etmə" başlıqlı işində daxil edilmişdir. Qanunvericilərdən və siyasətçilərdən tutmuş ictimai təşkilatlara və alimlərə, fəallara və vətəndaş cəmiyyətinin üzvlərinə qədər cəmiyyətin müxtəlif sektorları fərdlərin öz müqəddəratını təyin etmə hüququnu qoruyan və təşviq edən rəqəmsal infrastrukturun, alətlərin və sistemlərin tətbiqinə, o cümlədən bərabərhüquqlu ödənişsiz girişə, insan mərkəzli dizayna, məxfiliyin daha yaxşı qorunması və məlumatlara nəzarətə çağırış etmişdir. Bu elementlər bir-biri ilə sıx bağlıdır və bir-birini tamamlayır. Mövcud rəqəmsal uçurumların müxtəlif formalarının aradan qaldırılması və rəqəmsal texnologiyalara və internetə bərabər və ədalətli çıxışın təmin edilməsi bütün fərdlərin rəqəmsal dövrdən, o cümlədən məlumat, xidmətlər və irəliləyiş imkanlarından faydalana bilməsini təmin etmək üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Rəqəmsal savadlılıq və media savadlılığı fərdlərə rəqəmsal vasitələrdən istifadə etmək, eləcə də onlayn qarşılaşdıqları məzmunu tənqidi qiymətləndirmək, öz məzmunlarını yaratmaq və istifadə olunan rəqəmsal texnologiyanın xüsusiyyətlərini və nəticələrini anlamaq üçün lazımi bilik və bacarıqlar əldə etmək üçün təklif edilmişdir.