İan Barbur

İan Gram Barbur (ing. Ian Graeme Barbour; 5 oktyabr 1923^[2], Pekin^[3] – 24 dekabr 2013^[2], Minneapolis, Minnesota^[3]) — 1923-cü ildə Çin Xalq Respublikasının paytaxtı olan Pekin şəhərində dünyaya göz açmış, 2013-cü ilin dekabr ayında 90 yaşında Amerikada vəfat etmişdir.^[4]

İ.Barbur 20 yaşında "Syortmor" kollecini (Swarthmore College) bitirmiş, 1946-cı ildə Dyuk Universitetində (Duke University) fizika üzrə magistr təhsili almışdır. Daha sonra müasir nəzəri və ekspremental fizikaya böyük töhfələr vermiş dahi italyan fiziki Enriko Ferminin (Ernico Fermi −1901–1954) yardımçı və köməkçisi olmuşdur. Çikaqo Universitetində (University of Chicago) fizika üzərinə tədqiqatlarını bitirir və 1949-cu ildə doktorluq dərəcəsinə yiyələnir.

Doktorluq dərəcəsinə yiyələnən İ.Barbur Miçiqana gedir. İ.Barbur Kalamazu kollecində fizika kafedrasında çalışmağa başlayır. Bu müddət ərzində elmi jurnallarda məqalələr yazmağa və nəşr etməyə başlayır. İki il sonra, gələcək illər üçün intellektual və akademik karyerasını müəyyənləşdirəcək çox mühüm addımını atır. O, Amerikada məşhur və mötəbər hesab edilən Yel Universitetinə (Yale University) ilahiyyat, fəlsəfə və etika təhsili almaq üçün qeydiyyatdan keçir və 1956-cı ildə universiteti uğurla bitirir.

O, 1956-cı ildən başlayaraq, Minnesota (Minnesota) əyalətinin Nortfild (Northfield) şəhərindəki Karleton kollecində (Carleton College) həm fizika həmdə ilahiyyat kafedralarında tədris etməyə başlayır. Bir neçə il sonra İlahiyyat kafedrasının müdiri olur. Bu kollecdə çalışdığı illər ərzində texnologiya, etika, din və elm sahələrində bir sıra əsərlər də yazır.

1999-cu ildə dini düşüncənin formalaşmasında göstərdiyi fəaliyyətlər və töhfələr üçün məşhur Templeton mükafatına (Templeton Prize) layiq görülür. Templeton mükafatı ilk əvvəl "dində tərəqqi üçün" adını daşıyır və bu kateqoriya şəxslərə verilirdi. 2001-ci ildən etibarən Bu mükafat elm və dinin kəsişməsində çalışan insanları əhatə etmək üçün əhatə dairəsini genişləndirdi. Qeyd etmək lazımdır ki, Templeton Mükafatının dəyəri, nizamnaməsinə əsasən həmişə Nobel mükafatının pul dəyərindən çox olmalıdır. Beləliklə Moskvanın Kremlin sarayında dünya səviyyəsində keçirilən bir mərasimdə elm və din münasibətlərindəki tədqiqatlarına görə İ.Barbura təqdim edildi. Mərasimdə qısa bir çıxış edən İ.Barbur, mükafatın böyük bir həcmini (bir milyon dollar) Berkley (Berkeley) şəhərində yerləşən "ilahiyyat və təbiət elmləri mərkəzi"nə (CTNS) (Center for Theology and the Natural Sciences) hədiyyə edəcəyini bildirdi.

1990-cı illərə qədər İ.Barbur Karleton kollecində pedaqoji fəaliyyət etmiş və həmin kollecdən pensiyaya çıxmışdır. Sonrakı illərdə Nortfild şəhərindəki evində yaşamış və 2013-cü ilin dekabr ayının 20-sində infakt keçirərək, komaya düşmüş, dörd gün sonra isə Minnesota əyalətində dəfn edilmişdir.

Professor İ.Barburun çoxillik pedaqoji fəaliyyəti və tədqiqatları ona dəyərli əsərlər və məqalələr yazmağa imkan verdi. Bu təcrübə əsasında yazılmış əsərləridə dünya miqyasında tanınmağa və işıqlandırılmağa başladı. Qeyd etmək lazımdır ki, onun əsərləri hazırda dünyanın müxtəlif dillərinə tərcümə olunaraq universitetlərdə dərslik kimi istifadə olunur. Aşağıda bəzi əsərlərinin adlarını qeyd edirik:

• Xristianlıq və Alimlər (Christianity & the Scientists- 1960)
• Elm və din münasibətləri (Issues in Science and Religion- 1966)
• Elm və din (Science & Religion- 1968)
• Elm və dünyəvilik: Texnologiya etikası (Science & Secularity: The Ethics of Technology- 1970)
• Miflər, modellər və paradiqmalar (Myths, Models and Paradigms- 1974)
• Elm əsrində din (Religion in an Age of Science- 1990)
• Din və Elmə giriş: Tarix, Metod, Dialoq (Foreword in Religion & Science: History, Method, Dialogue- 1996)
• Din və Elm: Tarixi və Çağdaş münasibətlər (Religion and Science: Historical and Contemporary Issues- 1997)
• Elm Dinlə üzləşəndə (When Science Meets Religion- 2000)
• Təbiət, İnsan təbiəti və Tanrı (Nature, Human Nature, and God (2002))^[5]