boruda maye axını sürətinin birdən-birə kəskin dəyişməsi. Boruda siyirtmənin tez bağlanması, turbin və ya nasosun işinin birdən-birə saxlanması nəticə
neft məhsularının emalı üsularından biri. Bax: Riforminq. «Holand sindromu» – bu terminin meydana gəlməsi ötən əsrin 50-ci ilərinin sonu, 60-cı ilərin
qazma baltası; neft, daş kömür və digər filizçıxarma mədənlərində süxuru dağıtmaq, yaxud bu prosesi sürətləndirmək üçün işlədilir
karbohidrogenlərin bəzi naftenlərin, həmçinin müxtəlif oksigenli, kükürdlü və azotlu birləşmələrin mürəkəb qarışığı
bax: «Hasilatın pay bölgüsü».
neft və qaz quyularının yeraltı təmirində nasos- kompresor borularını (diametri 20-dən 132m-dək) bağlamaq və açmaq üçün alət
bir buruq quruluşunda bir qazma alətləri komplekti ilə eyni zamanda iki maili quyunun qazılması üsulu
neft yatağında lay təzyiqini lazımi səviyədə saxlamaq, neft yataqlarından təkrar istifadə zamanı neft hasilatını intensivləşdirmək məqsədilə konturarx
qazıma quyusu oxunun şaquli vəziyətdən meylinin bucaq və azimutunu ölçən cihaz. Quyunun faza vəziyətinə nəzarət məqsədilə işlədilir
maye-qaz qarışığını quyu dibindən yer səthinə qaldırmaq üçün quyuya buraxılan borular. İ.b. D, K, E, L, M markalı yüksək mexaniki xasəli poladan, qayn
mili neft şirkəti ilə xarici neft şirkəti arasında konkret yataqların işlənməsi üçün hüquqi şəxsin yaradılmasını nəzərdə tutan müqavilə (bu, əslində b
qazma quyusuna elektrik kabeli ilə salınaraq quyunun diametrini ölçən dərinlik cihazı. Mexaniki və ultrasəs K
su, neft və qazın daha çox miqdarda itkisiz alınması məqsədi ilə onların yer altında, yaxud yerin səthindəki çıxış yerlərində qarşısını kəsib toplayan
molekuları yalnız karbon və hidrogen atomlarından ibarət olan üzvi birləşmələr sinfi.
geoloji kəsilişi öyrənmək və faydalı qazıntıları aşkar etmək üçün quyuların geofiziki tədqiqi. Quyularda ilk geofiziki tədqiqatları (quyularda tempera
kimyəvi reaksiyaların asanlaşmasına və ya tezləşdirilməsinə təsir göstərən kimyəvi birləşmələr.
tikinti üçün qazılmış xəndək.
quyuları sütuncuqlu balta ilə qazıyan zaman götürülmüş süxur sütunu. Layların fiziki xasələrini və neft-qazla doyma dərəcəsini, həmçinin, ayrı-ayrı qu
əsasən 140-3000C temperaturda qaynayan neft fraksiyası; maye karbohidrogen qarışığından ibarətdir. Neftin distiləsində və ya ağır neft məhsularının kr
geologiyada təzə neft və qaz yataqlarını aşkar etmək üçün istifadə olunan metodlar məcmusu.
faydalı qazıntıların kəşfi, həmçinin süxurların xüsusiyətlərini və yataq laylarının xarakterini öyrənmək üçün qazılan quyu
kimya, neft kimyası, neft və qaz sənayesi üçün texnoloji avadanlıq, texnoloji xət kompleksi və qurğular hazırlayan maşınqayırma sahəsi
maşın və boru kəmərlərində qaz, buxar və ya maye sərfini tənzimləmək məqsədi ilə axın kəsiyinin sahəsini dəyişən detal, yaxud quruluş
neftayırma zamanı əmələ gələn kömürə bənzər bərk (sərt) madə. Kokslama –kokslama aparatında karbohidratlar 8000C-yə qədər qızdırılır, bu vaxt bütün yü
bərk yanacağın kokslaşdırılması zamanı alınır;
geologiyada məsamə boşluq və çatlarında neft, qaz, su saxlayan məsaməli və çatlı süxurlar.
