Tur (rayon)
Tur (fr. Tours) — Fransanın Mərkəz - Luara vadisi regionun rayonlarından (fr. Arrondissement) biri. Departamenti — Endr və Luara. Suprefektura — Tur. Rayon əhalisi 2006-cı ildə 447 486 nəfər təşkil edirdi. Əhalinin sıxlığı — 170 nəf / km². Rayon sahəsi — 2629 km².
Tur (şəhnamə)
Tur (fars. تور) — Firdovsinin Şahnaməsində epik bir personajdır. Əfsanəvi Şah Firidunun ikinci oğlu və Səlm və İrəcin qardaşıdır. Gənc şahzadə özünə və bacılarına hücum edən əjdaha ilə cəsarətlə vuruşanda, atası tərəfindən ona "cəsur" mənası verən Tur adı verilmişdir. Firidun imperatorluğunu övladları arasında bölür; Turanı Tura verir. Bu vəziyyət, Turanın iranlılarla mübarizəsinin başlanğıcıdır. Şahnamənin Əfrasiyab kimi ən əhəmiyyətli personajlarından bəziləri Turun nəslindən gəlir. Tur qardaşı İrəcin oğlu Mənuçöhr tərəfindən öldürülmüşdür.
Tur (şəhər)
Tur (fr. Tours [tuʁ] dinlə, lat. Turones, Caesarodunum Turonum, Augusta Turonum) — Luara çayı üzərində, Şer çayı ilə birləşdiyi Fransa şəhəri. İndre və Luara şöbəsinin inzibati mərkəzi. Əhalisi 142,000 (şəhər) və 297.630 (şəhərətrafı şəhər yerləri ilə) insanlar (2006). Luara Vadisinin şərab mərkəzi. Turun tarixi bölgəsinin əsas şəhəri. Böyük nəqliyyat qovşağı - dəmir yolu stansiyası, hava limanı var.
Tur Heyerdal
Tur Heyerdal (norv. Thor Heyerdahl, 6 oktyabr 1914[…] və ya 1914 – 18 aprel 2002[…]) – tanınmış norveçli səyyah, etnoqraf və alim-antropoloq. Məşhur Kon-Tiki ekspedisiyası ilə Cənubi Amerikadan Tomatu adalarına qədər 7000 km-lik məsafəni sadəcə sal üzərində keçməklə dünyanı təəcübləndirmişdir.
== Həyat və fəaliyyəti ==
Tur Heyerdal Norveçin cənubunda kiçik Larvik şəhərciyində anadan olmuşdur. İlk ekspedisiyası 1937–1938-ci illərdə Polineziyaya, Fatu-Hiva adasına olmuşdur. 1947-ci ildə isə Sakit okeanı "Kon-Tiki" adlı salda keçmişdir. Məhz bu səyahət ona sonralar dünya şöhrəti gətirir.
1950-ci illərdə çoxlarının unutmuş olduğu Pasxa adalarını yenidən kəşf edir, 1953-cü ildə isə Qalapaqos adalarına baş çəkir. O həmin dövrdə çoxlarının əsassız yerə inandırıcı görmədiyi adanın inklər tərəfindən kəşfi ve məskunlaşması ideyasını irəli sürür. 1969–1970-ci illərdə qədim misirlilərin Cənubi Amerikaya üzməsi nəzəriyyəsini sübut etmək üçün "Ra" və "Ra 2" sallarında Atlantik okeanı üzüb keçir.
Tur livri
Tur livri (fr. livre tournois) — Fransada 1230-1803-cü illərdə dövriyyədə olan qızıl pul vahidi. Tur şəhərində hazırlandığı üçün belə adlanırdı.
== İstinadlar ==
Viktor Hüqo - Paris Notr-Dam Kilsəsi, s 27.
Tur xan
Tur xan (Turan xan)(Türk) - türk və altay mifologiyasında əfsanəvi xaqan. Türklərin atasıdır. İran tarixinin əfsanələrində, onların baş düşmənidir. Göytürk çağında iranlılar, "Turan" adını Göytürklərlə əlaqələndirir. Türk qövmləri İran əfsanələri ilə tanış olduqlarında, şəxsən özlərini Turanın qövmü olaraq görməyə başlamışlar və özlərini qürurla Turanın kralı Əfrasyabın vətəndaşı saymışlardır. Etrusklarda Turan adlı bir sevgi və həyat Tanrıçası vardır və etrusk dilində qayda qoymaq mənası ehtiva edər. Maraqlı bir şəkildə monqolcada Dur/Dura və tuvaca Tura sözcüyü sevgi, istək və arzu mənaları daşıyarkən, mançurcada Doron sözcüyü qanun (qanun) deməkdir.
