Linux və Windows-un müqayisəsi: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
1 mənbə arxivləşdirildi və 0 keçid ölü olaraq işarələndi.) #IABot (v2.0.9.5
 
(5 istifadəçi tərəfindən edilmiş 18 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
[[Linux]] və [[Windows]]-un müqayisəsi çox aktual məsələdir.
[[Linux]] və [[Windows]]-un müqayisəsi çox aktual məsələdir.
Windows adi kompüterlərin təxminən 75%-ində<ref>{{cite web |url=http://www.hurriyet.com.tr/teknonet/4230733_p.asp |title=Adi kompüterlərin 90%-i Windows istifadə edir}}</ref> işlədilir, 1.8%-ində isə Linux. Dünyadakı [[Superkompüter|superkompüterlərin]] %87-i Linux, 1.4% i isə Windows istifadə edir.
Windows adi kompüterlərin təxminən 75%-ində<ref>{{cite web |url=http://www.hurriyet.com.tr/teknonet/4230733_p.asp |title=Adi kompüterlərin 90%-i Windows istifadə edir |access-date=2014-11-23 |archive-date=2023-07-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230726214358/https://www.hurriyet.com.tr/gundem/sap-forum-is-dunyasini-bir-araya-getirdi-4230733 |url-status=live }}</ref> işlədilir, 1,8%-ində isə Linux. Dünyadakı [[superkompüter]]lərin %87-i Linux, 1,4%-i isə Windows istifadə edir. Bundan əlavə [[Google]], [[Twitter]], [[Facebook]], [[Amazon.com|Amazon]], [[IBM]] kimi böyük şirkətlər, kosmosun tədqiqində [[NASA]], bir çox dövlət məktəblərdə və universitetlərdə, müasir maşınlar, [[hostinq]] şirkətlərinin 70%-i Linux istifadə edir.<ref>{{cite web |url=http://www.tecmint.com/big-companies-and-devices-running-on-gnulinux/ |title=Linux istifadə edənlər |access-date=2014-11-29 |archive-date=2022-08-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220825200546/https://www.tecmint.com/big-companies-and-devices-running-on-gnulinux/ |url-status=live }}</ref>

== Xərclər ==
== Xərclər ==
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|- valign="top"
|- valign="top"
!
!
! Windows
! Windows
! Linux
! Linux
Sətir 10: Sətir 11:
!Dəyər
!Dəyər
|0 dollardan 450 dollara qədər
|0 dollardan 450 dollara qədər
|Pulsuz
|Pulsuz<ref>{{cite web |url=http://www.linux.org/threads/is-linux-free.2909/ |title=Linux tamamilə pulsuzdur}}</ref>
|- valign="top"
|- valign="top"
!Dəstək
!Dəstək
|199 dollardan 7999 dollara qədər (illik)
|199 dollardan 7999 dollara qədər (illik)
|0 dollardan 3,249 dollara qədər (illik)<ref>{{cite web |url=https://www.redhat.com/wapps/store/catalog.html;jsessionid=rtclohLWLFbqz2E8wTpB+8wW.3839b12b |title=RedHat dəstək}}</ref>
|0 dollardan 3,249 dollara qədər (illik)<ref>{{cite web |url=https://www.redhat.com/wapps/store/catalog.html;jsessionid=rtclohLWLFbqz2E8wTpB+8wW.3839b12b |title=RedHat dəstək |access-date=2014-11-23 |archive-date=2016-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160325203505/https://www.redhat.com/wapps/store/catalog.html;jsessionid=rtclohLWLFbqz2E8wTpB+8wW.3839b12b |url-status=live }}</ref>
|- valign="top"
|- valign="top"
!Antivirus
!Antivirus
Sətir 20: Sətir 21:
|Ehtiyac yoxdur
|Ehtiyac yoxdur
|}
|}
2004-cü ildə [[Windows]] istifadəçiləri [[Linux]]-dan [[Windows]]-a keçmək üçün hərəkətə keçdi. [[Microsoft]] məhsullarının Linux-dan daha ucuza başa gəldiyini iddia etdi. Buna səbəb isə istifadə rahatlığı və daha az iş olaraq göstərildi. Ancaq fərqli qurumların etdiyi açıqlamalar bunu təsdiqləmədi. Almaniya Xarici İşlər Nazirliyi [[Açıq kod|açıq mənbəli]] proqram təminatının xərcləri azaltdığını dedi.<ref>{{cite web |url=https://joinup.ec.europa.eu/node/27703 |title=Linux-la xərclər azalır}}</ref> Fransız Polis Təşkilatı da Windows-dan Linux-a keçmənin xərcləri azaltdığını dedi.<ref>{{cite web |url=https://joinup.ec.europa.eu/node/28015 |title=Linux-la xərclər azalır 2}}</ref>
2004-cü ildə [[Windows]] istifadəçiləri [[Linux]]-dan [[Windows]]-a keçmək üçün hərəkətə keçdi. [[Microsoft]] məhsullarının Linux-dan daha ucuza başa gəldiyini iddia etdi. Buna səbəb isə istifadə rahatlığı və daha az iş olaraq göstərildi. Ancaq fərqli qurumların etdiyi açıqlamalar bunu təsdiqləmədi. Almaniya Xarici İşlər Nazirliyi [[Açıq kod|açıq mənbəli]] proqram təminatının xərcləri azaltdığını dedi.<ref>{{cite web |url=https://joinup.ec.europa.eu/node/27703 |title=Linux-la xərclər azalır |access-date=2014-11-23 |archive-date=2016-03-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160307023057/https://joinup.ec.europa.eu/node/27703 |url-status=live }}</ref> Fransız Polis Təşkilatı da Windows-dan Linux-a keçmənin xərcləri azaltdığını dedi.<ref>{{cite web |url=https://joinup.ec.europa.eu/node/28015 |title=Linux-la xərclər azalır 2 |access-date=2014-11-23 |archive-date=2016-03-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160307012243/https://joinup.ec.europa.eu/node/28015 |url-status=live }}</ref>

