orakul

Orakul (lat. oraculum, "danışıram, diləyirəm" mənalarını verən oro sözündən əmələ gəlir) — antik dövrdə ən çox yayılmış fal forması. O, inananların istəyi ilə tanrı adından orakul adlandırılan kahin tərəfindən gələcək haqqında xəbər verməkdən ibarət idi. Daha geniş mənada, orakul həm xəbərin elan olunduğu yer və həmin xəbərin mətni demək idi. Müasir dildə orakul gələcəkdən xəbər verən və həmçinin hər fikiri danılmaz həqiqət və vəhy olan insana deyilir. Delfili Pifiya xaricində bütün qədim orakullar kişi cinsinə aid idilər. Tarixçilər orakulların Qədim Yunanıstana Qədim Şərqdən gəldiyini iddia edirlər, çünki oxşar falçılıq yerləri Mari, Assuriya və Qədim Misir şəhəri olan Butoda mövcud idilər. Herodotun yazdığına görə, Qədim Yunanıstan orakullarından ən qədimi Epir regionunun Dodona şəhərində yerləşirdi. Ora yunanların Elladaya gəlməsindən əvvəl yarandığı güman edilir və ehtimala görə, əvvəl bura yunan ənənəsində yer tanrıçası Geya olaraq təfsir edilən Ana Tanrıçasının müqəddəs yeri idi. Göründüyü kimi, qədim orakkuların hamısı kimi ora da xtonik kultu ilə əlaqəli idi, çünki kahinlər gələcək haqqında xəbərləri müqəddəs palıd yarpaqlarının xışıltısından verirdilər.

Sais orakul papirusu — Misirin Sonrakı dövrünə aid papirus. Burada bir adam atasından onun məbədinin kahinliyini tərk edib qonşu şəhərin (Montu-Re-Horaxtı ) kahinliyinə qoşulmasına icazə verilməsi üçün müraciət edir. Təsvirdə Amun-Re tanrısının presessiyasını müşahidə etmək olar, onun məbədinin hissələri kahinlər tərəfindən tutulan daşıyıcı dirəklərin üstündə görünür.

Delfi orakulu (yun. Μαντείο των Δελφών), həmçinin Pifiya (yun. Πυθία) — Fokidada Parnas dağının cənub yamacının ətəyində yerləşən Delfidə Apollon məbədindəki orakul. Qədim yunan mifologiyasına görə, o, Apollonun özü tərəfindən dəhşətli ilan Pifon üzərində qələbə qazandığı yerdə qurulmuşdur. Nominal olaraq əsas şəxsin keşiş (Pifiya) olduğu, lakin əslində bütün proqnozların onu təfsir edən məbəd kahinləri tərəfindən tərtib edildiyi Delfi kahinləri ellin dünyasındakı əsas kahinlərdən biri idi. Görünüşü Mikena dövrünə, son yoxa çıxması isə eramızın IV əsrinə aiddir. Orakul eramızdan əvvəl 7-5-ci əsrlərdə çiçəkləndi: Qədim Yunanıstan tarixinin arxaik və klassik dövrlərində. Delfi kahini Apollonik müdrikliyin simvolu idi.

Dulusçu orakulu — ilk olaraq e.ə. III əsrdə Demotik Misir dilində yazılmış ellinistik Misir peyğəmbərlik mətni. Bununla belə, papirus üzərində sənədin yalnız beş yunan əlyazma nüsxəsi qalmışdır (iki əlyazmanın hissələri, ehtimal olunur ki, e.ə. 132–130-cu illərdə Hersezin uğursuz üsyanından sonra II əsrdə yenidən yazılmışdır) Misirdə Roma hakimiyyəti b.e. II və ya III əsrlərinə aiddir. Dulusçu peyğəmbər və hekayənin baş qəhrəmanıdır, Misir mifologiyasında dünyanı yaradan "dulus çarxının ağası" Xnuma işarədir. Mətn anti-Ptolemey təbliğatı kimi tərtib edilmişdir: dulusçu hər şeyi yazıb bütün insanlara açıqlayan padşah Amenhotepə Tifon/Setə ibadət edən "kəmər taxanlar"ın (yunanlar) ədalətsiz hakimiyyətinin ardınca gələcək xaos və dağıntılardan, çətin vaxtlarda bir-birlərini öldürdükdən sonra şəhərin (İsgəndəriyyə) boş qalmasından danışır. Hefest/Ptah kəmər taxanların şəhərini tərk edən Aqatademon/Şay (İsgəndəriyyənin himayədar tanrısı) ilə birlikdə Memfisə qayıdır. Hekayə üslub, ton və mövzu baxımından Neferti peyğəmbərliyi kimi Orta Misir padşahlığının peyğəmbərlik mətnləri ilə müqayisə edilir. == Həmçinin bax == Quzu orakulu == Mənbə == === İstinadlar === === Ədəbiyyat === Gozzoli, Roberto B. (2006).

Quzu orakulu — demotik Misir dilində papirus üzərində yazılmış və Roma imperatoru Avqustun hakimiyyətinin otuz üçüncü ilinə (e.ə. 27–b.e. 14-cü illər) aid edilən qədim Misir peyğəmbərlik mətni. Burada bir quzu danışır və Pasenhor adlı bir adama peyğəmbərlik verir. Quzu alt-üst olmuş və xaosa çevrilmiş dünyanı təsvir edir: məbədlər bərbad vəziyyətdədir, hökmdar artıq hökm olunana çevrilib və midiyalılar (burada Misirdə farsların hakimiyyəti nəzərdə tutulur) Misiri dağıtmağa gəliblər. O, həmçinin qeyd edir ki, yunanlar (burada Misirdə Ptolemeylər hakimiyyəti nəzərdə tutulur) Ağ tacı (Yuxarı Misiri təmsil edir) tutacaqlar. Hekayə üslub, ton və mövzu baxımından Neferti peyğəmbərliyi kimi Orta Misir padşahlığının peyğəmbərlik mətnləri ilə müqayisə edilir. Gozzoli, Roberto B. (2006). The Writings of History in Ancient Egypt during the First Millennium BC (ca. 1070–180 BC): Trends and Perspectives.