Fars-tacik şairi Firdovsinin Şahamə əsərində Tur Firidunun oğludur. Şahnaməyə görə Firidun qocalıqdan sonra ölkəsini üç oğlu arasında üç yerə bölür və Turanı Tura, Rumu Səlmə, İranı isə İrəcə verir. Səlm İrəci İranı atası ona verib deyə qısqanır, buna görə də Turu da aldadıb öz yoluna kəçərək İrəclə müharibəyə başlayır.
Pramudya Ananta Tur
Pramudya Ananta Tur (indon.Pramoedya Ananta Toer; 6 fevral 1925 və ya 20 fevral 1925 – 30 aprel 2006 və ya 29 aprel 2006, Cakarta) — indoneziyalı yazıçı. “1945-ci il nəslinin” üzvü və fəal iştirakçılarından biri olmuşdur.
== Tərcümeyi halı ==
Pramudya Ananta Tur 1925-ci ilde Yava adasının şimalında yerləşən Ducs şərqi Hndistanın şərqində yerləşən Blorədə anadan olub. o, ailənin birinci övladı olub. Onun atası Blorədə məktəb direktoru və müəllim kimi işləyib. Anası isə düyü yığınında işləyən qadın olub. Babası isə müsəlman olub və Məkkəyə gedib. O ilk avtobioqrafik əsərində də bunu qeyd edib. Həmçinin bu əsərindən onun əsl adının Pramudya Ananta Maostur olduğunu vurğulayır.
Atasının kitaba marağı çox olduğundan, onun evdə böyük kitabxanasının olması səbəb olmuşdur.
Tur de Frans
Tur de Frans (fr. Tour de France) — Fransada 1903-cü ildən keçirilən dünyanın ən məşhur və nüfuzlu velosiped yarışması.
== Yarışmanın prinsipləri ==
Tur de Frans 21 mərhələdən ibarətdir:
Hər mərhələ bir gün davam edir.
Hər bir yarışçı mərhələni bitirməlidir ki, onun vaxtı qeydə alınmış və toplanmış olsun.
Yarışın tam uzunluğu — 3000-4000 km arasındadır (yollar və mərhələlərin ölçüsü hər il dəyişilir).
Baş təsnifat — toplam vaxta əsasən yarışçıların iştirakının qiymətləndirilməsidir.
Ən qısa vaxtda yarışı başa vuran velosipedçi turnirin qalibi olur.
Ən qısa vaxta görə qələbədən başqa iştirakçılar üçün bu nominasiyalar da mövcuddur:
ən yaxşı sprinter;
ən yaxşı dağlıq ərazi yarışçısı;
ən yaxşı gənc yarışçı.
Bu nominasiyaların liderləri müəyyən rəngli köynəklər geyinirlər.
== Köynəklər ==
=== Sarı köynək Le maillot jaune ===
Sarı köynəyi Tur de Fransın ən yaxşı vaxta sahib olan lideri geyinir.
Faverj-de-la-Tur
Faverj-de-la-Tur (fr. Faverges-de-la-Tour) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Tur-dyu-Pen kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — La-Tur-dyu-Pen.
INSEE kodu — 38162. Kommunanın 1999-cu il üçün əhalisi 1107 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 405 ilə 700 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 440 km cənub-şərqdə, Liondan 60 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 50 km şimal-qərbdə yerləşir.
Haybrad Stori Vorld Tur
Haybrad Stori Vorld Tur, (ing. Hybrid Story World Tour) — Dj Sineddin 14 may 2011 – 19 may 2012 tarixləri arasında keçirdiyi Avropa turnesi. Bu turne zamanı Dj Sinedd ümumilikdə 12 avropa ölkəsinin 29 şəhərində 64 konsert vermişdi və bu turneyə görə sayca 3-cü "Croatia National Music Award" mükafatını qazanmışdı. Turnenin birinci hissəsi 14 may 2011 tarixində Dj Sineddin Club Tracks EP (volume 1) albomunun reliz günü başladı və həmin ilin sentyabr ayında başa çatdı. İkinci hissə Yeni il bayramı ərəfəsində başladı və yanvar ayının 17-sində başa çatdı. Hybrid Story World Tour-unun final konsertləri 5–19 may tarixləri arasına Moskva şəhərində keçirildi. Ümumən turne ərzində Dj Sineddin konsertlərinə 42 min bilet satıldı.
La-Tur-dyu-Pen
La-Tur-dü-Pen (fr. La Tour-du-Pin) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. La-Tur-dü-Pen kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — La-Tur-dü-Pen.
INSEE kodu — 38509. Kommunanın 2012-ci il üçün əhalisi 7927 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 309 ilə 461 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 440 km cənub-şərqdə, Liondan 55 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 50 km şimal-qərbdə yerləşir.