üzən qazma qurğusunun və ya qazma gəmisinin qazma zamanı yuxarı və aşağı hərəkətini tənzim etmək üçün hidravlik ötürücüsü olan qurğular
sıxılmış qaz (hava) enerjisi hesabına nefti (onunla birlikdə qaz və lay suyu) yer səthinə çıxarılan quyu
neftdən alınan sürtkü yağı; kompersor və hava vuran aparatları yağlamaq üçün işlədilir. Sənaye yağları qrupuna mənsubdur
buxar şəklində olan madəni maye şəklinə gətirən qurğu. Konsesiya müqaviləsi (yaxud lisenziya müqaviləsi) – bizneslə dövlət arasında dövlət mülkiyəti o
üzərinə düşən yükün qiymətindən asılı olaraq, maye və ya bərk madəyə məxsus xasələr göstərən sürtkü materiaları K
umumi razılıq və qarşılıqlı mənfət əsasında birgə fəaliyət ğöstərən müəsisələr birliyi, Məsələn, Azərbaycan Beynəlxalq Əməliyat Şirkəti (AƏBŞ)
beynəlxalq qanunlara əsasən hər hansı bir dövlətin sahil sularından kənarda suüstü və sualtı yerləşən dəniz sahələrinin yerləşdiyi ərazi
(metalda) xarici mühitin kimyəvi və ya elektrokimyəvi təsiri nəticəsində metalın dağılması. K.-dan hər il bəşəriyətin istehsal etdiyi metalın 1–1,5 %-
yanğının (xüsusilə yanan maye neft məhsularının) köpüklə söndürülməsi. Köpük yanan mayenin səthini örtərək istiliyin alovdan mayeyə ötürülməsinə, habe
mühərik yanacağı və kimya sənayesi üçün xamal almaq məqsədi ilə neft və onun fraksiyalarının destruktiv emalı
ağır neft fraksiyalarının termik və katalitik krekinqi prosesində əmələ gəlib 2000C-yə qədər qaynayan fraksiya
tərkibində yüksək miqdarda kükürd olan xam neft.
karotaj - radioaktiv karotaj metodlarından biri. Quyu divarı boyunca yerləşən süxur laylarında qama şüalanmanın intensivliyinə əsaslanır
quyudan çıxan neft və qazın tam qermetik boru kəmərləri ilə istehlakçıya çatdırılması üsulu. Q.i. sxemində quyu məhsulu (neft və qaz) 0,5-0,1 MH/m2 tə
kondensat yatağı – yüksək lay təzyiqi və temperaturunda karbohidrogenləri qaz halında olan yataq.
hasil edilən neftlə bərabər çıxan qazın miqdarının (m3-lə) neftin miqdarına (m. və ya m3) olan nisbəti
qaz qarışığının tərkibini təyin edən cihaz. Növləri: əl ilə işləyən Q.a. və avtomat Q.a. Əl ilə işləyənlərdən ən çox yayılanı absorbsiyaedici analizat
qaz qarışığının tərkibini təyin etmək üçün tətbiq olunan kimyəvi, fiziki-kimyəvi və fiziki analiz üsuları
qazın saxlanması üçün təbi, yaxud süni rezervuar. Yerüstü (bax: Qazholder) və yeraltı olur. Yeraltı Q
bax: Qazolin.
laydakı qaz ehtiyatlarının hesablanmasında tətbiq edilən metodlar. Bu metodlar müxtəlifdir və qazın laydakı halından (sərbəst, qaz papağı, neftdə həl
termik emal nəticəsində bərk və maye yanacaqdan yanar qaz alan aparat.
qazı toplamaq, saxlamaq və qaz kəmərlərinə, yaxud qaz emalı qurğularına vermək üçün stansionar polad quruluş
neft və qaz yataqlarının təyinində istifadə edilən geokimyəvi metodlardan biri. Gili məhlulda qaz və yüngül maye karbohidrogenlərin miqdarının təyin e