== Bazar payı ==
== Bazar payı ==
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
Sətir 30: Sətir 32:
|- valign=top
|- valign=top
!Təxmini masaüstü istifadəsi
!Təxmini masaüstü istifadəsi
|2014-cü ilin Oktyabr ayına əsasən 75.60%<ref>{{cite web |url=http://marketshare.hitslink.com/os-market-share.aspx?spider=1&qprid=9 |title=Windows istifadəsi}}</ref>
|2014-cü ilin Oktyabr ayına əsasən 75,60%<ref>{{cite web |url=http://marketshare.hitslink.com/os-market-share.aspx?spider=1&qprid=9 |title=Windows istifadəsi |access-date=2014-11-23 |archive-date=2017-06-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170611111721/http://marketshare.hitslink.com/os-market-share.aspx?spider=1&qprid=9 |url-status=live }}</ref>
|2014-cü ilin Oktyabr ayına əsasən 1.17%<ref>{{cite web |url=http://marketshare.hitslink.com/os-market-share.aspx?spider=1&qprid=9 |title=Linux istifadəsi}}</ref>
|2014-cü ilin Oktyabr ayına əsasən 1,17%<ref>{{cite web |url=http://marketshare.hitslink.com/os-market-share.aspx?spider=1&qprid=9 |title=Linux istifadəsi |access-date=2014-11-23 |archive-date=2017-06-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170611111721/http://marketshare.hitslink.com/os-market-share.aspx?spider=1&qprid=9 |url-status=live }}</ref>
|
|
|- valign=top
|- valign=top
!Ön qurğulu olması
!Ön qurğulu olması
|Demək olar ki, bütün kopüterlərdə əvvəlcədən yüklənilmiş olur.
|Demək olar ki, bütün kopüterlərdə əvvəlcədən yüklənilmiş olur.
|Bir çox fərdi kompüterlədə öncədən yüklənilmiş olur. [[Ubuntu|Ubuntu]] bütün System76 kompüterlərdə və bəzi Dell kompüterlərdə öncədən yüklənilmiş olur.
|Bir çox fərdi kompüterlədə öncədən yüklənilmiş olur. [[Ubuntu]] bütün System76 kompüterlərdə və bəzi Dell kompüterlərdə öncədən yüklənilmiş olur.
|Microsoft-un satıcıları ilə yalnız Windows-un satılması razılaşmasına görə Microsoft Fransa məhkəməsinə çıxdı. Həmçinin Microsoft bazar payının artması üçün fərqli əməllərinə görə dəfələrcə cəza alıb.<ref>{{cite web |url=http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/378962.asp |title=Microsoft Avropa Birliyi tərəfindən cəza aldı}}</ref>
|Microsoft-un satıcıları ilə yalnız Windows-un satılması razılaşmasına görə Microsoft Fransa məhkəməsinə çıxdı. Həmçinin Microsoft bazar payının artması üçün fərqli əməllərinə görə dəfələrcə cəza alıb.<ref>{{cite web |url=http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/378962.asp |title=Microsoft Avropa Birliyi tərəfindən cəza aldı}}</ref>
|}
|}

