Neapol

Neapol (qəd.yun. Νέα Πόλις — "yeni şəhər"; ital. Napoli) — böyüklüyünə görə Roma və Milandan sonra İtaliyanın 3-cü, cənubi İtaliyanın isə ən böyük şəhəri. Kampaniya (İtaliya) əyalətinin paytaxtı. Şəhərin əhalisi 1 milyon nəfər, şəhərətrafı bölgələrlə birlikdə 3 milyon nəfərdir. Neapol məşhur Vezuvi vulkanının yaxınlığında yerləşir. Şəhərin beynəlxalq aeroportu və böyük dəniz limanı vardır. Neapol öz zəngin tarixi, mədəniyyəti və mətbəxi ilə məşhurdur. Əsası e.ə. VIII əsrdə yunanlar tərəfindən qoyulmuşdur.

Neapol Krallığı — İtalyan yarımadasının cənubunda, Neapoldə qurulmuş bir dövlətin müasir adıdır. Zamanında səhv olaraq Siciliya Krallığı adı ilə tanınırdı. Çünki Neapol Krallığı Siciliya adasında 1282-ci ildə çıxan Siciliya Vesperləri adlı bir üsyan nəticəsində Neapol Krallığınin Siciliya Krallığından ayrılması ilə ortaya çıxmışdı. Neapol Krallığının olduğu dövrdə bu krallıq ya İspan və ya Fransız əsilli bir kral tərəfindən idarə edilmişdir. "Siciliya vesperləri" adı verilən Siciliya adası üsyanlarından sonra Anjulu Karlo (rəsmi adı Siciliyalı I Karlo) Siciliyanı İspan Aragon kralı Aragonlu III Pedro ordusuna buraxmaq məcburiyyətində qaldı və İtalyan yarımadasının cənubunda özünə aid olan ərazilərdə hökmranlıq etməyə başladı. Bu dövlət rəsmən Siciliya Krallığı olsa da, ümumiyyətlə paytaxtı olan Neapol şəhərinə görə Neapol Krallığı (İtalyanca: Regno di Neapol) kimi tanınır. Karlo və Anju xanədanına daxil olan hökmdarlar (yəni Neapol Kralı I Karlo, Neapol Kralı II Carlo, Neapol Kralı Roberto və Neapol kralı I Giovanna) Siciliya uzərindəki haqlarından əl çəkməyib 1373-cü ilə qədər iki dövlət arasında müharibə vəziyyətini davam etdirdilər. I Giovannanın səltənəti zamanı Macarıstanda hökm sürən Anju sülaləsi kralı olan Böyük Louis Neapol Krallığını bir neçə dəfə işğal etdi və I Giovanna Neapolyə ancaq 1352-ci ildə qayıtdı. Kraliça I Giovanna uşaqsız olduğu üçün Anju sülaləsinin Neapol Krallığı üzərindəki haqqının sonda itməsinə yol açdı. Özünə varis olaraq Anju hersoqu I Luigi seçdi və beləliklə taxta keçmək hüququ olan Durazzo Drac prensi olan əmioğlusunun qanuni haqqını rədd etmiş oldu.

Neapol körfəzi (it. Golfo di Napoli) — Tirren dənizinin bir hissəsi olub, İtaliyanın sol sahillərini (30 km), Mizeno burnundan Kampanello burnuna qədər ərazini əhatə edir. Gözəl mənzərəli əhatəsi ilə tanınır və zəngin təbii aləmə malikdir. Sahilləri sıx məskunlaşmışdır. Qərb hüdudlarında İskya, Proçida, şərq hüdudlarında isə Kapri kimi adalar mövcuddur. Körfəzin böyük şəhəri Neapol sayılır. Vezuvi vulkanı, Qədim Pompeyin qalıqları bu körfəzin sahillərində yerləşir.

