2008 Sıçuan zəlzələsi

Sıçuan zəlzələsi (Çin. 四川 大 地震) 12 may 2008-ci il tarixində Çinin Sıçuan əyalətində Pekin vaxtı ilə (saat 06: 28) saat 14: 28 radələrində baş verən dağıdıcı bir zəlzələdir. Zəlzələnin gücü Çin Seysmoloji Bürosunun məlumatlarına görə 8 Mw, ABŞ Geoloji Xidmətinə görə 7.9 Mw (Rixterə görə) ballıq şkala ilə qiymətləndirilir. Zəlzələnin episentri Siçuanın paytaxtı Chengdudan 75 km məsafədə, 19 km dərinlikdə qeydə alınıb. [2]Bu zəlzələ Venchuan (Çin. 汶川 大 地震) zəlzələsi olaraq da bilinir, çünki zəlzələnin episentri Venchuan əyalətindədir. Zəlzələ Pekində (məsafə 1500 km) və Şanxayda (1700 km) hiss edildi, burada ofis binaları sarsıldı və evakuasiya başladı.[3] Həmçinin qonşu ölkələrdə də hiss olunmuşdu Hindistan, Pakistan, Tayland, Vyetnam, Banqladeş, Nepal, Monqolustan və Rusiyada. Rəsmi mənbələr 4 Avqust 2008-ci il tarixinə 69.197 nəfərin öldüyünü, təxminən 18 min insanın itkin düşdüyünü, 288.431 nəfərin yaralandığını söylədi.[4] [5]Zəlzələ, Çin-Tibet dağlarından ayıraraq Sıçuan hövzəsinin qərb kənarı boyunca uzanan seysmik cəhətdən aktiv olan Longmenşan fayında meydana gəldi. Rəssam Ai Veivei qurbanlar haqqında rəsmi statistikaya düşməyən məlumatları yayımladığı üçün, habelə zəlzələyə meylli binaların inşasına səbəb olan yerli hakimiyyət orqanlarındakı korrupsiyanı araşdırdığı üçün həbs cəzası aldı. 2008 Olimpiya oyunları fəlakətdə ölən insanların xatirəsinə dayandırıldı və 2008 Sıçuan zəlzələsindən sonra iki yoldaşını dağıntılar altından qurtaran məktəbli Lin Hao açılış mərasimində Çin bayrağını daşımaq hüququ qazandı.

Sıçuan zəlzələsi
Tarix
Maqnituda 7,95 ± 0 bal
Hiposentrin dərinliyi 19 km
Episentrin yeri
  • 31°01′16″ şm. e. 103°22′01″ ş. u.HGYO
Ölənlər
  • 69.195
Xəsarət alanlar
Xəritədə yeri
Sıçuan zəlzələsi xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Maddi ziyan

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Zəlzələ ən azı 5 milyon insanı evsiz qoyub, baxmayaraq ki, sayı 11 milyona qədər ola bilər. Əsasən quşlar olmaqla 12,5 milyon heyvan daxil olmaqla milyonlarla heyvandarlıq və xeyli miqdarda kənd təsərrüfatı məhv oldu.[6] Sıçuan əyalətində 60 milyon cəmi bir milyon donuz həlak oldu. Fəlakətdən sonrakı günlərdə zədələnmiş binalarda ətraflı ilkin araşdırma aparmaq üçün bölgəyə beynəlxalq bir kəşfiyyat mühəndis qrupu göndərildi. Onların tapıntıları bir çox tikintinin zəlzələyə tab gətirməməsinin müxtəlif səbəblərini göstərir. [7] Xəbərlərdə ən çox kasıb olan kəndlərin zərbə aldığı bildirildi. Kaliforniya Texnologiya İnstitutunun mülki mühəndislik və geofizika kafedrasının dosenti Svaminathan Krishnan dedi: "Zəlzələ Çinin kənd hissəsində meydana gəldi. Ehtimal olunur ki, binaların çoxu yeni tikilib; belə deyək, dizayn edilməyib." Svaminathan Krishnan daha sonra əlavə etdi: "Çində zəlzələ və seysmik dizayn məsələləri ilə məşğul olan çox güclü bina kodları var. Ancaq bu binaların bir çoxunun olduqca köhnə olduğu ehtimal olunur və yəqin ki, bunlara nəzarət edən qaydalar tətbiq edilməmişdir."[8]

Dövlət məlumatları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İcra qubernatorunun müavini Vei Hong 21 Noyabr 2008-ci ildə zəlzələ nəticəsində ümumilikdə 90 mindən çox insanın öldüyünü və ya itkin düşdüyünü təsdiqlədi. 685.000 evin yenidən qurulduğunu, ancaq 1.94 milyon evin hələ də daimi sığınacaqsız qaldığını bildirdi. 1300 məktəb yenidən qurulmuşdu, ən dağılmış bölgələrdən olan Beichuan və Venchuan da daxil olmaqla 25 qəsəbənin ilkin köçürülməsi ilə hökumət yardım və yenidənqurma işlərinə 441 milyard dollar xərclədi.[9][10]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ http://news.sina.com.cn/pc/2008-05-13/326/651.html.
  2. ↑ "Magnitude 7.9 - Eastern Sichuan, China". 2008-09-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-10.
  3. ↑ "'Hundreds buried' by China quake". 2008-05-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-10.
  4. ↑ "Casualties of the Wenchuan Earthquake". 2008-05-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-10.
  5. ↑ "央视网_世界就在眼前". 2021-06-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-10.
  6. ↑ Hooker, Jake (May 26, 2008)."Toll Rises in China Quake" Arxivləşdirilib 2008-12-10 at the Wayback Machine
  7. ↑ "Why the China Quake Was So Devastating"
  8. ↑ ""Sichuan Earthquake Field Report"". 2022-09-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-10.
  9. ↑ Jacobs, Andrew (November 21, 2008)"Garbled Report on Sichuan Death Toll Revives Pain" Arxivləşdirilib 2018-01-06 at the Wayback Machine
  10. ↑ "Chinese official corrects figure on quake deaths"