== Masaüste mühiti ==
== Masaüstü mühiti ==
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|- valign=top
|- valign=top
Sətir 50: Sətir 53:
|Windows Qabığı, Desktop Windows Manager-i [[Windows Vista|Vista]]-da pəncərə meneceri olaraq istifadə edilir.
|Windows Qabığı, Desktop Windows Manager-i [[Windows Vista|Vista]]-da pəncərə meneceri olaraq istifadə edilir.
|[[Şəkil:Dolphinsc.png|thumb|150px|[[KDE]] 4.12 masaüstü mühiti]]
|[[Şəkil:Dolphinsc.png|thumb|150px|[[KDE]] 4.12 masaüstü mühiti]]
Müxtəlif masaüstü mühitləri var. Ən çox istifadə olunanları isə [[GNOME]] və [[KDE]]-dir. KDE 4-cü versiyası ilə birlikdə yeni bir era başlatdı. Həmçinin Linux-un 3 ölçülü masaüstü görüntüləri bir çox istifadəçi tərəfindən bəyənilmişdir.
Müxtəlif masaüstü mühitləri var. Bunlara GNOME, KDE, Unity, Pantheon və s. misal göstərmək olar. Ən çox istifadə olunanları isə [[GNOME]] və [[KDE]]-dir. KDE 4-cü versiyası ilə birlikdə yeni bir era başlatdı. Həmçinin Linux-un 3 ölçülü masaüstü görüntüləri bir çox istifadəçi tərəfindən bəyənilmişdir.
|- valign=top
|- valign=top
!Əmr sətiri interfeysi
!Əmr sətiri interfeysi
|Əmr sətri istifadəçi və əməliyyat sistemi arasında birbaşa rabitə yaratmaq üçün var.
|Windows-da əmr əmrlərlə iş çox da yayğın deyil.
|[[Şəkil:150px-Bash_screenshot.png|thumb|150px|Əmr sətiri]]
|[[Şəkil:Linux01.png|thumb|150px|Əmr sətri]]
Linux konsolla birlikdə çox əlverişli bir əməliyyat sisteminə çevrilir. Qrafiki sətir çöksə belə bundan konsolla qurtulmaq mümkündür. Müxtəlif [[Unix]] qabıqları mövcuddur.
Linux konsolla birlikdə çox əlverişli bir əməliyyat sisteminə çevrilir. Qrafiki sistem çöksə belə bundan konsolla qurtulmaq mümkündür. Müxtəlif [[Unix]] qabıqları mövcuddur.
|
|
|}
|}