La-Tur-dü-Pen
La-Tur-dü-Pen (fr. La Tour-du-Pin) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. La-Tur-dü-Pen kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — La-Tur-dü-Pen.
INSEE kodu — 38509. Kommunanın 2012-ci il üçün əhalisi 7927 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 309 ilə 461 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 440 km cənub-şərqdə, Liondan 55 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 50 km şimal-qərbdə yerləşir.
Serezen-de-la-Tur
Serezen-de-la-Tur (fr. Sérézin-de-la-Tour) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Burquen-Jalye-Syud kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — La-Tur-dyu-Pen.
INSEE kodu — 38481. Kommunanın 1999-cu il üçün əhalisi 611 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 266 ilə 466 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 440 km cənub-şərqdə, Liondan 45 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 55 km şimal-qərbdə yerləşir.
Tur Heyerdal Ekspozisiya Muzeyi
Tur Heyerdal Ekspozisiya Muzeyi — Qərb Universitetində fəaliyyət göstərən muzey. Qərb Universitetinin fəxri professoru Tur Heyerdala həsr olunmuş Mini Sərgi Mərkəzidir.
== Tarixi ==
Muzey 2014-cü ildə yaradılmışdır. Belə ki, həmin ilin 12-20 may tarixində keçirilmiş Tur Heyerdalın 100 illiyinə həsr olunmuş Film Festivalı çərçivəsində universitetdə sərgi otağının rəsmi açılışı olmuşdur.
Muzeyin yaradılmasında "Azerbaijan İnternational Magazine" jurnalının redaktoru Betti Bleyerin böyük köməyi olmuşdur.
== Yeri ==
Muzey universitetin əsas binasının ikinci mərtəbəsində yerləşir.
== Eksponatları ==
Burada alimin sənədli filmləri, qəzet və jurnal məqalələri, ekspedisiyaları haqqında kitablar, bəziləri Tur Heyerdalın özü tərəfindən yazılmış xatirələr, əl yazılı açıqcalar, möhtəşəm səyahətlərindən şəkillər, eləcə də Azərbaycana səfərləri zamanı çəkilmiş fotoların daxil olduğu arxiv materialları toplanmışdır.
La-Tur (Dənizkənarı Alplar)
La-Tur (fr. La Tour) — Provans-Alp-Kot-d'Azür regionunun, Fransanın cənub-şərqində yerləşən kommun, Dənizkənarı Alplar departamenti, Nitsa dairəsi, Vans kantonu . Mart 2015-ci ilə qədər kommun inzibati olaraq ləğv edilmiş Villar-syur-Var kantonunun (Nitsa dairəsi) bir hissəsi idi.
Kommunanın sahəsi — 36,7 km², əhalisi — 408 nəfərdir (2006) artım tendensiyası ilə: 537 nəfər (2012), əhalinin sıxlığı 14,6 nəfər / km²-dir.
== Əhalisi ==
2011-ci ildə əhalinin sayı — 501 nəfər təşkil edirdi, 2012-ci ildə isə — 537 nəfər.
Gərməçataq dağı
Gərməçataq dağı – Babək rayonu ərazisində dağ (hünd. 1614.0 m). Dərələyəz silsiləsinin cənub yamacında, Gərməçataq kəndindən 750 m qərbdə zirvə. Üst Tabaşirin Kampan mərtəbəsinə aid eyniadlı lay dəstəsinin terrigen-karbonat süxurlarından təşkil olunmuş günbəzvari, şimal və qərb yamacları sıldırımlı yüksəklikdir. Tektonik cəhətdən Ordubad qarılma zonasının Şahbuz seqmentinin şimal-qərb qurtaracağında, Xanbulaq-Badamlı qalxımının şimal cinahına aid ikincidərəcəli Aşağı Buzqov antiklinalının cənub-şərq periklinal hissəsində yerləşir.
Gəvək dağı
Gəvək dağı – Ordubad rayonu ərazisində dağ (hünd. 1718,0 m). Zəngəzur silsiləsindən cənub-qərbə ayrılan Dəmirlidağ-Göydağ qolunun cənub istiqamətli eyniadlı şaxəsində, Qaradərə-Gilançay suayırıcısında zirvə. Biləv kəndindən 4 km şimaldadır. Orta Eosenin Lütet mərtəbəsinə aid Biləv lay dəstəsinin vulkanogen-çökmə süxurlarından təşkil olunmuş kəsik konusa bənzər yüksəklikdir. Tektonik cəhətdən Ordubad qarılma zonasının Paradaş seqmentində, eyniadlı əyilmənin mərkəzi strukturu olan Şurud-Vənənd sinklinalının şimal-şərq qanadında yerləşir.