Bakı-Neapol qardaşdırlar qısametrajlı sənədli filmi rejissor Teymur Bəkirzadə tərəfindən 1972-ci ildə çəkilmişdir. "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Kinolent iki ölkənin-Azərbaycanla İtaliyanın qədim şəhərlərinin-Bakı və Neapolun dünənindən və bu günündən, bu şəhərlər arasında mövcud olan oxşar cəhətlərdən, onların dostluğundan bəhs edir. == Məzmun == Kinolent iki ölkənin-Azərbaycanla İtaliyanın qədim şəhərlərinin-Bakı və Neapolun dünənindən və bu günündən, bu şəhərlər arasında mövcud olan oxşar cəhətlərdən, onların dostluğundan bəhs edir.

Allium neapolitanum (lat. Allium neapolitanum) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin nərgizçiçəyikimilər fəsiləsinin soğan cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == Allium album Santi Allium amblyopetalum Link Allium candidissimum Cav. Allium candidum C.Presl Allium cowanii Lindl. Allium gouanii G.Don Allium inodorum Aiton Allium lacteum Sm. Allium laetum Pollini Allium liliflorum Zeyh. Allium neapolitanum var. angustifolium Täckh. & Drar Allium sieberianum Schult. & Schult.f.

Allium neapolitanum (lat. Allium neapolitanum) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin nərgizçiçəyikimilər fəsiləsinin soğan cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == Allium album Santi Allium amblyopetalum Link Allium candidissimum Cav. Allium candidum C.Presl Allium cowanii Lindl. Allium gouanii G.Don Allium inodorum Aiton Allium lacteum Sm. Allium laetum Pollini Allium liliflorum Zeyh. Allium neapolitanum var. angustifolium Täckh. & Drar Allium sieberianum Schult. & Schult.f.

Sarmaşıqyarpaq meşənovruzu (lat. Cyclamen hederifolium) — bitkilər aləminin erikaçiçəklilər dəstəsinin novruzçiçəyikimilər fəsiləsinin meşənovruzu cinsinə aid bitki növü.

Adi əncir (lat. Ficus carica) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin tutkimilər fəsiləsinin əncir cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == Caprificus insectifera Gasp. Caprificus leucocarpa Gasp. Caprificus oblongata Gasp. Caprificus pedunculata (Miq.) Gasp. Caprificus rugosa (Miq.) Gasp. Caprificus sphaerocarpa Gasp. Ficus albescens Miq. Ficus burdigalensis Poit.

Robert ətirşahı (lat. Geranium robertianum) — bitkilər aləminin ətirşahçiçəklilər dəstəsinin ətirşahkimilər fəsiləsinin ətirşah cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == === Homotipik sinonimləri === Geranium robertianum subsp. eurobertianum Briq.

Tazet nərgizgülü (lat. Narcissus tazetta) — nərgizgülü cinsinə aid bitki növü. == Sinonim == Hermione ambigena Salisb. Hermione amoena Jord. & Fourr. Hermione antipolensis Jord. & Fourr. Hermione aperticorona Haw. Hermione auranticorona Haw. Hermione biancae Tod.

Aralıq dənizindən Qafqaza və Şimali İrana qədər geniş ərazidə yayılmışdır. Hündürlüyü 5–10 m-ə, çətirinin еni 4–9 m-ə çatan, yarpağını tökən, assimmеtrik, еnli yumurtavari və ya şarşəkilli kiçik ağac və ya iri kоldur. Bitkinin zоğları əvvəlcə bоz-qоnur, sоnradan tünd-qоnur оlub, qabığı uzun yarıqlıdır. Yarpaqlar qarşılıqlı yеrləşib, parlaq tünd-yaşıl rəngli, uzunluğu 3-6 sm-dir. Aprеl-may aylarında yarpaqları açıldığı dövrdə çiçəkləyir. Çiçək qrupu sarı-yaşıl rəngli çətirdir. Mеyvələri bir-birnə paralеl yеrləşən qanadlara malikdir. İsti, quru yamaclarda, sеyrək kоlluqlarda bitir. İşıq və istisеvən, sоyuğa və küləyə davamlı bitkidir. Yarımkölgəyə dözür.

Hind xəşənbülü (lat. Melilotus indicus) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin xəşənbül cinsinə aid bitki növü. Karl Linney tərəfindən 1753-cü ildə nəşr olunmuş Species plantarum əsərində təsnif olunmuşdur. Daha sonra isə 1785-ci ildə Xəşənbül cinsinə aid edilmişdir.