== Quraşdırılma ==
== Quraşdırılma ==
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
Sətir 69: Sətir 73:
! Quraşdırılma rahatlığı
! Quraşdırılma rahatlığı
| Windows Server 2003 və əvvəlki bolgüləri iki qrupa ayrılır. Mətn və qrafiki quraşdırılma.
| Windows Server 2003 və əvvəlki bolgüləri iki qrupa ayrılır. Mətn və qrafiki quraşdırılma.
| [[Əməliyyat sistemi|Əməliyyat sisteminə]] görə dəyişir. Lakin bir çox əməliyyat sistemi yeni və təcrübəsiz istifadəçilər üçün sadə qrafiki alətlər təqdim edir.
| [[Əməliyyat sistemi]]nə görə dəyişir. Lakin bir çox əməliyyat sistemi yeni və təcrübəsiz istifadəçilər üçün sadə qrafiki alətlər təqdim edir.
|- valign="top"
|- valign="top"
! Quraşdırılma müddəti
! Quraşdırılma müddəti
Sətir 82: Sətir 86:
|- valign="top"
|- valign="top"
! Önqurğulu proqramlar
! Önqurğulu proqramlar
|Bir çox proqram ([[Internet Explorer]], Not Defteri, Windows Media Player) önqurğulu gəlir. Ancaq bir ofis proqramı ön önqurğulu gəlmir. Microsoft-un təqdim etdiyi [[Microsoft Office]]-i illik 69.99 dollar ödəməklə əldə etmək olar.<ref>{{cite web |url=http://products.office.com/en-us/buy/office |title=Microsoft Office alışı}}</ref>
|Bir çox proqram ([[Internet Explorer]], Not Defteri, Windows Media Player) önqurğulu gəlir. Ancaq bir ofis proqramı ön önqurğulu gəlmir. Microsoft-un təqdim etdiyi [[Microsoft Office]]-i illik 69.99 dollar ödəməklə əldə etmək olar.<ref>{{cite web |url=http://products.office.com/en-us/buy/office |title=Microsoft Office alışı |access-date=2014-11-23 |archive-date=2020-02-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200221170348/https://products.office.com/en-us/buy/office |url-status=live }}</ref>
|Bütün böyük [[Linux nüvəsi|Linux nüvəli]] əməliyyat sistemləri ([[brauzer]], ofis proqramları, şəkil redaktə proqramları və s.) ilə bərabər gəlir.
|Bütün böyük [[Linux nüvəsi|Linux nüvəli]] əməliyyat sistemləri ([[brauzer]], ofis proqramları, şəkil redaktə proqramları və s.) ilə bərabər gəlir.
|
|
Sətir 88: Sətir 92:
!Önqurğulu olmayan proqramlar
!Önqurğulu olmayan proqramlar
|Çoxlu kommersial proqram təminatları var. Bu proqramlar ayrı-ayrı qurula bilər.
|Çoxlu kommersial proqram təminatları var. Bu proqramlar ayrı-ayrı qurula bilər.
|Çoxlu azad proqram təminatı və az sayda kommersial proqram təminatı mövcuddur. Bir Microsoft işçisi 1998-ci ildə yayımlanan bir hesabatda "İnsanların Linux-a keçərkən ehtuyac duyduqları bir çox kommersial proqram təminatlarının onsuz da pulsuz versiyaları var" deyə bildirmişdi.<ref>{{cite web |url=http://www.catb.org/~esr/halloween/halloween2.html |title=Microsoft işçisinin dedikləri}}</ref>
|Çoxlu azad proqram təminatı və az sayda kommersial proqram təminatı mövcuddur. Bir Microsoft işçisi 1998-ci ildə yayımlanan bir hesabatda "İnsanların Linux-a keçərkən ehtuyac duyduqları bir çox kommersial proqram təminatlarının onsuz da pulsuz versiyaları var" deyə bildirmişdi.<ref>{{cite web |url=http://www.catb.org/~esr/halloween/halloween2.html |title=Microsoft işçisinin dedikləri |access-date=2014-11-23 |archive-date=2022-06-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220625080215/http://www.catb.org/~esr/halloween/halloween2.html |url-status=live }}</ref>
|
|
|- valign="top"
|- valign="top"
!Bölüşdürülmə
!Bölüşdürülmə
|NTFS bölümlərini problemsiz genişlətmək mümkündür. Bölüşdürülmə üçün proqramlar da mövcuddur.
|[[NTFS]] bölümlərini problemsiz genişlətmək mümkündür. Bölüşdürülmə üçün proqramlar da mövcuddur.
|Bəzi fayl kataloqları məlumat itirilmədən yenidən bölüşdürülməni dəstəkləyir. Bütün Linux nüvəli əməliyyat sistemlərində [[GParted]] və ya fdisk kimi disk bölüşdürülmə proqramları var.
|Bəzi fayl kataloqları məlumat itirilmədən yenidən bölüşdürülməni dəstəkləyir. Bütün Linux nüvəli əməliyyat sistemlərində [[GParted]] və ya fdisk kimi disk bölüşdürülmə proqramları var.
|
|
|- valign="top"
|- valign="top"
!Fayl sətirləri
!Fayl sətirləri
|NTFS, FATISO 9660, Universal Disk Format və s..
|[[NTFS]], FATISO 9660, Universal Disk Format və s..
|ext2, ext3, ext4, ReiserFS, FAT, ISO 9660, Universal Disk Format, Network File System, NTFS, JFS, XFS və s.
|ext2, ext3, ext4, ReiserFS, FAT, ISO 9660, Universal Disk Format, Network File System, [[NTFS]], JFS, XFS və s.
|
|
|- valign="top"
|- valign="top"
Sətir 108: Sətir 112:
|- valign="top"
|- valign="top"
|}
|}