Heydər dağı
Heydər dağı — Yuxarı Qalileydə Əl-Carmaq dağ silsiləsində, Beyt Cin kəndindən 1–2 km cənubda yerləşən dağdır və dağın zirvəsi dəniz səviyyəsindən 1047 metr yüksəkliyə çatır.
Dağ həmçinin druzlar üçün müqəddəs Bəha Əl-Din ziyarətgahının yaxınlığında yerləşir. Aydın bir gündə, demək olar ki, bütün Aşağı Qaliley dağın başından, Fəqqu'a dağlarından Aralıq dənizinə qədər görünür. Hündürlüyünə və mənzərəli mənzərəsinə görə dağ yamac paraşütü üçün əlverişli yerdir.
== İqlim ==
Dağ, Qalileyanın əksər yerlərində olduğu kimi, Aralıq dənizi iqliminə malikdir. Qar tez-tez qışda yağır və çöküntünün miqdarı təxminən 1000 millimetrə çatır. Hündürlükdə olması və cənub küləklərinə heç bir maneənin olmaması səbəbindən ilin əksər günləri dağda güclü küləklər əsir.
Heydərbaba dağı
Heydərbaba dağı — İranda, Təbriz yaxınlığında Qaraçəmən yolu ilə Şəngülava kəndləri arasında yerləşir.
== Flora ==
Dağın ərazisində dovşan, kəklik, göyərçin var.
== Yerləşməsi ==
Heydərbaba dağı Qayışqurşaq kəndi ilə üz-üzədir; onun ətəyində Xoşginab və Güllücə kəndləri yerləşir. Bunlardan başqa bu dağın ətəyində MəhəmmədHüseyn Şəhriyarın uşaqlıq illərinin keçdiyi eyniadlı – Heydərbaba kəndi də var. Həmin kənd adını elə bu dağdan almışdır. M. Şəhriyar bu dağa aid şeir də yazıb.
== Əfsanələr ==
Heydərbaba dağı ilə bağlı bir sıra əfsanələr mövcuddur. Sərhədlərində yerləşən, dəniz səviyyəsindən 2334 metr yüksəklikdə yerləşən Sarıbaba dağı ilə Heydərbaba dağı qardaş olmuşlar.
Onlar bir-biri ilə uzaqdan-uzağa, zirvədən-zirvəyə görüşür, salamlaşırlar. Hansı qardaş tez yuxudan oyanarsa, o birisini salamlayaraq oyadarmış.
Heydərbəy dağı
Heydərbəy dağı – Borçalı qəzasında (İndi Ermənistanda) dağ adı.
== Etimologiyası ==
Danışıqda əvvəlinə "h" səsi əlavə olunmuş aydar "kəkil", "başın ortasında (təpəsində) tük topası" sözündəndir. Qədim türklərdə oğlan uşaqlarının başını qırxdıqda təpəsində aydar "kəkil" saxlanması adəti pis ruhlara qarşı tədbir kimi səciyyələndirilirdi; ailədə 6–7 qızdan, yaxud bir neçə oğlan uşağının ölməsindən sonra doğulmuş oğlan uşağın bir qulağına sırğa keçirirdilər ki, bu da "aydar" adlanırdı. Aydarlı və sırğalı oğlana 7 yaşına qədər qız paltarı geydirirdilər. Belə inam vardı ki, pis ruh aydara və sırğaya görə oğlan uşağını qız hesab edərək ona toxunmayacaqdır. Bu "Aydar" adəti Don kazaxlarında indi də qalmışdır.
== Toponimiyası ==
Heydərbəy dağ adı bəki aydar (burada ehtimal ki, topa ağac) olan mənasındadır. Azərbaycan adətən dağların zirvələrindəki aydar müqəddəs pir hesab olunurdu. Cənubi Azərbaycanda Heydərbaba dağının adı (Məhəmmədhüseyn Şəhriyarın "Heydərbabaya salam" poemasında) da aydar "kəkil" sözündəndir. Heydərbək oronimi ilə Qazax və Gədəbəy r-nlarındakı Kəkildağ və Şamaxı r-nunda Kəkilnohur toponimləri mənaca eynidir.
Kamen dağı
Kamen dağı — Rusiyanın Krasnoyarsk diyarı ərazisində yerləşən və hündürlüyü 1701 m olan zirvə. İnzibati cəhətdən Taymır və Evenk rayonları arasında yerləşir.
Zirvə Putarana yaylası və Ortasibir alçaqdağlığının ən hündür nöqtəsi hesab edilir. Dağın ətəklərindən Xuta və Kotuy çayları başlanğıcını götürür.
Zirvə 1971—1972-ci illərdə SSRİ EA Coğrafiya İnstitutu tərəfindən tətqiq edilmişdir.
