Şalva Nutsubidze

Şalva İsakoviç Nutsubidze (gürc. შალვა ისაკის ძე ნუცუბიძე; 14 dekabr 1888[1][2] və ya 1888[3] – 6 yanvar 1969[4][1][…] və ya 1969[3], Tbilisi[4]) — Gürcü və sovet filosofu, ədəbiyyatşünas, mədəniyyət tarixçisi. Aletoloji realizm (həqiqət doktrinası) cərəyanının banisi. Gürcü fəlsəfəsi tarixinin ən böyük tədqiqatçısı. Fəlsəfə elmləri doktoru (1926).

Şalva Nutsubidze
gürc. შალვა ნუცუბიძე
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 14 dekabr 1888(1888-12-14)[1][2] və ya 1888[3]
Vəfat tarixi 6 yanvar 1969(1969-01-06)[4][1][…] və ya 1969[3]
Vəfat yeri
Dəfn yeri
  • Tbilisi Dövlət Universitetinin pantenonu[d]
Təhsili
Fəaliyyəti filosof, tərcüməçi, ictimai xadim
Elmi fəaliyyəti
Elm sahəsi fəlsəfə, ədəbiyyatşünaslıq, tarix
Elmi dərəcəsi
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

14 dekabr 1888-ci ildə Tsxaltubski rayonunun (Gürcüstan) Partsxanakanebi kəndində anadan olub.

1910-cu ildə Sankt-Peterburq Universitetinin Tarix və Filologiya fakültəsini bitirib. A. İ. Vvedenski, N. O. Losski, İ. İ. Lapşinin seminarlarına qatılmışdır. 1911–1914-cü illərdə xaricdə oxumuş və çalışıb, Leypsiqdə Vilhelm Vundt, Volkelt və Bartın rəhbərliyi altında təhsil alıb.

Tbilisi Dövlət Universitetinin qurucularından biri olub. 1918-ci ildə bu universitetin professoru seçilmişdir. 1926-cı ildə fəlsəfə üzrə elmlər doktoru elmi dərəcəsinə yiyələnmişdir.

İki dəfə (1925, 1928) Berlin Universitetində elmi ezamiyyətdə olub. Uzun illər Gürcüstanın Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr Cəmiyyətinə rəhbərlik edib. Şota Rustavelinin "Pələng dərisi geymiş pəhləvan" poemasını rus dilinə tərcümə edib. "Pələng dərisi geymiş pəhləvan" əsərinin xarici dillərə bir sıra tərcümələrinin elmi məsləhətçisi olub. Şalva Nutsubidze və belçikalı alim Ernest Honiqmann hipotezinə görə, gürcü mütəfəkkiri Pyotr İver (təqribən 411–491) Saxta Dionisi Areopagitun məşhur Neoplatonik əsərlərinin müəllifidir.

Nutsubidze Gürcüstan SSR Elmlər Akademiyasının akademiki (1944-cü ildən) seçilib.

Elmi yaradıcılığı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şalva Nutsubidze "Aletologiyanın əsasları" (Tbilisi, 1922, gürcü dilində) kitabında yaratdığı aletoloji realizm nəzəriyyəsini açıqlamışdır. "Həqiqət və idrakın quruluşu" (1925), "Fəlsəfə və Hikmət" (1930) əsərləri ilə də məşhurdur. Son iki əsər Berlində alman dilində nəşr edilmişdir. Daha sonra onlar gürcü dilinə tərcümə edilərək Ş. İ. Nutsubidzenin (1979) toplanmış əsərlərində əksini tapmışdır.

Ş. İ. Nutsubidzenin fikrincə, mövzu və obyektin müxalifətini aşacaq faktiki olaraq yeni bir intizam yaradılmalıdır. Bu yeni intizam aletologiyadır (Yunan aletheia). Nutsubidze, aletologiyanı xüsusi bir fəlsəfi sahə olaraq xüsusi olaraq seçən bir mütəfəkkir olaraq Aristotel və Frensis Bekondan sonra üçüncü olan "Organon" kitabının müəllifi İohann Lambertə işarə edərək, Lambertdən fərqli olaraq aletologiyanın ikinci dərəcəli fəlsəfi bir elm olmadığını deyir. O, Aletoloji realizmin vəzifələrindən birinin də fəlsəfəni müdrikliyə yaxınlaşdırmaq olduğu fikrini irəli sürürdü.

Şalva Nutsubidze Tblisidə vəfat etmişdir. O, Tbilisi Universitetinin parkında dəfn olunub.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France Šalva Nucʻubiże // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  2. ↑ 1 2 Shalva Nutsubidze // Internet Philosophy Ontology project (ing.).
  3. ↑ 1 2 3 4 Люди и судьбы. Биобиблиографический словарь востоковедов - жертв политического террора в советский период (1917-1991) (rus.). СПб: Петербургское Востоковедение, 2013. 496 с. — (Социальная история отечественной науки о Востоке) ISBN 978-5-85803-225-0
  4. ↑ 1 2 3 4 Нуцубидзе Шалва Исакович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Философская энциклопедия. Т.4. М., 1967. С.105.
  • Краткая литературная энциклопедия. Т.5. М., 1968. С.352
  • Философы России XIX–XX столетий. Биографии, идеи, труды. 3-е изд., перераб. и доп. М., 1999. С.573–574. ISBN 5-8291-0003-7
  • Логика: биобиблиографический справочник (Россия-СССР-Россия). СПб., 2001. С.293.
  • Бегиашвили А. Алетологический реализм Шалвы Нуцубидзе // Историко-философский ежегодник 1991. М., 1991. С. 335–338.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]