== İstifadə rahatlığı ==
== İstifadə rahatlığı ==
2003-cü ildə Relevantive AG Linux-ın masaüstündə istifadəsinin demək olar ki, [[Windows XP]]-yə bərabər olduğunu demişdi.<ref>{{cite web |url=http://www.linux-usability.de/download/linux_usability_report_en.pdf |title=Masaüstündə Linux çox əlverişlidir |author=Relevantive AG |date=2003}}</ref>
2003-cü ildə Relevantive AG Linux-ın masaüstündə istifadəsinin demək olar ki, [[Windows XP]]-yə bərabər olduğunu demişdi.<ref>{{cite web |url=http://www.linux-usability.de/download/linux_usability_report_en.pdf |title=Masaüstündə Linux çox əlverişlidir |author=Relevantive AG |date=2003 |access-date=2014-11-23 |archive-date=2013-01-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130118091431/http://www.linux-usability.de/download/linux_usability_report_en.pdf |url-status=dead }}</ref>
{| class="wikitable"
|- valign="top"
! width="10%" |
! width="35%" | Windows
! width="35%" | Linux
! width="20%" | Qeydlər
|- valign="top"
! İstifadə rahatlığı
| Hamı tərəfindən rahat istifadə ediləndir.
| Müxtəlif masaüstü mühitləri Linux-da işləməyi olduqca rahatlaşdırır.
|- valign="top"
! Versiyalar arası sabitlik
|Versiyalar proqramlarla adətən uyğunlaşır.
|Ümumilikdə uyğunlaşır, amma proqramlar istifadəçi tərəfindən dəyişdirilə bilər.
|
|- valign="top"
! Tətbiqetmələr arasındakı uyğunlaşma
|Bütün Microsoft tətbiqetmələri GKA üçün eyni tapşırıqları izləyir.
|[[KDE]] və [[GNOME]] proqramları bir-biriylə uyğunlaşır.
|
|- valign="top"
! Özəlləşdirmə
|Genişləndirmə
|Genişləndirmə
|
|- valign="top"
! Əlverişlilik
|colspan="3"| Windows və Linux-ın ikisi daha böyük piktoqram, yazı, mətn oxuma ve lupa kimi əlverişli seçimlər təqdim edir.<ref>''[http://www.microsoft.com/enable/ Microsoft Accessibility] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080121070623/http://www.microsoft.com/enable/ |date=2008-01-21 }}'', ''[http://accessibility.kde.org/ KDE Accessibility] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110226233038/http://accessibility.kde.org/ |date=2011-02-26 }}'', ''[https://web.archive.org/web/20080213172917/http://developer.gnome.org/projects/gap/ GNOME Accessibility]''</ref>
|}

== Stabillik ==
{| class="wikitable"
|- valign="top"
! width="10%" |
! width="35%" | Windows
! width="35%" | Linux
! width="20%" | Qeydlər
|- valign="top"
! Ümumi stabillik
|NT əsaslı Windows versiyaları texniki olaraq köhnə versiyalardan (95, 98, ME) daha stabildir.
|Nüvə texniki olaraq [[UNIX]]-in stabilliyini miras almışdır. Pəncərə rəhbərlərinin stabilliyi dəyişkəndir, amma ümumilikdə stabildirlər.
|
|- valign="top"
! Cihaz drayverinin stabilliyi
|Cihaz drayverləri ya Microsoft tərəfindən təmin edilir ya da avadanlıq istehsalçıları tərəfindən təmin edilir.
|Cihaz drayverləri Linux-da işləməsə mühəndislik üsulu ilə təmin edilir. [[Intel]] və [[HP]] kimi bəzi istehsalçılar azad drayverlər istehsal edirlər.
|
|- valign="top"
! Yandırma və söndürmə
|Drayver yenilənməsi və sistem yenilənməsi zamanı yenidən başlatmaq lazımdı.
|Sadəcə nüvə drayverləri dəyişdiriləcəksə yenidən başlatmaq lazımdı.
|
|- valign="top"
! Proqram sonlandırma
|Proqramlar CTRL+SHIFT+ESC və ya CTRL+ALT+DEL ilə bağlana bilər.
|[[KDE]] tətbiqetmələri CTRL+ALT+ESC və ya KSystemGuard ilə bağlanır.
|- valign="top"
! Təchizat abstraksiya layı<small>(Hardware abstraction)</small>
| Windows NT4, 2000 və sonrakı versiyalarda mövcuddur. Windows 95, 98-də yoxdu.
| Bir çox Linux əməliyyat sistemində mövcuddu.
|}

== Məhsuldarlıq ==
{| class="wikitable"
|- valign="top"
! width="10%" |
! width="35%" | Windows
! width="35%" | Linux
|- valign="top"
!
|
|
|- valign="top"
!
|
|
|- valign="top"
!
|
|
|}

== Dəstək ==
{| class="wikitable"
|- valign="top"
! width="10%" |
! width="35%" | Windows
! width="35%" | Linux
|- valign="top"
! Cəmiyyət dəstəyi
|MSDN kimi saytlar mövcuddur.
|Tərtibatçılar və iləri səviyyəli istifadəçilər tərəfindən internetdən dəstək verilir.
|- valign="top"
! Telefon dəstəyi
|Microsoft və ya OEM tərəfindən
|[[Red Hat]], [[Canonical Ltd.|Canonical]], [[Novell]] kimi böyük şirkətlər tərfindən dəstək verilir.
|- valign="top"
! Dokumentasiya
|İnternetdə və ya kitablarda geniş dokumentasiyalar mövcuddur.
|Sual-cavab saytlarında və onlayn ensiklopediyalarda mövcuddur.
|- valign="top"
! Dərslər
|Bir çox Windows kursları mövcuddur.
|Əsasən universitetlərdə öyrədilir. Bəzi böyük şirkətlərin Linux sertifikatları verir.
|- valign="top"
! Üçüncü tərəf dokumentasiyası
|Windows-un bazar payı çox olduğundan bir çox tərtibatçı Windows üçün quraşdırma və istifadə dokumentasiyasını hazırlayır.
|Üçüncü tərəf dokumentasiyası Linux-da Windows kimi yayğın deyil.
|}

== İstinadlar ==
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
{{Reflist}}
{{qaralama}}
{{Linux}}

[[Kateqoriya:Linux]]
[[Kateqoriya:Linux]]
[[Kateqoriya:Microsoft]]

Səhifəsinin 21:44, 26 iyul 2023 tarixinə olan son versiyası

Linux və Windows-un müqayisəsi çox aktual məsələdir. Windows adi kompüterlərin təxminən 75%-ində[1] işlədilir, 1,8%-ində isə Linux. Dünyadakı superkompüterlərin %87-i Linux, 1,4%-i isə Windows istifadə edir. Bundan əlavə Google, Twitter, Facebook, Amazon, IBM kimi böyük şirkətlər, kosmosun tədqiqində NASA, bir çox dövlət məktəblərdə və universitetlərdə, müasir maşınlar, hostinq şirkətlərinin 70%-i Linux istifadə edir.[2]

Xərclər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Windows Linux
Dəyər 0 dollardan 450 dollara qədər Pulsuz
Dəstək 199 dollardan 7999 dollara qədər (illik) 0 dollardan 3,249 dollara qədər (illik)[3]
Antivirus 0 dollardan 100 dollara (illik) Ehtiyac yoxdur

2004-cü ildə Windows istifadəçiləri Linux-dan Windows-a keçmək üçün hərəkətə keçdi. Microsoft məhsullarının Linux-dan daha ucuza başa gəldiyini iddia etdi. Buna səbəb isə istifadə rahatlığı və daha az iş olaraq göstərildi. Ancaq fərqli qurumların etdiyi açıqlamalar bunu təsdiqləmədi. Almaniya Xarici İşlər Nazirliyi açıq mənbəli proqram təminatının xərcləri azaltdığını dedi.[4] Fransız Polis Təşkilatı da Windows-dan Linux-a keçmənin xərcləri azaltdığını dedi.[5]

Bazar payı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Windows Linux Qeydlər
Təxmini masaüstü istifadəsi 2014-cü ilin Oktyabr ayına əsasən 75,60%[6] 2014-cü ilin Oktyabr ayına əsasən 1,17%[7]
Ön qurğulu olması Demək olar ki, bütün kopüterlərdə əvvəlcədən yüklənilmiş olur. Bir çox fərdi kompüterlədə öncədən yüklənilmiş olur. Ubuntu bütün System76 kompüterlərdə və bəzi Dell kompüterlərdə öncədən yüklənilmiş olur. Microsoft-un satıcıları ilə yalnız Windows-un satılması razılaşmasına görə Microsoft Fransa məhkəməsinə çıxdı. Həmçinin Microsoft bazar payının artması üçün fərqli əməllərinə görə dəfələrcə cəza alıb.[8]

Masaüstü mühiti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Windows Linux Qeydlər
İstifadəçi interfeysi Windows Qabığı, Desktop Windows Manager-i Vista-da pəncərə meneceri olaraq istifadə edilir.
KDE 4.12 masaüstü mühiti

Müxtəlif masaüstü mühitləri var. Bunlara GNOME, KDE, Unity, Pantheon və s. misal göstərmək olar. Ən çox istifadə olunanları isə GNOME və KDE-dir. KDE 4-cü versiyası ilə birlikdə yeni bir era başlatdı. Həmçinin Linux-un 3 ölçülü masaüstü görüntüləri bir çox istifadəçi tərəfindən bəyənilmişdir.

Əmr sətiri interfeysi Əmr sətri istifadəçi və əməliyyat sistemi arasında birbaşa rabitə yaratmaq üçün var.
Əmr sətri

Linux konsolla birlikdə çox əlverişli bir əməliyyat sisteminə çevrilir. Qrafiki sistem çöksə belə bundan konsolla qurtulmaq mümkündür. Müxtəlif Unix qabıqları mövcuddur.

Quraşdırılma[redaktə | mənbəni redaktə et]

Windows Linux Qeydlər
Quraşdırılma rahatlığı Windows Server 2003 və əvvəlki bolgüləri iki qrupa ayrılır. Mətn və qrafiki quraşdırılma. Əməliyyat sisteminə görə dəyişir. Lakin bir çox əməliyyat sistemi yeni və təcrübəsiz istifadəçilər üçün sadə qrafiki alətlər təqdim edir.
Quraşdırılma müddəti Versiyaya görə dəyişir. Ümumilikdə isə 20 dəqiqədən 1 saata qədər çəkir. Əməliyyat sistemindən asılıdı. Paket əsaslılar (Məs.: Ubuntu, Debian) az vaxt aparır.
Cihaz drayveri Windows-da kompüterdə işləməyi rahatlaşdıracaq qədər drayver mövcuddur. Linux nüvəsində drayverlərinin çoxu "Loadable kernel module" olaraq mövcuddur.
Önqurğulu proqramlar Bir çox proqram (Internet Explorer, Not Defteri, Windows Media Player) önqurğulu gəlir. Ancaq bir ofis proqramı ön önqurğulu gəlmir. Microsoft-un təqdim etdiyi Microsoft Office-i illik 69.99 dollar ödəməklə əldə etmək olar.[9] Bütün böyük Linux nüvəli əməliyyat sistemləri (brauzer, ofis proqramları, şəkil redaktə proqramları və s.) ilə bərabər gəlir.
Önqurğulu olmayan proqramlar Çoxlu kommersial proqram təminatları var. Bu proqramlar ayrı-ayrı qurula bilər. Çoxlu azad proqram təminatı və az sayda kommersial proqram təminatı mövcuddur. Bir Microsoft işçisi 1998-ci ildə yayımlanan bir hesabatda "İnsanların Linux-a keçərkən ehtuyac duyduqları bir çox kommersial proqram təminatlarının onsuz da pulsuz versiyaları var" deyə bildirmişdi.[10]
Bölüşdürülmə NTFS bölümlərini problemsiz genişlətmək mümkündür. Bölüşdürülmə üçün proqramlar da mövcuddur. Bəzi fayl kataloqları məlumat itirilmədən yenidən bölüşdürülməni dəstəkləyir. Bütün Linux nüvəli əməliyyat sistemlərində GParted və ya fdisk kimi disk bölüşdürülmə proqramları var.
Fayl sətirləri NTFS, FATISO 9660, Universal Disk Format və s.. ext2, ext3, ext4, ReiserFS, FAT, ISO 9660, Universal Disk Format, Network File System, NTFS, JFS, XFS və s.
Önyükləyici Birdən çox əməliyyat sətirini yükləyə bilir. Birdən çox əməliyyat sətirini yükləyə bilir.

İstifadə rahatlığı[redaktə | mənbəni redaktə et]

2003-cü ildə Relevantive AG Linux-ın masaüstündə istifadəsinin demək olar ki, Windows XP-yə bərabər olduğunu demişdi.[11]

Windows Linux Qeydlər
İstifadə rahatlığı Hamı tərəfindən rahat istifadə ediləndir. Müxtəlif masaüstü mühitləri Linux-da işləməyi olduqca rahatlaşdırır.
Versiyalar arası sabitlik Versiyalar proqramlarla adətən uyğunlaşır. Ümumilikdə uyğunlaşır, amma proqramlar istifadəçi tərəfindən dəyişdirilə bilər.
Tətbiqetmələr arasındakı uyğunlaşma Bütün Microsoft tətbiqetmələri GKA üçün eyni tapşırıqları izləyir. KDE və GNOME proqramları bir-biriylə uyğunlaşır.
Özəlləşdirmə Genişləndirmə Genişləndirmə
Əlverişlilik Windows və Linux-ın ikisi daha böyük piktoqram, yazı, mətn oxuma ve lupa kimi əlverişli seçimlər təqdim edir.[12]

Stabillik[redaktə | mənbəni redaktə et]

Windows Linux Qeydlər
Ümumi stabillik NT əsaslı Windows versiyaları texniki olaraq köhnə versiyalardan (95, 98, ME) daha stabildir. Nüvə texniki olaraq UNIX-in stabilliyini miras almışdır. Pəncərə rəhbərlərinin stabilliyi dəyişkəndir, amma ümumilikdə stabildirlər.
Cihaz drayverinin stabilliyi Cihaz drayverləri ya Microsoft tərəfindən təmin edilir ya da avadanlıq istehsalçıları tərəfindən təmin edilir. Cihaz drayverləri Linux-da işləməsə mühəndislik üsulu ilə təmin edilir. Intel və HP kimi bəzi istehsalçılar azad drayverlər istehsal edirlər.
Yandırma və söndürmə Drayver yenilənməsi və sistem yenilənməsi zamanı yenidən başlatmaq lazımdı. Sadəcə nüvə drayverləri dəyişdiriləcəksə yenidən başlatmaq lazımdı.
Proqram sonlandırma Proqramlar CTRL+SHIFT+ESC və ya CTRL+ALT+DEL ilə bağlana bilər. KDE tətbiqetmələri CTRL+ALT+ESC və ya KSystemGuard ilə bağlanır.
Təchizat abstraksiya layı(Hardware abstraction) Windows NT4, 2000 və sonrakı versiyalarda mövcuddur. Windows 95, 98-də yoxdu. Bir çox Linux əməliyyat sistemində mövcuddu.

Məhsuldarlıq[redaktə | mənbəni redaktə et]

Windows Linux

Dəstək[redaktə | mənbəni redaktə et]

Windows Linux
Cəmiyyət dəstəyi MSDN kimi saytlar mövcuddur. Tərtibatçılar və iləri səviyyəli istifadəçilər tərəfindən internetdən dəstək verilir.
Telefon dəstəyi Microsoft və ya OEM tərəfindən Red Hat, Canonical, Novell kimi böyük şirkətlər tərfindən dəstək verilir.
Dokumentasiya İnternetdə və ya kitablarda geniş dokumentasiyalar mövcuddur. Sual-cavab saytlarında və onlayn ensiklopediyalarda mövcuddur.
Dərslər Bir çox Windows kursları mövcuddur. Əsasən universitetlərdə öyrədilir. Bəzi böyük şirkətlərin Linux sertifikatları verir.
Üçüncü tərəf dokumentasiyası Windows-un bazar payı çox olduğundan bir çox tərtibatçı Windows üçün quraşdırma və istifadə dokumentasiyasını hazırlayır. Üçüncü tərəf dokumentasiyası Linux-da Windows kimi yayğın deyil.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ "Adi kompüterlərin 90%-i Windows istifadə edir". 2023-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-23.
  2. ↑ "Linux istifadə edənlər". 2022-08-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-29.
  3. ↑ "RedHat dəstək". 2016-03-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-23.
  4. ↑ "Linux-la xərclər azalır". 2016-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-23.
  5. ↑ "Linux-la xərclər azalır 2". 2016-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-23.
  6. ↑ "Windows istifadəsi". 2017-06-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-23.
  7. ↑ "Linux istifadəsi". 2017-06-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-23.
  8. ↑ "Microsoft Avropa Birliyi tərəfindən cəza aldı".
  9. ↑ "Microsoft Office alışı". 2020-02-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-23.
  10. ↑ "Microsoft işçisinin dedikləri". 2022-06-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-23.
  11. ↑ Relevantive AG. "Masaüstündə Linux çox əlverişlidir" (PDF). 2003. 2013-01-18 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-23.
  12. ↑ Microsoft Accessibility Arxivləşdirilib 2008-01-21 at the Wayback Machine, KDE Accessibility Arxivləşdirilib 2011-02-26 at the Wayback Machine, GNOME Accessibility
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Linux_və_Windows-un_müqayisəsi&oldid=7136747"